530
Kolumbiyada San-Xuan çayının mənsəbində qalanda B.Ruis
briqantinaya başçılıq edərək, Ekvadorun sahillərini kəşf
etmişdi və ispanlardan ilk adam idi ki, Cənubi Amerikanın
sahilində ekvator xəttini yuxarıdan aşağıya keçmişdi.
126. Ruko - Piçinça vulkanının bir başı. Ruko sönmüş
vulkandır və Quaquaya nisbətən Kitoya yaxın bir yerdə
yerləşir. Bir çox hallarda başı qarla örtülü olur və bunun
sayəsində Kitoda hətta yayda da möhkəm isti olmur.
127. Ruminyaui - «Kitu krallığının» sonuncu hökmdarı.
Ataualpa ispanlara əsir düşəndən sonra «Kitu krallığında»
konkistadorlara qarşı kəskin müqavimət (1533-1534)
göstərmiş hindu rəhbəri.
128. «Saqqallılar» - hindular Avropadan gələnləri belə
adlandırırdılar.
129. San-Migel-de-Piyura-F.Pisarro tərəfindən 1532-ci
ildə Peruda saldırdığı yaşayış məntəqəsi. Bu ilk yaşayış
məntəqəsi idi ki, materikin içərisində salınmışdır. İndiki
Piyura şəhəri.
130. San-Xuan çayı - Kolumbiyanın qərbində yerləşən və
Buenaventura körfəzindən şimalda Sakit okeana tökülür.
Paskual de Andoqoya 1522-ci ildə kəşf edib.
131. Sardiniya adası - Aralıq dənizində, Apenin
yarımadasından qərbdə ada. İtalyanın ərazisidir. Sahəsi 24
min km
2
. Relyefi əsasən dağlıqdır.
531
132. Sebastyan (1554-1578) - 1557-1578-ci illərdə
Portuqaliyanın kralı. Onun hakimiyyət dövrü ölkənin iqtisadi
və siyasi böhranla üst-üstə düşür. Döyüşkən katolik sayılan
Sebastyan yezuitlərdən tərbiyə almışdır və hakimiyyət faktiki
olaraq onların əlinə keçmişdir. Mərakeşdə başlanan sülalə
davasından istifadə edən cavan kral Şimali Afrikada öz
müstəmləkələrini möhkəmlətməkdən və genişləndirməkdən
ötrü Mərakeşə yürüş edir. 1578-ci ilin avqustun 4-də
Əlkəsərkivir yaxınlığında baş verən döyüşdə portuqallar
darmadağın edilir, Sebastyan özü isə həlak olur. Onun
övladının olmadığından istifadə edən II Filipp 1581-ci ildə
Portuqaliyanı İspaniya ilə uniyaya təhkim edir.
133. Seviliyadan «Hindistana» gəmilər yola düşürdü -
Amerika sahilləri nəzərdə tutulur.
134. Qay Yuli Sezar (e.ə. 100-44) - Romanın tanınmış
dövlət və siyasi xadimi, məşhur sərkərdəsi, bacarıqlı natiq,
yazıçı. E.ə. 73-cü ildə hərbi tribun, 68-ci ildə kvestor, 65-ci
ildə edil seçilmişdi. Siyasi vəziyyətini möhkəmləndirmək və
konsul seçilmək üçün e.ə. 60-cı ildə Qney Pompey və Mark
Krass ilə ittifaqa girmişdi (1-ci triumvirat). E.ə. 59-cu ildə
konsul seçilib. Qalliya yürüşlərində (e.ə. 58-51) o, bu gün
Alp dağları arası Qalliyanı işğal edə bilmişdi. Romada
vətəndaş müharibəsində (e.ə.
49-45) Pompeyin və siyasi müttəfiqlərinin qoşunlarını darmadağın edən Sezar diktator səlahiyyətindən (e.ə. 49, 48-46, 45-ci illərdə, 44-cü ildən ömürlük), konsul (47-ci ildən beş, 44-cü ildən on illiyə) və daim tribun (e.ə. 48-
ci ildən) hakimiyyətindən və s. səlahiyyətlərdən istifadə
532
edirdi. Əslində o, monarx idi (lakin idarəçiliyin Roma
respublikasının formalarını saxlayırdı).
