[ 2012 / 2, sayi: 15, sayfa: 35-53 ] Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi
Yüklə 229,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Religious Thinking From Childhood to Adolescence
- Readiness for Religion
- Religious Development in Childhood and Adolescence
- Faith Development and Fowler
- Christian Perspectives on Faith Development
| Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi |
ERUIFD 2012/2
45 Tanrının uzayda yaktığı ateş, olarak görürler. Piaget bunu mitolojik artificializm olarak niteler. Bu dönem dört yaşından yedi yaşları arasında olarak görülür. Piaget’e göre çocukluğun ilk yıllarında çocuğun gerçek dini, oldukça detaylı, çok katlı inceliklere sahip bir yapaya sahiptir. Kısaca ona göre, çocuk doğal olarak yaratıkların orijini olarak Tanrıyı veya insanı görür, çünkü o bu ikisini birbirinin yerine kullanır. Her ikisi de ona göre oldukça güçlü ve her şeyi bilenlerdir. Fakat ileriki yaşlarda insanın gücünün sınırlılığını anladıkça bu artificialism etkisini kaybeder. R. Goldman, Piaget’in ilk gelişim dönemiyle ilgili bu mitolojik yapaycılık (mythological artificialism) gelişim özelliğinin kendi yapmış olduğu araştırmalar tarafından da desteklendiğini belirtmektedir. 43
olarak belirtilmektedir. Bu yaşlarda bütün doğal güçlerin kontrolünün Kadir-i Mutlak bir Tanrının gücü ile açıklanmaya çalışılmaktadır. Evrendeki bütün olaylar kutsal ya da insan iradesine bağlı olarak algılanmaktadır. Bu da Piaget’in yapaycılık açıklaması ile uyum göstermektedir. 44
ile ilgili pek fazla bir çalışmanın yapılmadığını görmekteyiz. Genelde Türkçe yapılan çalışmalarda dini gelişim, gelişim psikolojisi teorilerinden ayrı ve bağımsızmış gibi ele alınıp incelenmektedir. 45
Çocuklar dine oldukça eğilimli olmaları, her ne kadar dinlerin bazı ritüelleri çocuklara zor ve sıkıcı gelse veya dini dili çok iyi anlamasalar da, yaşamlarının bu ilk dönemlerinde dine ve dini öğretilere karşı ilgili oldukları görülmektedir. Bu ilginin bilişsel bir yapıdan ziyade duygusal bir temelinin olduğu vurgulanmaktadır. Bu duygusal temelin ise daha çok çocukların bir güven duygusuna ihtiyaç duydukları, doğuştan böyle bir ihtiyacı gidermek için kendileri açısından en güçlü kişi veya kişilere yönelik bir bağlılık içerisine girdikleri için bu ihtiyacı önceleri anneleri daha sonra babaları gidermektedir. Çocukların anne-babalarını her şeye gücü yeten bir Tanrı gibi algıladıklarını, daha sonra ebeveynlerinin güçlerinin sınırlı olduğunu tecrübe ettiklerinde güçlü anne-baba imajı zamanla zayıfladığı ve yok olduğu daha sonra bu ilgiyi daha üstün doğaüstü bir güce yönelttikleri belirtilmektedir. 46
dolayı din konusunda fantazi oluştururlar, hayal kurarlar. Entelektüel olarak ifade edemediklerini duyguları ve hayalleriyle ifade etmeye çalışırlar. Buna dinin peri masalı dönemi adı da verilmektedir. 47
Ana rahminden başlayıp yaşamın ilk aylarında başlayan bebeklik dönemini iman gelişimi açısından önemli gören Fowler, bu dönemde başlayan iman formuna
43 Ronald Goldman, Religious Thinking From Childhood to Adolescence, s. 27-28. 44 Bkz. Jean Piaget, Çocuğun Gözüyle Dünya, ss. 181-248. 45 Bu konuyla ilgili olarak bkz. K. Yavuz, Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. 46 R. Goldman, Readiness for Religion, s. 50-51. 47 R. Goldman, Readiness for Religion, s. 53. | Ali KUŞAT | ERUIFD
