[ 2012 / 2, sayi: 15, sayfa: 35-53 ] Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi



Yüklə 229,99 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/8
tarix26.09.2017
ölçüsü229,99 Kb.
#2126
1   2   3   4   5   6   7   8

| Bilişsel Gelişim Açısından Din-Fıtrat İlişkisi |

  

 



 

          

ERUIFD

 2012/2


 

 

47 



Bebeklik ve Korunum İhtiyacı 

Piaget  0-2  yaş  arasını  duyusal-motor  evresi  olarak  tanımlamaktadır.  Bu 

dönemde  çevresindeki  nesnelerle  ilgilenmek  için  bebek  anlayış  ve  motor 

fonksiyonlarını koordine etmeye ve ilkel davranış örüntülerini göstermeye başlar. 

Bu  davranış örüntüleri, bir  nesnenin  diğerinden  ayrıştırma  sürecini  ve  bunların 

çocuğun  duyumladığı  alanın  dışında  da  varlıklarını  devam  ettirdiklerini 

öğrenmesini içerir.

52

 



Piaget  nesne  sürekliliği  kabiliyetinin  8.  Aydan  itibaren  ortaya  çıktığını 

söylese de bunun daha erken dönemlerde geliştiğini gösteren deneylerin de olduğu 

iddia edilmektedir. Örneğin yeni deneysel teknik kullanılarak özel bir laboratuvar 

deneyinde 5 aylık bebeklerde bunu göstermişlerdir.

53

 

Bu süre doğumdan iki yaşına kadar olan süredir. Bu evre, acıktığında, altı 

ıslandığında  veya  yorulduğunda  ağlama  şeklinde  ifade  edilen  içsel  ihtiyaçların 

ifadesi ile ve tedrici olarak dış dünyaya artan dikkat ve dış dünyanın bilişsel temsili 

ile  karakterize  edilir.  Başlangıçta  ben  ile  dış  dünya  arasındaki  farklılık  mevcut 

değildir; bebek için varlık o anda tecrübe ettiğidir. Bununla birlikte kısa bir süre 

sonra çocuk, bazen kendisinin de etkisinin olduğu dışsal olayların öngörülebilir bir 

kalıba sahip olduğunu öğrenir. Çocuk sahip olduğu şeyleri ve objelerin kullanımını 

keşfetmek  için  deneme  yanılma  yolunu  kullanmaya  başlar.  Hala  konuşamama 

nedeniyle  çevre  ile  ilgili  bilgileri  izleme  ve  düzenlemede  sınırlı  bir  yeteneğe 

sahiptir.  Altı  aylık  bir  bebek  yüksek  bir  sandalye  üzerindeki  oyuncağını 

sallamaktan  zevk  alır.  Fakat  bu  oyuncak  yere  düşerse  onu  aramaz.  Dikkatini 

görebildiği  bir  objeye  yönlendirir.  Bu  evredeki  bebek  için  gözle  görülmeyen  şey 

zihinde de yoktur. Dış dünya ile ilgili farkındalık geliştikçe olaylar arasındaki etki-

tepki ilişkisi daha açık bir hale gelir. On sekiz aya kadar bebek, hareket halindeki 

bir oyuncağın ipinin çekilmesiyle ortaya çıkan etkiyi tahmin etmeyi öğrenir ve çöp 

sepetini  ters  yüz  edildiği  zaman  yerde  büyük  bir  dağınıklığı  neden  olabileceğini 

fark eder. Hayatın ikinci yılı içerisinde keşif sistematik bir şekilde hızlıca gelişir ve 

duyusal motor döneminin sonuna doğru simgesel düşünce başlar.

54

 



Psikoloji  literatürüne  baktığımızda  nesne  devamlılığı  ile  ilgili  pek  fazla bir 

bilgiye  rastlanılmamaktadır.  Yalnızca  nesne  kalıcılığı  ‘Piaget’in  bilişsel  gelişim 

teorisine göre bir yaşlarındaki bir çocuğun bir nesnenin, görüş alanının dışına çıksa 

bile  varlığını  devam  ettirdiğinin  kavranması  olarak  tanımlanmaktadır.  Bu  yeti 

ileriki  yıllarda  bebeğin  zihinsel  temsillerini  oluşturması  için  temel  teşkil 

etmektedir.

55

 

                                                           



52

 Ronald Goldman, Religious Thinking From Childhood to Adolescence, 1964, s. 

19. 

53

 Renée  Baillargeon;  Elizabeth  S.  Spelke;  Stanley  Wesserman,  “Object  Permanence  in 



Five-Month-old Infants”, Cognition, 20 (1985) 191-208. 

54

 C.  Daniel  Batson;  Patricia  Schoenrade  ve  W.  Larry  Ventis,  Religion  and  The 



Individual A Social-Psychological Perspective, New York 1993, s. 56-62. 

