[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
192
Milli hərb i kadrların ha zırlan ması üçün tədbirlə r həyata keç irildi. Gəncədə fəaliyyətə başlamış milli hərbiyyə (pod- praporşiklər) məktəbinin fəaliyyəti yenidən quruldu və onun statusu artırılaraq praporşiklər məktəbinə çevrildi. Bu statusun mah iyyəti ondan ibarət id i ki, əgər əvvəlcə bu mə ktəbi b itirənlər ilkin zab it rütbəsini yaln ız h issələrdə bir neçə ay xid mət etdikdən və zabitliyə layiq olduqlarını sübuta yetirdikdən sonra alırdıla rsa, praporşiklər mə ktəbini bit irənlərə ilkin zabit rütbəsi olan praporşik rütbəsi dərhal verilirdi. 1919 ilin sonunda isə praporşiklər məktəbin in bazasında Hərbiyyə məktəbi açıld ı. Bundan başqa, milli hərb i kadrlar hazırlayan İstehkamçılar, Hərbi dəmiryolçular və Hərbi feldşer məktəbləri də açılmışdı. 1918
il dekabrın 25-də S.Meh mandarov hərbi xid mətə çağırışı yaxşılaşdırmaq məqsədilə xalqa müraciət etdi. Mü- raciətdə əvvəllər çağırış işində yol verilən nöqsanlara, his sələrdə əsgərlərə qarşı fiziki güc tətbiq edilməsinə, ağır məişət şəraitinə to xunulmaqla bərabər, bu halların aradan qald ırılması üçün qətiyyətli tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlandığı da bəyan edilird i. 1919
il yanvarın 10-da Hərbi Nazirlikdə müvəqqəti hərbi şura yaradıldı (bax Hərbi Şura). Əsasnaməsi və daimi tərkib i təsdiq edilənə qədər Şura hərbi qanunvericilik və hərbi idarəet mə sahəsində mühüm məsələlə rin müza kirəsi və müvafiq qərar qəbul edilməsi ilə məşğul olurdu. Onun tərkib inə p iyada və süvari div iziyalarının ko mandirləri, Ümu mi qərargahın rəisi, topçu, istehka mat və yeni yaradılmış ləva zimat idarələ rin in rə isləri, General-k vartirmeyster, növbətçi general və tapşırıq generalı da xil idi.1919 ilin mart ında Azərbaycan ordusunun idarəetme orqanlarında mühüm keyfiyyət dəyişikliyi meydana gəldi. Hə rbi na zirin ə mri ilə mart ayın ın 26-da Baş ərkani-hərb (Baş qərargah) təsis edildi və general- leytenant Məmməd bəy Sulk eviç bu orqanın rəisi təyin edildi. Bundan sonra ordu hiss ələrinin formalaşdırılması daha ahəngdar xara kter a ldı. 2-c i Ba kı piyada alayın ın formalaşdırılması sürətləndirild i, 3-cü Şə ki süvari alayının təşkili tezliklə başa çatdırıldı. Azərbaycandakı ingilis qüvvələrinin ko mandanlığı 1919 il apre lin əvvəllərində milli qoşun hiss ələrinin a zsaylı kontingentinin Bakıda da yerləşdirilməsinə icazə verdi. Hərb i nazirin əmri ilə Bakıda yerləşəcək hissə və bölmələr dəqiqləşdirildi. Bu qüvvələrə bir piyada taboru, 400 nəfərlik süvari və b ir topçu batareyası daxil id i. Aprelin 5-də hə min qüvvələr Bakıya daxil o ldu və Salyan kazarmalarında yerləşdirildi. Azərbaycan qoşun hissələrinin Bakıya daxil olması münasibətilə hərbi nazir S.Meh mandarov da paytaxta gəldi. Şəhər əhalisi A zərbaycan ordusunun qoşun hissələrini ço x böyük ruh yüksəkliyi və təntənə ilə qarşıladı. 1919 ilin yayında və payızında Azərbaycan ordu hissələrinin formalaşdırılması böyük sürətlə davam etdirild i. İngilis qoşunlarının A zərbaycan ərazisin i tərk etməyə başlaması ilə 1919 il iyunun sonu - iyulun əvvəllərində Hərbi Nazirliyin rəhbər orqanları yenidən Bakıya köçürüldü. 1919 ilin iyun - iyul aylarında Zaqatala və Bakı piyada alay larının forma laşdırılması başa çatdıqdan sonra İk inci piyada diviziyasının təşkil edilməsi zərurəti yarandı. Hərb i nazirin 1919 il 14 iyul tarixli müvafiq əmri ilə 1-ci Cavanşir, 2-ci Zaqatala və 3-cü Gəncə alay ları Birinci 193
