  1 Ramiz Də



Yüklə 2,51 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə154/154
tarix26.08.2018
ölçüsü2,51 Mb.
#64706
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   154

                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

612 

38.  For-sten-vantlar  -  Fok-marsdan  for-salinqə  qədər 

olan vantlar. 



39.  For-fal  -  Fok-reyin  ortasından  keçib  stenqaya  birləş-

dirilir, o biri ucu isə göyərtənin kənarlarında möhkəmlənir. 



40.  Forşteven  -  Gəminin  burnu.  Əvvəllər  gəminin 

forştevni müxtəlif fiqurlarla bəzədilirdi. 



41.  Freqat  -  XVIII  əsrə  qədər  üç  dorlu  yelkənli  hərbi 

gəmi.  


42. Kanonir - Gəmidə artilleriyaçı əsgər. 

43. Karavella – XV-XVI əsrlərdə üç dorlu yelkənli gəmi. 

Bu  gəminin  üstünlüyü  ondan  ibarətdir  ki,  o  əks  küləyə  qarşı 

da hərəkət edə bilirdi. 

44. Karakka – XV-XVI əsrlərdə geniş yayılmış yelkənli-

avarlı gəmi. 



45. Kil - Gəminin gövdəsinin altında olan uzun horizontal 

dirək. 


46. Kilvater xətti - 1-ci gəminin arxasından çıxan köpük-

lü su zolağı. Arxası ilə gələn gəmi həmin xətt ilə hərəkət edir. 



47. Knyavdiqed - Forştevenin alt hissəsi. 

48. Kok - Gəmi aşbazı. 

49. Kontr-şkot - Şkotların əksinə olaraq, o gəminin arxa-

sına tərəf yox, gəminin qabaq tərəfinə dartılıb bağlanır. 



50.  Korvet  –  XVII-XVIII  əsrə  qədər  üç  dorlu  yelkənli 

hərbi gəmi. 



51.  Krenqelsilər  -  Şkatorinanın  üzərində  olan,  qırmağa 

keçirilən düyünlər. 




                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

613 

52.  Liktors  -  Yelkənin  qıraqlarına  -  şkatorina  üzərində 

tikilən (sökülməməkdən ötrü) möhkəm ip. 



53.  Lonqa-salinq  -  Mars-meydanını  saxlayan  çiksilərin 

iki  tərəfdən  horizontal  vəziyyətdə  sıxan  möhkəm,  qalın  tax-

talar. 

54.  Lövbər  -  Gəmini  suyun  üzündə  tərpənməz  halda 

saxlayan ağır çəkili dəmir qırmaq. 



55. Nok - Reyin ensiz ucları. 

56. Operdek - Gəminin top göyərtəsi. 

57. Pillerslər - Göyərtələr arası vurulan dirəklər. 

58.  Qaleon  -  Ağır  artilleriya  ilə  silahlanmış  möhkəm 

tikilişli üç dorlu  yelkənli bu gəmidə XV-XVII əsrlərdə ispan 

və  portuqal  müstəmləkələrindən  Avropaya  qiymətli  metallar 

və bahalı mallar gətirirdi. 



59.  Qalera  -  İri  avarlı  gəmi.  Əsasən  Avropa  sahillərində 

ondan istifadə olunurdu. 



60. Qaliot - Hollandiyada ixtira edilmiş iki dorlu yelkənli 

gəmi. Bu gəmilər əsasən şimal dənizlərində istifadə olunurdu. 



61. Qakabort – Gəminin son kənarı. 

62.  Qardel  -  Gəminin  aşağı  reylərinin  qaldırılıb-salınma-

sında  iştirak  edən  möhkəm  ip,  kəndir.  Onların  əsası  mars 

meydanlarının aşağısında möhkəmləndirilir. 

63.  Qafel  -  Dorun  yuxarı  hissəsində  (arxadan)  dioqanal 

vəziyyətdə olan xüsusi rey. Dor ilə yuxarı qaldırılır. 



64.  Qik  -  Əyri  yelkənlərin  aşağı  şkatorinalarını  dartmaq 

üçün xidmət edir. 




