=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 9
kənarında, dəniz səviyəsindən 620 m hündürlükdə. Yaxındakı
qaya üstündə qalanı Koroğlu qalası adlandırırlar. Abdallı
toponimi qədim ağ hunlar sayılan Abdal tayfasıyla əla-
qələndirilə bilər. Əhalisi: 1870'də 216 nəfər; 1918'də 253
nəfər; 1926'da 40 ailədə 232 nəfər; 2002'də 232 ailədə 829
nəfər, 2006'da 185 ailədə 800 nəfər. Məktəb 1927-ci ildə açı-
lıb. Orta məktəb (2005’də 13 sinifdə 136 şagird) fəaliyətdədir.
Məşhurları: ictimaiyətçilər Məmməd Məmmədov, İsvahan
Şamilov, maarifçi Kamal Nəbiyev vb.
AĞALAR
kəndi – Bolnisçayın
sahilində, rayon
mərkəzindən 8 km güneydədir. Əhalisi: 2002’də təxminən 100
nəfər. İbtidai məktəb (2005’də 3 sinif) fəaliyətdədir.
AYORTA (Akaurt) kəndi – Maşaver çayının sol sahilində,
rayon mərkəzindən 12 km günbatarda, dəniz səviyəsindən
720 m hündürlükdə. Yerli camaat Ayorta deyir. Bu toponim
Ağa yurdu deyimiylə, yaxud türk dillərindəki «aka» (böyük
qardaş) və yurd sözləriylə əlaqələndirilir. Yaxınlıqda 5–8-ci
əsrlərə aid iri dördkünc daşlarla hörülmüş kilsə aşkarlanıb.
Əhalisi: 1886-cı ildə 17 ailədə 110 nəfər; 1918’də 215 nəfər;
2002’də 286 ailədə 1174 nəfər, 2006'da 260 ailədə 1073
nəfər. Məktəb 1922’də yaradılıb. Təməl (doqquzillik) məktəbi
(2005’də 11 sinifdə 144 şagird) fəaliyətdədir. Məşhurları:
alim, Gürcüstanda Azərbaycandilli mətbuatı tədqiqləyən
Razim Məmmədli, veteran müəllimlər Əli Məmmədov, Nofəl
Məmmədov, hüquq-mühafizə işçiləri Abdulla Məmmədov, Hacı
Məmmədov,
ictimaiyətçilər
Vaqif
Mustafayev,
Veysəl
Məmmədov vb.
ARAKOL kəndi – Gədi çayının sol sahilində, rayon
mərkəzindən 14 km günbatarda, dəniz səviyəsindən 710 m
hündürlükdə. Əhalisi: 1870’də 6 ailədə 40 nəfər; 1918’də 176
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 10
nəfər; 2002’də 450, 2006'da 201 ailədə 726 nəfər nəfər
azərbaycanlı. Elementar məktəb var. Məşhurları: aşıq
Müslüm, alim Vaqif İsrafilov, həkim Şaliko, Bayram, Həndəm
Həndəmov vb.
ARIXLI kəndi – Xram çayının sağ sahilində, Marneuli–
Bolnisi avtomobil yolunun kənarında, rayon mərkəzindən 15
km gündoğarda, dəniz səviyəsindən 420 m hündürlükdə.
Toponimika mütəxəssislərinin izahatına görə, Oğuzun vəziri
Ata Erkilin, qıpçaqların Arıq tayfasının, Orta Asiyada qıpçaq
qaraqalpaqlarda indi də mövcud olan Arıq qövmünün adını
əks etdirə bilər. (Xatırladaq ki, 16-cı əsrdə salnaməçi
Şəmsəddin Bitlisi Gürcüstanda Arux tayfası haqqında danışıb).