2012/2
46 “Primal Faith (Temel İman)” adını vermektedir. Fowler’e göre, bu ilk dönemdeki Temel İman, dil gelişimi öncesini kapsayan ve tamamen annenin temel bakım ritüeli ve karşılıklı etkileşimi ile ortaya çıkan duygusal bağlanmanın bir sonucudur. Bu dönemde imanın, bebeğin ailesi ve çevresindekilerle kurduğu güven ilişkisinde yattığı belirtilir. Bu temel iman daha sonraki imanın inşa edilmesinin temelini oluşturur. Burada, Temel İmanın bu ilk aşamasının beslenmesinde ve kuluçka döneminde ailenin ne kadar önemli olduğu belirtilmektedir. 48
Yine de dini gelişim ile ilgili belki de en geniş ve detaylı teoriyi geliştirmiş olan J. Fowler, özellikle bireysel gelişimin ilk dönemi olan bebeklik dönemi ve hatta gelişimin ilk üç yılı ile ilgili pek fazla bir şey söylemediği konusunda eleştirilere maruz kalmıştır. Çünkü bu dönem ampirik araştırmalar için uygun bir dönem değildir. Bu nedenle Fowler’in aşamaları, çocuğun konuşmaya ve düşüncelerini anlatmaya başladığı dönemi kapsamaktadır. Altı aşamalı gelişim teorisinin ilk aşamasını “intuitive-projective” olarak isimlendirir ve bu dönemin 4- 8 yaşlar arasında ortaya çıktığını söyler. Hâlbuki psikoanalitik teori ise insan yaşamının özellikle ilk yılları insan kişiliğinin temelinin atıldığı en önemli gelişim aşamalarıdır. Fowler, bazı çalışmalarında bu dönemden hiç bahsetmemekte ve bahsettiği yerlerde ise yukarıda olduğu gibi oldukça kısa ve yetersiz bilgiler vermekte ve bu döneme, “Infancy and Undifferentiated Faith (Bebeklik ve Belirginleşmemiş İman)” dönemi adını verip altı aşamanın dışında tutarak aşama öncesi dönem olarak belirttiği iddia edilmektedir. 49
kabul etmeye hazırdır. Ancak bu Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi oldukça entelektüel hazırlık gerektiren dinleri anlayacak bir yapıda değildirler. Bu yaştaki çocukların hangi dini veya ne çeşit bir dini kabul etmeye yatkın olduklarından ziyade bu hazır oluşun yapısının incelenmesi gerekmektedir. 50
varlığını kabul edebilme yeteneğinin bir temelini de oluşturmaktadır. Piaget’e göre bilişsel gelişme, tamamen doğuştan gelen bir kurala göre ortaya çıkar ve gelişir. Psikolojide bilginin imkânı uygun bilişsel yapının gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Fowler’e göre doğuştan gelen bu bilişsel yapı bütün dinlerde kadın erkek herkes için iman gelişiminin temelini oluşturmaktadır. Fowler, bu doğuştan gelen evrensel yapının, kadını, erkeği ve bütün dinleri içerisine alacak şekilde dini gelişim için ideal bir temel teşkil ettiğini söylemektedir. 51
48 J. Fowler, “Stages in Faith Consciousness”, in Fritz K. Oser and W. George Scarlett, Religious Development in Childhood and Adolescence, Jossey Bass Inc, New York, 1991, ss. 27-45, s. 34. 49 Carl D. Schneider, “Faith Development and Pastoral Diagnosis”, (ed) Craig Dykstra and Sharon Parks, Faith Development and Fowler, Religious Education Press, Birmingham, Alabama, 1986, s. 245. (ss. 221-250.) 50 R. Goldman, Readiness for Religion, s. 41. 51 David Heywood, “Piaget and Faith Development: A True Marriage of Minds?” Jeff Astley; Leslie Francis (ed), Christian Perspectives on Faith Development, Australia, 1982, ss. 153-162. Yüklə 229,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|