55

 Selçuk Budak, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 200, s. 531. 




| Ali KUŞAT | 

ERUIFD


 

2012/2


 

 

48 



Nesne devamlılığının veya sürekliliğinin gelişimi bilişsel gelişimin önemli bir 

basamağı olarak kabul edilmektedir. Bu özelliğin kazanılması daha ileri düzeydeki 

düşünceler için önemli bir basamak görevi yapmaktadır.

56

 



Nesne  devamlılığı,  kelimeleri  anlamak  için  ön  şart  olarak  kabul 

edilmektedir.

57

 Ayrıca  yine  nesne  devamlılığı  Piaget’e  göre  kendinin  farkına 



varmanın (self-recognition) gelişimi için gerekli ön şart olarak görülmektedir.

58

 



Bebeğin  objelerle  sık  etkileşimi  nesne  devamlılığının  gelişmesine  yol  açar. 

Duyusal motor döneminin ikinci alt aşamasında bebek objenin kaybolduğu yere 

bir süre bakar fakat onu araştırmaz. Eğer nesne tekrar görünmez ise, bebeğin ilgisi 

kaybolur.  Piaget  buna  pasif  keşif  demektedir.  Çünkü  bebek  nesnenin  yeniden 

ortaya  çıkmasını  beklemekte  fakat  aktif  olarak  onu  araştırmamaktadır.  Yani 

gözden  ırak  olan  zihinden  de  uzaklaşmıştır. Üçüncü  alt  aşamada,  bebek  kısmen 

gizlenmiş bir nesneye uzanır ve görünmeyen kısmın da görünen kısmına eklenmiş 

olduğunu  fark  eder.  Fakat  eğer  nesne  tamamen  gizlenmiş  ise,  bebek  o  nesneyi 

tekrar elde etmek için bir gayret göstermez. Bu dönemin dördüncü alt aşamasında 

saklanmış bir nesne bebek tarafından araştırılır, bebek gözden uzak olan şeylerin 

zihinde  varlığını  devam  ettirir.  Yalnız  burada  bebek  saklanan  bir  nesneyi,  eski 

saklandığı yerde arama konusunda ısrarcı davranır. Orada bulamadığı zaman bir 

başka yerde olabileceğini kavrayamaz. On iki ay sonra yine bir bebek bir nesneyi 

en  son  gördüğü  yerde  arayacaktır.  Nesne  devamlılığı  hala  tam  olarak  gelişmiş 

sayılmaz. 

59

 



Yaşamın  ilk  iki  yılı  içerisinde  bebek  dikkate  değer  bir  gelişme  gösterir. 

Koordine edilemeyen refleks hareketlerden, yürüme, konuşma, yarı-sosyalleşme, 

diğer canlılara göre bedeni yetenekler konusunda zayıf kalsa da entelektüel alanda 

daha iyi bir gelişim göstermektedir. Bu yıllardaki pek çok gelişme, objelerin duyu 

alanını dışına çıkmasıyla varlıklarını devam ettirdiklerinin keşfi kadar anlamlı ve 

önemli değildir.

60

 

David  Elkind,  Piaget’in bilişsel  gelişim  teorisini dini  gelişimi  anlamak  için 



kullanan  ilk  araştırmacı  olarak  tanınmaktadır.  Ona  göre  bireysel  dinin  bireysel 

menşeinin  olduğunu  ve  bunun  da  zihinsel  gelişim  sürecinde  ortaya  çıkan  belli 

bilişsel  yeteneklere  uzandığını  ve  bu  konudan  emin  olduğunu  iddia  etmektedir. 

Elkind yaşamın ilk iki yılında, henüz koordine edilemeyen refleks hareketlerden 

sonra, çocuğun ayakta durması, konuşması, yarı sosyalleşme, bilişsel yetiler gibi 

önemli  değişikliklerin  meydana  geldiğini  belirtmektedir.  Bu  dönemde  meydana 

gelen en önemli yeteneğin görüş alanının dışına çıkan bir nesnenin hala varlığını 

devam ettirdiğinin kavranması olayı olarak görür.

61

 

                                                           



56

 Nuray Senemoğlu, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim; Kuramdan Uygulamaya, Gazi 

kitabevi, Ankara, 200, s. 47. 

57

 Richard  Gross,  Psychology,  The  Science  of  Mind  and  Behaviour,  Hodder 



Education, Fifth Edition, 2009, s. 324. 

58

 R.Gross, Psychology, s. 576. 



59

 R. Gross, Psychology, s. 583. 

60

 D. Elkind, The Origins of Religion In The Child, s. 36. 



61

 D. Elkind, “The Origins of Religion In The Child”, s. 36.(ss. 35-42). 




Yüklə 229,99 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə