*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 3,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 0‘yinlar nazariyasi.
Tashkilotning muvaffaqiyatiga bog‘liq bo‘lgan eng muhim parametrlardan biri - bu raqobatbardoshlikdir. 0‘yinlar nazariyasi-qabul qilingan qaroming raqobatchilarga ta’sirini baholashdagi modellashtirish usuli hisoblanadi. 0‘yinlar nazariyasi dastlab harbiylar tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, bu nazariyadan foydalanib srategiyada dushmanning mumkin bo‘lgan barcha harakatlarini hisobga olish mumkin. Biznesda о‘yin modellari raqobatchilaming narxlami o‘zgartirish, savdoni qo‘ llab-quvvatllovchi yangi kompaniyalari, qo‘shimcha xizmatlami taklif qilish, yangi mahsulotlami ishlab chiqarishni oshirish va rivojlantirishni prognozlash uchun ishlatiladi. 0‘yinlar nazariyasi boshqa modellar kabi tez-tez ishlatilmaydi. Shunga qaramay, o‘yinlar nazariyasi raqobat sharoitida qaror qabul qilishda eng muhim va hisob- kitoblami talab qiluvchi omillami aniqlash zarur bo‘lganda foydalidir. Navbat nazariyasi modeli yoki optimal xizmat modeli ularga boigan ehtiyojni qondirish uchun xizmat kanallarining optimal sonini aniqlash uchun ishlatiladi. Navbat nazariyasi modeli juda kichik va juda ko‘p miqdordagi holatlarda xarajatlami muvozanatlash uchun zarur bo‘lgan xizmat kanallarining optimal sonini aniqlash vositasi bilan rahbarlami ta’minlaydi. Zahirani boshqarish modeli buyurtma berish vaqtini va ulaming miqdorini, shuningdek omborlarda tayyor mahsulot massasini aniqlash uchun ishlatiladi. Har qanday tashkilot ishlab chiqarish va sotishdagi kechikishlar oldini olish uchun ma’lum darajada zaxiralami saqlab turishi kerak. Ushbu modeining maqsadi ma’lum xarajatlarda ifodalangan zaxiralami to‘plashning salbiy oqibatlarini minimallashtirishdir. Ushbu xarajatlar uch xil boiadi: buyurtmalami joylashtirish, saqlash, shuningdek zaxiralaming etishmasligi bilan bogiiq xarajatlarlar. Yuqori darajadagi zaxiralami saqlash ulaming etishmasligi oqibatida yo‘qotishlami bartaraf etadi. Zahiralami yaratish uchun zarar bo‘lgan katta miqdordagi materiallami xarid qilish buyurtmalami joylashtirish xarajatlarini kamaytiradi. Biroq, bu potensial foyda saqlash, ortiqcha yuk, foizlami toiash, sug‘urta xarajatlari, zarar, o‘g‘irlik va qo‘shimcha soliqlaming ortiqcha xarajatlari bilan bir-biriga bog‘liq. Bundan tashqari, menejment aylanma mablaglami ortiqcha zahiralar bilan bog‘lash imkoniyatini hisobga olishi kerak, bu esa kapitalni daromad keltimvchi aksiyalarga, obligatsiyalarga yoki bank depozitlariga sarmoya kiritishga to‘sqinlik qiladi. Navbat nazariyasi modeli yoki optimal xizmat modeli ularga bo‘lgan ehtiyojni qondirish uchun xizmat kanallarining optimal sonini aniqlash uchun ishlatiladi. Navbat nazariyasi modeli juda kichik va juda ko‘p miqdordagi holatlarda xarajatlami muvozanatlash uchun zarur bo‘lgan xizmat kanallarining optimal sonini aniqlash uchun qoilanma vositasini taqdim etadi. Chiziqli dasturlash modeli raqobatbardosh ehtiyojlar mavjud bo‘lganda noyob resurslami taqsimlashning optimal usulini aniqlash uchun ishlatiladi. Ushbu model odatda ishlab chiqarishdagi muammlami bartaraf etish uchun kadrlar bo‘limi mutaxassislari tomonidan qollaniladi. Imitatsion modellashtirish modelni yaratish jarayonini va uning haqiqiy holatdagi o'zgarishlami aniqlash uchun ekstrimal qo‘llanilishini anglatadi. Imitatsiya modellari matematik usullaming dasturlash usuli kabi juda murakkab vaziyatlarda qo‘llaniladi. Bu juda ko‘p parametrlar, matematik tahlilning muammolari yoki noaniqlikning yuqori darajasi bilan bogiiq. Iqtisodiy tahlil - bu eng keng tarqalgan usul-bu modelni yaratish shakllaridan biridir. U xarajatlami va iqtisodiy daromadlami baholashning deyarli barcha usullarini, shuningdek, korxona faoliyatining nisbatan rentabelligini o‘z ichiga oladi. Odatda, "iqtisodiy" model, umumiy daromad umumiy xarajatlar bilan tenglashtirilgan nuqtani aniqlash bilan tanaffus, qaror qabul qilish usuli tahliliga asoslangan bolib, unda korxona daromadli boiadi. |