                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

614 

65. Qrep - Qabaqda, lakin xariçdə gəminin kilindən yuxa-

rı qalxan möhkəm, qalın taxta. Knyavdiqedin  gövdəsi  qrepin 

ortasına bərkidilir. 

66.  Qrot-vantlar  -  Göyərtədən  qrot-marsa  qədər  olan 

vantlar. 



67. Qrot-dor - Gəminin 2-ci doru. 

68.  Qrot-yelkən  –  Qrot-dorun  aşağısında  dördkünç 

formalı yelkən. 



69.  Qrot-lük  -  Göyərtədən  operdekə  düşmək  üçün  qrot-

dorun yanındakı keçid. 



70.  Qrot-mars  -  Qrot-dorun  üstündəki  gözətçi  meydan-

çası. 


71.  Qrot-marsa-drayrep  -  Top-stenqanın  başında 

möhkəmlənən  və  salinqin  altından  keçib  ruslenidə  bağlanan 

qalın, möhkəm ip. 

72. Qrot-marsel  –  Qrot-dorun  yuxarısında 2-ci  dördkünc 

yelkən. 


73.  Qrot-rey  -  Qrot-yelkəni  saxlayan  horizontal  dairəvi 

taxta. 


74.  Ranqout  -  Gəminin  üstündə  olan  taxta  hissələr: 

dorlar, stenqalar, qafellər gəminin ranqoutu sayılır. 



75.  Rey  -  Dairəvi  uzun  raqout  taxtası.  Reylər  yelkənin 

üstündə  yerləşir  və  yelkənin  idarə  olunmasında  mühüm  rol 

oynayır. Reyin hər iki ucu daralır və həmin hissələri  gəmidə 

nok adlandırırlar. 



76. Rif (dəniz) - Sualtı qaya. 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

615 

77.  Riflər  (gəmidə)  -  Yelkənin  başına  tikilən  qalın 

olmayan iplər. Yelkənin sahəsini azaltmaq üçün riflər qikə və 

ya reyə bağlanır. 

78. Rumpel - Gəmini idarə edən sükan - uzun dirək. 

79.  Ruslen  -  Gəminin  suya  tərəf  olan  kənarlarında  uzun, 

möhkəm  taxta  çıxacaq.  Bəzən  matroslar  onun  üzərində 

dayanıb yufersilərin nasazlığını yoxlayırlar. 

80. Stenqa - Dordan sonra yuxarı qalxan ranqout taxtası. 

81.  Şkatorina  -  Yelkənin  kənarlarını  qatlayıb  üstündən 

möhkəm tikililər gedərək davamlı kant-şkatorina əldə edilir. 



82.  Şkafut  -  Göyərtənin  fok-dor  ilə  qrot-dor  arasındakı 

hissə. 


83. Şkot - Düz (aşağıdakı) və əyri yelkənləri idarə etmək 

üçün xidmət  edir. Şkolar adətən adı  çəkilən  yelkənləri  gəmi-

nin arxasına dartır. 

84.  Şpanqout  -  Gəminin  kənarlarını  daxildən  örtən  taxta 

üzü. 


85. Şpil - Gəminin lövbərini qaldıran lebyodka. 

86. Şxuna – Hollandiyada ixtira edilmiş iki və ya üç dorlu 

gəmi 


87. Tallar - Gəmidə olan dəmir yük qırmaqları. 

88. Trap - Gəmi nərdivanı. 

89. Tryum - Gəmi anbarı. 

90.  Tros-vulinq  -  Onun  köməyi  ilə  buşpriti  forştevenə 

bağlayırlar 



91. Utleqar - Buşpritin davamı olan dirək. 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

616 

92.  Vantlar  -  Gəminin  tərpənməz  takelajına  aiddir. 

Vantlar  dorları,  stenqaları  və  ram-stenqaları  böyürdən  və  bir 

az  kənardan  yufersilərə  möhkəmləndirilir.  Gəminin  heyəti 

yelkənləri  işə  salmaq  üçün  vantlarla  dorlara  və  stenqalara 

qalxır. 

93. Yunqa - Gənç matros. 

94.  Yut  -  Göyərtənin  bizan-doru  ilə  qakaborta  qədər 

(göyərtənin  son  kənarı)  olan  hissə.  Yufersilər  Ruslenin  ağ-

zında olur. Vantlar, ştaqlar, fordunlar dartılaraq ona bağlanır. 

95. Zaval-tali - Bizan-qikin uçunu falşborta bərkidən uçu 

qırmaqlı ip. 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

617 

 I hissə:

 

Müharibə burulğanlarından çıxan   



         

          



ispan zadəganları 

 

     Ön söz....................................................................... 4-14 

I fəsil. Keçmiş səyyahın evində.............................. 16-24 

II fəsil. Seviliyadan gələn qonaqlar........................ 24-32 

III fəsil. Rodriges Kartahena birinçi dünya səyahə- 

tində İspaniyaya gəlib çıxan on səkkiz dənizçidən biri  

idi.................................................................................. 33-45 

IV fəsil. Dialoq zamanı ötən günlərə ekskurs edən  

qoca səyyah.................................................................. 45-54 



V fəsil. Daim bir yerdə olan dostlar……………... 55-62 

     VI fəsil. Müdrik insanın məsləhətlərinə ehtiyacı olan  

zadəganlar.................................................................... 63-71 



VII fəsil. Müdrik addım atmaq üçün tarixin  

keçmişindən nəticə çıxarmaq lazımdır........................ 72-82 



VIII fəsil. İkinci təklif Araukaniya ölkəsinin işğal  

olunmasıdır.................................................................. 83-91  



IX fəsil. Kamaço Odovaldonun şərəfinə verilən  

bal................................................................................ 91-101 



     X fəsil. Ekspedisiya hansı heyətdə Mərkəzi Çiliyə  

yollanacaq?.................................................................. 101-116 



XI fəsil. Araukanlar haqqında əsl həqiqət............. 117-128 

XII fəsil. 70 il bundan əvvəl taleyi qaranlıq olan  

“Trinidad” gəmisi barəsində maraqlı məlumat............ 129-141  




                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

618 

XIII fəsil. Məhəbbət hissi ilə başını ağrıtmaq  

istəməyən keçmiş yunqa............................................. 141-153 



XIV fəsil. Uzun ayrılıqdan sonra Migelin Florida  

ilə qeyri-səmimi görüşü............................................... 153-161 



XV fəsil. Cavan zadəganı hiddətə gətirən xəbər- 

lər................................................................................. 161-174 



XVI fəsil. Migel bəraət qazanmaq üçün Floridanın  

yanına yollanır............................................................. 174-186 



XVII fəsil. Sevgililərin bir-birinə qovuşması........ 186-202 

XVIII fəsil. Qoca səyyah öz sirrini nəvəsinə açıb  

söyləyir........................................................................ 202-214 



XIX fəsil. Kaxamarka əməliyyatı zamanı ələ keçiri- 

lən qızılın cüzi bir hissəsi Barselonada gizlədilib....... 215-222 



XX fəsil. Migel ilə Karlos arasındakı münaqişə... 222-237 

XXI fəsil. Karlos biabıçılıqla evdən uzaqlaşdırı- 

lır................................................................................ 237-247 



XXII fəsil. Florida boynundakı medalyonu xatirə  

olaraq sevgilisinə bağışlayır...................................... 247-260 



XXIII fəsil. Komandalar gəmilərə toplaşır......... 261-272 

XXIV fəsil. Öz işinə məsuliyyətlə yanaşan gəmi  

heyəti......................................................................... 272-283 



 

 

 

 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

619 

 

  II hissə: Kapitan Xuan Odovaldonun  

       başçılıq etdiyi ekspedisiya Kataloniya  

   sahillərini tərk edib Mərkəzi Çili sahillərinə  

                         yola düşür

        

 

 

I fəsil. Ekspedisiya iştirakçıları Barselona limanına  

toplaşırlar..................................................................... 285-297  