Milli ordunun qoşun hissələri 1919 il avqustun 12-dən sentyabr ayının 3-dək Lənkəran əməliyyatında iştirak edərək, ölkənin cənub bölgəsində respublikanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə bağlı döyüş tapşırığ ını uğurla yerinə yetirdilər. 1919 ilin payızında təşkil edilən ən əhə miyyətli hərb i strukturlardan biri Bak ı istehkamçılar hissəsi idi. Bu struk- turun yaradılmasından başlıca məqsəd şimaldan, xüsusən dənizdən ehtimal olunan Denikin təhlü kəsinin qarşısını almaq və bütünlüklə, Bakı şəhərinin etibarlı müdafiəsin i təşkil etmək idi. Sentyabr ayında Bakı hərbi limanın ın, təyyarə dəstəsinin, zireh li avto mobillər taqımının, mövqe batareyasının ştatlarının formalaşdırılmasına başlandı. Sentyabrın 14-dən təyyarə dəstəsinin və zirehli avto mobillər dəstəsinin, sentyabrın 24-dən mövqe batareyasının, oktyabrın 1-dən isə "Astarabad" hərbi gəmisinin ştatların ın formalaşdırılması başa çatdırıldı. 6-c ı Göyçay piyäda alay ının forma laşdırılmas ı böyük sürətlə aparılırdı. Qışla ların çat ışma masına, geyim, ərzaq çətinliklərinin o lmasına baxmayaraq, 1919 il o ktyabrın sonuna qədər alayın təşkili, demək olar ki, başa çatdırıldı. Milli ordu hissələri 1919 il noyabrın 3-dən 7-əsasən, 1-c i p iyada diviziyasının hissələrindən təşkil edilmiş Zəngəzur ekspedisiyasının tərkib ində ermən qüvvələrinə qarşı döyüş tapşırığını yerinə yetird ilər. 1919 ilin sonuna kimi Lənkəran kö məkçi (ehtiyat) taboru alaya çevrilərək, 7-ci Şirvan alay ı adlandırıld ı. Həmin il 8 -ci Ağdaş piyada alayının və Zəngəzurda yerli əhalidə ibarət xüsusi hərbi h issələrin forrnalaşdırılması başa çatdırıldı. Hərbi nazirlik bütün bu təşkilat i işləri həyata keçirmə klə 1919 ilin sonunadək Azərbaycan ordusun heyətinin sayını 20 min nə fərə, ordudakı atla rın sayını isə 5 min başa, 1920 ildə isə ordunun sayını 40 min nəfərə , at ların sayını 10 min başa çatdırmağı nəzərdə tuturdu. Buna nail olmaq üçün 1920 ilin ilk günlərindən etibarən çox geniş quruculuq işlərinin aparılması planlaşdırıldı. Tərtib edilmiş fəaliyyət planına görə il ərzində 9-cu piyada alayı, 4-cü süvari alay ı, iki qaubitsa batareyası, qaubitsa divizionunun qərargahı, bir dağ-süvari batareyası, dağ-süvari divizionun qərargahı, üç batareyadan ibarət yüngül səhra divizionu və onun qərargahı, hər biri bir bölükdən ibarət olan məhə lli ko manda və hər b iri yarım bölükdən ibarət olan üç məhəlli ko manda yaradılmalı idi. 1919 ilin yayından əvvəlcə Qarabağda, sonra Lənkəranda, daha sonra isə Zəngəzurda hərbi şəraitin kəskinləş məsinə baxmayaraq, hərb i nazirliyin rəhbərliyi on quruculuğu işindəki ahəngdarlığ ı sa xla mağa ça lışırdı. 1920 ilin e lə ilk günündən 3-cü zirehli qatarın ko mplektləşdirilməsinə başlandı. 1920 ilin əvvəllərində növbəti çağırış
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|