135. Seylon - 1972-ci ildən Şri-Lanka. Əvvəllər Portu-
qaliyanın müstəmləkəsi idi. Hindistanın cənubi-şərqində
yerləşir. Sahəsi 66 min km.
2
Paytaxtı Kolombo şəhəri.
136. Səlcuqilər dövləti - Yaxın Şərqdə ən qüdrətli orta əsr
feodal dövlətlərindən biri (1038-1157). X əsrin 1-ci yarısında
oğuz və digər türk tayfalarının hərbi-siyasi birliyi yarandı.
Səlcuqilər Türküstandan Aralıq dənizinə, Zaqafqafziyadan
Fars körfəzinədək geniş bir ərazini əhatə edən Səlcuqilər
dövlətinin əsasını qoyurlar. 1034-cü ildə Qəznəvilər əleyhinə
çıxan Səlcuqilər 1038-ci ildə Nişapuru ələ keçirib öz
dövlətlərini yaradırlar. Səlcuqun nəvəsi Toğrul bəy (1038-
1063) bu dövlətin ilk sultanı olur. XI əsrin 2-ci yarısında
Orta Asiya, Zaqafqaziya, İran, İraq, Suriya, Kiçik Asiya və
Ərəbistan yarımadası Səlcuqilər dövlətinin tərkibində idi.
137. Səfəvilər dövləti - orta əsr feodal dövləti (1501-1736)
Azərbaycan, Şərqi Gürcüstan, İran, Cənubi Türkmənistan və
indiki Əfqanıstan (Bəlx vilayəti istisna olmaqla), bəzi
dövrlərdə İraqi-Ərəb və s. əraziləri əhatə edirdi. Əsasını I
Şah İsmayıl (Xətai) qoymuşdur. Dövləti səfəvilər nəsli idarə
edirdi. I Təhmasibin dövründə (1524-1576) Böyük Moğollar
dövləti ilə yaxın münasibətləri yarandı. Osmanlı sultanı I
Süleyman dəfələrlə (1534-1535, 1548, 1554) Azərbaycana
533
yürüş etdi. Avropa dövlətləri Osmanlılarla mübarizədə
Səfəvilər dövlətinə qüvvətli müqtəfiq kimi baxırdılar və
Venetsiya, Almaniya, Macarıstan, İspaniya, Portuqaliya və s.
dövlətlər Səfəvilərlə diplomatik əlaqə yaratmışdı. Roma,
İspaniya və Venetsiya elçiləri Səfəvilər dövlətini müharibəyə
cəlb etməklə Osmanlıların iki cəbhədə mübarizə aparmasına
çalışırdılar.
138. Sikalpa vadisi - Ekvadorun paytaxtı Kitonun
yerləşdiyi ərazi.
139. Siciliya - Aralıq dənizində ən böyük ada. İtalyanın
tərkibindədir. Sahəsi 25460 km
2
. Apenin yarımadasından
cənubda yerləşir və Messina boğazı ilə ondan ayrılır.
140. Solomon adaları - Sakit okeanda Melaneziyada
arxipelaq. Yeni Qvineyadan şərqdədir, 7 iri ada (Bugenvil,
Quadalkanal, Santa-İsabel, Maloita, San-Kristobal, Şüazöl və
Nyu-Corciya) və bir sıra kiçik adadan ibarətdir. Sahəsi 40,4
min km
2
-dir.
141. Ernan de Soto - 1532-ci ildə F.Pisarro ilə birlikdə İnk
imperatoru Ataualpanın həbsində iştirak edib. 1539-cu ildə
«Yeddi Şəhərlər» ölkəsini axtarıb tapmaq üçün böyük bir
dəstə ilə Florida yarımadasından şimal istiqamətində yürüşə
başlayıb. 1540-cı ildə Atlantik okeanına tökülən Oltamaxo,
Savanna çaylarını və Appalaç dağlarının başlanğıcını kəşf
edir. Gələn ildə Tennesi, Missisipi, Arkanzas, Kaneydian və
Dostları ilə paylaş: |