Yaxında bir neçə arxeoloji məskən aşkarlanıb. Eramızdan
əvvəl 5–4-cü minilləri əhatələyən məskəndə tökmə palçıqdan
dairəvi möhrədamlar, maralın şaxəli buynuzundan naxışlı alət,
çınqıldan günəşə, aya bənzər biçimdə qadın-ana başı
heykəlciyi, gildən öküz heykəlciyi, eramızdan əvvəl 3-cü
minildə yayılmış Kür–Araz arxeoloji mədəniyətinə aid məs-
kəndə çınqıldan insan sifəti təsvirli fiqur aşkarlanıb. Miladdan
əvvəl 2–1-ci minillərə və eramızdan əvvəl 9–7-ci yüzillərə
şamil olunan məskəndə, quzeyindəki qayalı yarğanda tapılmış
tuncdan ox uclarını, sümük və dəmir üzəngiləri, tunc bıçaq
uclarını gürcü mütəxəssisləri o vaxtlar buralarda türkdilli
bozər, sak əşirətlərinin yayılmağıyla ilgiləyib, bu maddi
mədəniyət abidələrinin bir qismini sak tipli hesab ediblər.
Kənddə 10–13-cü yüzillərə aid üzə çıxarılmış ikipəncərəli
ibadət ocağı, onun içində quyu məzar (mərhum üzü
gündoğara dəfn edilib), daş sanduqə tabutlar, səkkiz otaqlı
yaşayış binasının, açıq hamamın qalıqları, cürbəcür çoxrəngli
və sadə saxsı qablar əhəmiyətlidir; gürcü arxeoloqları
(Manana Sinauridze vb.) belə qənaətə gəliblər ki, həmin
yerdə şəhər varıymış, çayın yüksək qayalı sağ sahilində qəsr,
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 11
aşağıda hər iki sahildə yaşayış məskənləri yerləşirmiş; kilsə
də, məzar da, başqa arxeoloji örnəklər də qıpçaq tiplidir.
Əhalisi: 1870’də 137 ailədə 918 nəfər; 1918’də 1588 nəfər;
1926’da 306 ailədə 1585 nəfər; 2002’də siyahıyaalmanın
nəticəsinə görə, 1313 ailədə 4876 nəfər (2407 kişi, 2469
qadın), 2006'da 1357 ailədə 4942 nəfər. Məktəb 1901-ci ildən
fəaliyətdədir, indi orta məktəb (2005’də 30 sinifdə 772 şagird)
onun banisi Qori seminariyasının məzunu Hüseyn Əfəndiyevin
adını daşıyır. Məşhurları: el qəhrəmanları Alıağa (19-cu əsr),
Koxalı
Hacıxalıl
ağa,
Qori
seminariyasının
məzunları
Sirəcəddin, Ziyəddin, Bahəddin Əfəndiyevlər, Murtuz, Ziyabəy
Əfəndiyevlər, şairə Xınalı xanım, el ağsaqqalları Ziya əfəndi,
Hüseyn əfəndi, Hacı Mahmud əfəndi, Hacı Nuru, Molla Bay-
ram, Zaman ağa, Osman ağa, Yolçu Nəbioğlu, Uzunbaşoğlu
Məhəmməd, Mahmud Quluyev, Mehralı Cəlilov, əmək
qəhrəmanı Hürü Yəhyayeva, profesorlar Mahmud Qəribov,
Veysəl İsayev, Bayram Hacıyev, Akif Bayramov, Nizami Mus-
tafayev, veteran müəllimlər Calal Ayvazov, Məhəmməd
Yolçuyev, Nəbi Yolçuyev, Mustafa İsmayılov, Şahbəddin
Cəlilov, Hacı Hacıyev, Mürsəl İsayev, Mahmud Mustafayev,
əməkdar müəllim Mustafa Aslanov, hüquq-mühafizəçisi
polkovnik Mehman Mehmanov, qəhrəman əsgər Zöhrab
Yunusov, ictimaiyətçilər Məhəmməd Osmanov, Nurqələm
Məmmədov, Ramiz Yusifov, Rza Qurbanov, Məmməd Yusifov,
Musa Tanrıverdiyev, Şükür İsmayılov, həkimlər İdris
İsmayılov, Eyvaz İsayev, İfrat İdrisov, Bəşir Mustafayev,
jurnalist Rasim Arıxlı vb.
BALA DARBAZ kəndi – Faxralının yaxınlığında kiçik kənd.
Əhalisi: 2002’də 40 nəfər.
BALA MUĞANLI kəndi – Borçalı çökəyində, rayon
mərkəzindən 20 km gündoğarda, Marneuli–Bolnisi avtomobil
Dostları ilə paylaş: |