1 Ramiz Dəniz
Yüklə 1,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Konkistadorların Mərkəzi Çili sahillərində faciəli ölümü”, “Müqəddəs missiya” və “Cənnətə gedənlər cənnətə düşürlər”
- “Fitva”, “Qismət”, “Aqibət”
- “Qəlblərdə yaşayan Mir Cəlal”
- “Əsləri qabaqla- mış alim”
- “Xris- tofor Kolumb, Nəsirəddin tusi və Amerika qitəsinin həqiqi kəşfi” və “Braziliyanın müəmmalı kəşfi”
5
Son iyirmi beş ildə Qarabağ hadisələriylə bağlı onlarla kitab işıq üzü görsə də, bu mövzu öz aktuallığını itrmir və hətta yarım əsr keçsə belə, bu mövzunun indiki nəslin yaddaşından silinəcəyinə inanmaq çətindir. Ramiz Dəniz müasir dövrdə bir neçə janrda yazan, o cümlədən, tarixin müəyyən dövrünü araşdıran, erkən və orta əsrlər coğrafi kəşflər tarixi ilə məşğul olan yazıçı-tədqiqatçı kimi tanınır. İlkin bədii-tarixi əsərləri - “Konkistadorların Mərkəzi
rət trilogiya müəllifin ilk yaradıcılıq məhsulları olsa da, bir çox qələm adamlarının marağına səbə olmuşdu. Çünki tarixi-macəra janrında yazılmış bu əsərlər Azərbaycan ədəbiyyatı üçün o qədər də səciyyəvi deyil və öz yeniliyi ilə diqqəti çəkirdi. Trilogiya ispan imperiyasının XVI əsrin sonunda Ekva- dor, Peru və Çilidə apardığı işğalçılıq müharibələrindən bəhs edir. Konkistadorların yerli aborigenlərə qarşı döyüş- ləri zamanı baş verən rəngarəhng olaylar cəza ekspedisi- yasinda iştirak edən qoca səyyahın dilindən nəql olunur: X. Kolumb, F. Magellan, M. Leqaspinin səyahətləri, Magella- nın ekspedisiyadan aralı düşən “Trinidad” gəmisinin taleyi, ispan konkistadoru Pedro Valdiviyanın Çiliyə yürüşləri,
6 Vasko de Balboanın ekspedisiyası və Panama ilə Sakit okeanın kəşfi, Roma papası, İspaniya və Portuqaliyanın Yeni Dünyanı öz aralarında bölüşdürməsi, Araukaniya ölkəsinin flora və faunası, Buenos-Ayresin əsasının qoyul- ması, Cəbəllüttariq qalası və onun tarixi, “Məğlubedilməz armada”nın 1588-ci ildə La-Manşda və 1571-ci ildə Lepan- toda dəniz döyüşləri, Kanar və Madeyra adaları ilə bağlı maraqlı, zəngin tarixi məlumatlar... Müəllifin qələmə aldığı “Fitva”, “Qismət”, “Aqibət” romanlarında müasir cəmiyyətimizdə baş verən və oxucunu düşünməyə vadar edən bir çox neqativ və pozitiv olaylar təsvir olunub. Həyatda özü üçün münasib mövqe tutmaq istəyən hər kəs çətinliklərlə üzləşir, ən ağır sınaqlardan çıxmağa çalışır, lakin bəzən sosial mübarizədən qalib kimi ayrıla bilmir. R. Dəniz bu əsərlərdə mədəniyyəti, əxlaqı, etikanı ön plana çəkir və təzadlarla dolu cəmiyyətdə hər hansı bir vətəndaşın formalaşması üçün mənəviyyatın maddi amillərdən üstün olmasını söyləyir. Əsərlərinin məhsuldarlığı ilə bir çox yaradıcı insanlardan geri qalmayan R. Dəniz görkəmli Azərbaycan nasiri, ədəbiyyatşünası və pedaqoqu professor Mir Cəlalın həyat və yaradıcılığını əks etdirən “Qəlblərdə yaşayan Mir
şöhrətli görkəmli Azərbaycan alimi, filosofu, riyaziyyatçısı,
7 həndəsəşünası, astronomu Mühəmməd Nəsirəddin Tusinin həyat və elmi-yaradıcılığından bəhs edən “Əsləri qabaqla- mış alim” adlı fundamental elmi-tədqiqat əsərini ərsəyə gətiribdir. Bundan əlavə o, erkən və orta əsrlər coğrafi kəşflər tarixi silsiləsindən Amerika qitəsinin və ayrılıqda Braziliyanın kəşfi ilə bağlı elmi-tədqiqat əsərlərini – “Xris- tofor Kolumb, Nəsirəddin tusi və Amerika qitəsinin həqiqi kəşfi” və “Braziliyanın müəmmalı kəşfi” – yazıb elmi ictimaiyyətin istifadəsinə veribdir. Xüsusilə də qeyd etmək istəyirəm ki, adları çəkilən son üç əsər igilis və rus dillərinə tərcümə olunaraq, Azərbay- canın xarici ölkələrdəki diplomatik missiyalarının vasitəsilə 20-dən çox ölkədə yayımlanıbdır. Müəllifin sonuncu əsəri – “Həqiqət” romanı isə Azər- baycan xalqının ağrılı yeri olan Qarabağ problemindən söz açır. R. Dəniz göstərir ki, vaxtilə ermənilərə öz ağuşunu açan, onunla son çörəyini bölən, ona ölkənin ən səfalı yerlərdə məskunlaşmağa imkan verən Azərbaycan xalqı, elə həmin mənfur ermənilər tərəfindən amansızcasına təcavüzə məruz qalmış və insanlığa zidd olan ən ağlasımaz vəhşilikləri, dəhşətləri öz taleyində yaşamışdır. Torpaqlarmızın 20 faizindən çoxunu işğal edən, on minlərlə dinc sakini qətlə yetirən, minlyondan çox adamı öz dədə-baba torpaqlarından didərgin salan ermənilər, bu
8 azmış kimi özlərini dünya ictimaiyyəti qarşısında məzlum, əzabkeş xalq kimi nümayiş etdirir, əliqanlı erməni dias- porasının səyləri hesabına Qarabağ məsələsində azərbay- canlıların özlərini günahkar çıxarırlar.
ortaya qoymaqdır. Qarabağ olaylarını göstərmək üçün o, öz üzrəinə həm yazıçı, həm də tədqiqatçı vəzifəsini götürür. Romanda Qarabağ hadisələrinin bir hissəsi olan Qaradağlı kəndi sakinlərinin blokada şəraitindəki həyatı, çətinliklərə sinə gərməsi, bütün müasir silahlarla silahlanan daşnaklara müqavimət göstərməsi, nəhayət, kəndin işğalı əks olunur. Romanın preambulasında 1991-ci il noyabırın 20-də Azərbaycanın siyasi, dövlət, ictimai xadimləri və beynəl- xalq müşahidə missiyası nümayəndələrinin olduğu helikop- terin ermənilər tərəfindən vurulması göstərilir və cinayətin necə baş verdiyi açıqlanır. Roman, bir kənddə uzun müddət yaşamış iki qonşu - azərbaycanlı və erməni ailəsindən bəhs edir. Elə ki, havadarlarına arxalanan erməni millətçiləri və ekstremist- ləri Azərbaycan ərazisində quldurluq əməllərinə başlayır, qonşular arasına düşmənçilik toxumu səpilir və ermənilər öz məkrli planlarını həyata keçirməyə başlayırlar - azərbay- canlılara məxsus malı-mülkü ələ keçirir, əsir düşənlərə
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|