II fəsil. Gəmilər Aralıq dənizinə çıxır................... 298-311 

III fəsil. Doğma olan İspaniyanın şərq sahilləri.... 311-322 

IV fəsil. Beydevindlə hərəkət edən karavellalar... 322-333 

V fəsil. Gəmidə maraqlı keçən günlər................... 334-345  

VI fəsil. Yeni Dünyanın kəşfi ilə bağlı maraqlı  

məlumatlar öz aktuallığını itirmir................................ 346-356 



VII fəsil. Qarşıda Cəbəllütariq boğazıdır.............. 356-363 

VIII fəsil. Ekspedisiya iştirakçılarının asudə  

vaxtları………………………………………………. 363-375                           



IX fəsil. Ekspedisiya Kanar adalarına gəlib çatır.. 376-386 

X fəsil. Dənizçilər arasında qeyri-adi hadisələrin  

baş verməsi………………………………………….. 387-398 



XI fəsil. Nizam-intizamı pozanların adları gizlin  

saxlanılır..................................................................... 399-408 



 XII fəsil. Odovaldo qardaşları “Destino”nun  

tərkibində ağalıq etmək fikrindədirlər........................ 409-421 



 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

620 

XIII fəsil. Ekspedisiya Afrikanın qərbdə ən ucqar  

nöqtəsi olan Yaşıl (Almadi) burnunu ötüb keçir........ 421-434 



XIV fəsil. Fernan Magellan Atlantik okeanında  

ehtiramla yad edilir..................................................... 435-447 



XV fəsil. Qoca səyyah maraqlı söhbətini davam  

etdirir………………………………………………. 447-458 



XVI fəsil. Birinci dünya səyahətini Magellan yox,  

Sebastyan El-Kano başa çatdırır…………………… 458-473 



XVII fəsil. Ekspedisiyanın gəmiləri Atlantik  

okeanında baş verən fırtına zamanı bir-birlərindən  

aralı düşürlər.............................................................. 473-486 

XVIII fəsil. Məcburiyyət qarşısında qalan „Destino“  

təklikdə səyahəti davam etdirir……………………. 486-498 



XIX fəsil. Fırtına ilə mübarizə aparan dənizçi- 

lər.............................................................................. 499-511 



XX fəsil. Təbii fəlakətlə ölüm-dirim mübarizəsi  

aparan dənizçilər…………………………………... 511-521 



XXI fəsil. Nəhəng dalğalara sinə gərən karavella.521-527 

XXII fəsil. Şiddətli fırtınadan sonra ekspedisiya  

iştirakçılarının yarısı Braziliya sahillərinə çatır…… 528-540 



XXIII fəsil. Okean keçidindən sonra dənizçi  

sayağı bir günlük istirahət......................................... 541-550 



XXIV fəsil. Vahid qərar çətinliklə əldə edilir..... 550-559 

XXV fəsil. Sahildə yoxa çıxan dəstə ilə bağlı  

narahatçılıq................................................................ 559-570  



 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

621 

XXVI fəsil. İspanların gəlişindən narazı olan yerli  

hindular hücuma keçirlər........................................... 570-581 



XXVII fəsil. Köməyə gələn ispan dəstəsi abori- 

genlərə sarsıdıcı zərbə endirir................................... 581-594 



İzahlar…………………………………………. 595-608 

Gəmiçilik terminlərinin izahı………………… 609-616 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

622 

 

 

                           Ramiz Dəniz 

 

 



            

Yeni Dünya sahillərinə yollanan  

                         konkistadorlar 

          

 

                    Nəşriyyatın direktoru F. Q. Kərimov 

 

                    Çapa imzalanmışdır: 30.10. 2014 

                                Formatı: 60 x 84 1/16 

                                Fiziki çap vərəqi: 38,9 

                                Tiraj: 500 

                                

                                “Nasir” nəşriyyatı 

 

 

                                 Tel: (050) 314 09 37 

                                         (012) 431 11 00 

 

Yüklə 2,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   154




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə