[ 2012 / 2, sayi: 15, sayfa: 35-53 ] Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi



Yüklə 229,99 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/8
tarix26.09.2017
ölçüsü229,99 Kb.
#2126
  1   2   3   4   5   6   7   8


[ telif makale ] 

ERUIFD 


[ 2012 / 2, SAYI: 15, SAYFA: 35-53 ]  

      


Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi 

 

 



Ali KUŞAT 

 

 



doç. dr., erciyes üniversitesi ilahiyat fakültesi öğretim üyesi  

{ kusat@erciyes.edu.tr } 

 

 

 




| Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi |

  

 



 

          

ERUIFD

 2012/2


 

 

35 



 

ÖZ 

İnsanın  doğuştan  sahip  olduğu  yeti  ve  yetenekler  hep  tartışma  konusu 

olmuştur. İnsanın doğuşunda bazı yetenekler ile doğup doğmadığı konusunda 

psikologlar  ve  felsefeciler  hep  tartışmışlardır.  Bazıları  doğuştan  getirilen 

yeteneklerin ve hatta bilgi donanımlarının bulunduğunu, bazıları ise insanın 

doğuştan herhangi bir yetenek ile doğmadığını daha sonraki eğitim sürecinde 

bazı kazanımlar elde ettiğini iddia etmektedirler. 

Dini inancın da doğuştanlığı ile ilgili pek çok şey söylenmiş, bazıları bireyin 

doğuştan dindar doğduğu ve hatta Müslüman inancı üzerine doğduğu ve daha 

sonra diğer dinlere sosyal ortam nedeniyle dönüştürüldüğü iddia edilmiştir. 

Bu çalışmada, bireyin şu veya bu din üzerine doğduğu tartışmasından ziyade, 

gelişim sürecinde sahip olduğu bazı bilişsel yeteneklerin doğaüstü bir varlığa 

inanma yeteneğini oluşturduğu tartışılmakta ve özellikle, daha önce yapılan 

çalışmalarda  hiç  vurgulanmayan  ve  dini  inanç  açısından  üzerinde  hiç 

durulmayan  bebeklik  döneminin  sekizinci  aylarında  itibaren  ortaya  çıktığı 

bilinen nesne devamlılığı yetisinin duyu ötesi doğaüstü güçlere inanabilmenin 

temelini oluşturduğu iddia edilmektedir. 

Anahtar Kelimeler: Bilişsel Gelişme, Nesne Devamlılığı, Fıtrat, Din. 

 

 

 

ABSTRACT 

Religion And Disposition From Cognitive Development

 

The disposition of human have been discussed in philosophy and psychology. 

Some of them beleived that human have some disposition from the birth, on 

the  other  hand  some  of  them  believed  that  human  being  don’t  have  any 

disposition from birth. 

This  discussion  also  made  on  the  origion  of  religious  belief.  Some  scholars 

have suggested that human has born with a religious belief even as a Muslim

some of them have asserted that a child has not burn with a special belief but 

has a disposition to accept a religious faith or supernatural beings. 

In this article it is discussed that a child has not born with a special religious 

faith but it has born with a religious disposition. It is suggested that the object 

conservation  ability  which  appear  in  8.  mounth  child  is  a  base  for  belief  in 

extrasensory supernatural beings. 

Key  Words:  Disposition,  Religion,  Cognitive  Development,  Object 

Conservation. 

 



| Ali KUŞAT | 

ERUIFD


 

2012/2


 

 

36 



Giriş 

İnsanın  doğuştan  nasıl bir  donanım  ile  doğduğu  eski  filozofların  merakını 

celp  etmiş  ve  bu  konu  ile  ilgili  iki  temel  düşünce  ortaya  çıkmıştır.  Ortaçağda, 

Descartes’in  başını  çektiği  bir  grup  nativist  filozof,  bazı  düşüncelerin  doğuştan 

geldiğini savunurken, deneyimciliği savunan J. Locke, Berkeley, Hume gibi bazı 

filozoflar ise bilgilerin, duyusal deneyimlerin giderek daha fazla birikmesiyle elde 

edildiğini savunmuşlardır.

1

 



Yukarıdaki  tartışma  çerçevesinde  dinin  doğuştan  sahip  olunan  bir  ide  mi 

yoksa  sonradan  anne-babadan  öğrenilmiş  bir  düşünce  biçimi  mi  olup  olmadığı 

tartışma  konusu  olmuştur.  Bu  konu  ile  ilgili  olarak  genelde  dindar  eğilimli  din 

psikologları bunun doğuştan bir eğilim olduğu kanaatini taşırken, deneyci görüşe 

sahip  olanlar  bunun,  sosyalleşme  süreci  içerisinde  elde  edilen  bir  düşünce 

olduğunu savunmaktadırlar. 

Bugün  din  psikolojisi  literatüründe,  dini  düşüncenin  izlerine,  çocuklarda 

genel  olarak  ilk  çocukluk  yıllarında  konuşmaya  başladığı  üç  yaşından  sonra 

rastlandığı iddia edilmekte ancak henüz konuşmanın başlamadığı, bebeğin, duygu 

ve düşüncelerini ifade edemediği yıllara pek inilmediği görülmektedir.

2

 

Çocukların dini inanış özellikleri ile ilgili olarak yapılan bazı çalışmalarda, bu 



özelliklerin  hangi  psikolojik  yapının  bir  gereği  olarak  ortaya  çıktığına  yönelik 

herhangi bir açıklama bulunmamaktadır.

3

 Bireyin dini eğiliminde onun istidat ve 



kabiliyetlerinin  olmazsa  olmaz  olduğu  yalnızca  sosyal  çevrinin  etkisiyle  bireyin 

doğaüstü  bir  güce  bağlanamayacağı  veya  O’nun  varlığını  kabullenemeyeceği 

vurgulanırken,  insanı  dini  kabullenmeye  istidatlı  kılan  bu  “ruhi  güçlerin”  neler 

olduğundan  hiç  bahsedilmemektedir.

4

 Hâlbuki  din  psikolojisi,  dinsel  inanış 



özelliklerin,  psikolojinin  yaklaşım  biçimi  ve  metotları  ile  açıklanması  olarak 

bilinmektedir. 

Yavuz,  Hollenbach’a  atfen  çocuğun  yardıma  muhtaç  olması  sebebi  ile 

kendisini koruyacak bir koruyucuyu arama ihtiyacından dolayı doğaüstü üstün bir 

gücün  yardımını  aradığını  söylemektedir.  Ayrıca  emniyet,  korunma,  dayanma, 

güvenme, sığınma, kabul görme gibi birtakım psiko-sosyal güdülerin doyurulma 

                                                           

1

 Duane  P.  Schultz  ve  Sydney  Ellen  Schultz,  Modern  Psikoloji  Tarihi,  Terc.  Yasemin 



Aslay, Kaknüs Yayınları, 2001, s. 66. 

2

 Bkz. Robert Coles, The Spiritual Life Of Children, Parper Collins, Great Britain, 1992; 



Mustafa  Köylü,  “Çocukluk  Dönemi  Dini  İnanç  Gelişimi  ve  Eğitimi”,  Ankara 

Üniversitesi  İlahiyat  Fakültesi  Dergisi,  XLV,  II,  (137-154),  Ankara  2004,  s.137; 

David  Elkind,  “The  Development  of  Religious  Understanding  in  Children,”,  in  (ed) 

Merton P. Strommen,  Research on Religious  Development; A Comprehensive 

Handbook, Hawthorn Books, New York, 1971, ss. 655-685. 

3

 Bkz.  Kerim  Yavuz,  Çocukta  Dini  Duygu  ve  Düşüncenin  Gelişmesi,  Boğaziçi 



Yayınları, İstanbul, 2012, ss. 21-173. 

4

 Kerim  Yavuz,  “Dini  İnancın  Gelişmesinde  Nativizm  ve  Tecrübecilik”,  Atatürk 



Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 7, 1986, s. 129 (129-142). 


Yüklə 229,99 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə