[]

257 

 

1918  il  sentyabtrın  22-də  Höku mət  şəhər  özünüid-rəsi  deputatlarının  Bakı  Şəhər  İctimai  Özünüidarəsi  tərəfindən  təqdim 

olunmuş siyahısını təsdiqləmişdi.  Bu dövrdə, duma deputatlarının  artıq  yarıdan ço xu azərbaycanlılar  idi.  1919  il yanvarın  

27-də  isə  şəhərlərin,  o  cü mlədən  Ba kı  şəhər  özünüidarəsi  deputatlarının  səlahiyyəti,  aprelin  1  -dən  gec  olmayaraq,  yeni 

seçkilər  keçirilməsi şərti ilə uzadıld ı. İdarənin  fəaliyyətinə nəzarət qubernatora və daxili  işlər nazirinə həvalə olunmuşdu. 

Şəhər  başçısının  rəhbərlik  etdiyi  idarə  7  şöbədən  (təsərrüfat,  tikinti,  maliyyə,  torpaq,  məktəb,  tibb-sanitariya,  su  kəməri) 

ibarət id i. 

Maliyyə böhranı və ağ ır həyat şəraiti şəhər  idarəsini  Höku mətdən kö mək istəməyə vadar edirdi və Hö ku mət ona 

dəfələrlə subsidiya və yardımlar ayırmışdı.  1919 il yanvarın  25-də səpmə  yatalağa qarşı  mübarizə üçün 2  milyon 200  min  

manat, fevralın  26-da isə şəhər təsərrüfatının ehtiyac larına sərf olun maqdan ötrü 4 milyon manat ayrılmışdı. 1919 il iyu lun 

27-də Parla ment gətirilən və aparılan yüklərdən pud hesabı ilə  şəhərlərin xeyrinə rüsum a lın ması barədə qəra r qəbul et miş, 

noyabrın  17-də  isə  "Bakı  şəhər  özünüidarəsi  tərəfindən  pud  hesabı  ilə  rüsumlar  yığ ılması  qaydası‖nı  təsdiq  etmişdi.  Bu  

qaydaya əsasən, ixrac  olunan neftin  və neft  qalıqla rın ın hər pudundan 10 qəpik, ağ  neftdən və sürtkü yağla rından 20 qəpik 

rüsum alınırdı. 

Şəhər təsərrüfatı bundan əvvəlki hərc-mərclik dövründə başlı-başına qalmış və dağılmışdı. Ona görə də Bakı şəhər 

özünüidarəsi  ço xlu  strukturların ın  və  qanunla  təsbit  edilmiş  hüquqlarının  olmasına,  Höku mətin  ona  xeyli  maddi  yardım 

göstərməsinə, xəzinədən bir sıra borclar verilməsinə baxmayaraq, səmərəli fəaliyyət göstərə bilməmişdi. 

 

Əd.:

Свод  законов Российской  империи, кн.  1, ч. 2, СПб,  1911; Azərbaycan tarixi, 3 cilddə, c.2, B., 1964; Azərbaycan tarixi, 7 

cilddə, c.5, B.,2001.

 

 

BAKI  ġƏHƏR  DUMAS I  ÜZVLƏRĠNĠN  S ĠYAHIS ININ  TƏSDĠQ  EDĠLMƏSĠ  HAQQINDA  QƏRAR  -

Azərbaycan Xalq  Cü mhuriyyəti Höku mət inin Ba kı şəhər dumasının tərkibini təsdiq etmək barədə 1918 il 22 sentyabr tarixli 

qərarı.  Rusiyada  Fevral  inqilabından  (1917)  sonra  ş əhər  özünüidarələrinin  fəa liyyəti  dayandırılmış,  Azə rbaycan  Xalq 

Cü mhuriyyəti Hökumətinin 1918 il 18 sentyabr tarixli qərarı ilə (bax Bakı şəhər ictimai özünüidarəsinin fəaliyyətinin bərpası 

haqqında  qərar)  yenidən  bərpa  edilmişdi.  Deputatların  xeyli  h issəsi  qarışıqlıq  vaxtı  şəhəri  tərk  etdiy inə  görə,  şəhər 

dumasına öz tərkibin i artırıb 80 nəfərə çatdırmaq səlahiyyəti verilmişdi. 

Azərbaycan Xalq  Cü mhuriyyətii Hö ku məti  1918  il 22 sentyabr tarixli qəra rı ilə şəhər özünüidarəsi deputatlarının  

duma tərə findən təqdim olun muş siyahısını təsdiq etdi.  Siyahıya du maya seçilmiş 34 nəfərin və seçkisiz da xil edilmiş 46 

nəfərin ad ı salın mışdı. Du man ın  köhnə tərkib indən qalmış 34 deputatın 10 nəfərini, yeni daxil edilmiş 46 deputatın  isə 33 

nəfərini  (cə mi  43  nəfər)  a zərbaycanlılar  təşkil  edirdi.  Azərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyətii  Hö ku mətin in  1919  il  27yanvar 

tarixli qəra rı ilə du manın səlahiyyət müddəti uzad ılmış, hə min il aprelin 1-nə yeni seçkilər təyin ed ilmişdi. 

BAKI  ġƏHƏR  HƏKĠMLƏR  CƏMĠYYƏTĠ  -  Bakıda  qeyri-höku mət  təşkilatı.  Əsası  1893  ildə  qoyulmuşdu. 

1918-19 illərdə 110 üzvü, şəhər dumasın ın binasında əsaslı kitab xanası var id i. 

Cə miyyətin iclasla rı da  hə min  binada keçirilird i. Əsas fəa liyyət istiqamət i sənaye gigiyenası idi. Cə miyyətin  sədri 

B.K.Finkelşteyn,  katibi  Y.K.Varşavski,  əsaslı  kitab xananın  müdiri  isə  Əbülfəz  Qarayev  idi.  1917  ildə  cəmiyyət  öz  fəa-

liyyətini  dayandırmış,  Azərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyətii  dövründə  yenidən  bərpa  etmişdi.  Bu  illərdə  cə miyyət  yolu xucu 

xəstəliklə rə, xüsusilə yatalaq epide miyasına qarşı mübarizə  aparmışdır. 

1919

 

ildə  B.K.Fin kelşteyn  Bakı  Universitetinin  tibb  fakü ltəsi  üçün  tibbi  avadanhq  almaq,  hə mçin in  ən  yeni  

müalicə  metodları  ilə tanış olmaq üçün aparıcı Avropa klinikalarına (İtaliya, İsveçrə, Almaniya) ezam edilmişdi. O, Qərbi 

Avropaya  ezamiyyətinin  nəticələri  haqqında  üzvü  olduğu  tibb  cəmiyyətində  hesabat  məru zəsi  ilə  ç ıxış  et mişdi.  Şəhərin  

aparıcı həkimləri təbabətin mü xtəlif sahələrində elmi nailiyyətlərin mübadiləsi məqsədilə cəmiyyətdə müntəzəm məru zələr 

edirdilər. 

1920

 

ildə  Ba kı şəhər həkimlə r cə miyyəti nəzd ində həkimlə rə yardım bürosu yaradılmışdı.  Büronun məqsədi boş 

iş  yerlərinin  qeydiyyatını  aparmaq,  işsizləri  həmin  yerlərə  yerləşdirmək,  onlara  birdəfəlik,  yaxud  vaxtaşırı  yard ım 

göstərmək idi. Həkimlər cəmiyyətinin dövri nəşri çap olunurdu. Aprel işğalından (1920) sonra fəaliyyətini dayandırmışdır. 

BAKI  ġƏHƏR  ĠCTĠMAĠ  ÖZÜNÜĠDARƏS Ġ  -  Bakı şəhərinin  özünüidarə orqanı.  Rusiya senatının 1877  il  24 

may  tarixli  qərarına  əsasən  1878  ildə  yaradılmışdı.  Fevral  inq ilab ından  (1917)  sonra  ləğv  edilmiş,  Azə rbaycan  Xalq  

Cü mhuriyyəti dövründə (1918, sentyabr) fəaliyyəti bərpa olun muşdu (bax Bakı şəhər duması). 

BAKI  ġƏHƏR  ĠCTĠMAĠ  ÖZÜNÜĠDARƏSĠNĠN  FƏALĠYYƏTĠNĠN  BƏRPASI  HAQQINDA  QƏRAR  -

1918 il sentyabrın 18-də A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyətii Hö ku məti tərəfindən qəbul olun muşdur. Qərara görə, Bakı şəhər 

ictimai  ö zünüidarəsi  Rusiya  Müvəqqəti  hökumətin in  qanunu  əsasında seçilmiş  üzvlərdən  ibarət  tərkibdə  ö z  fəaliyyətini 

bərpa etmişdi. Bə rpa olun muş quruma  ş əhər du ması ü zvlərinin  sayını 80 nəfə rə çatdırmaq, hə mçin in şəhər özünüidarəsinin  

tərkib ini genişləndirmə k hüququ verilmişdi. 

BAKI ġƏHƏR  ĠDARƏS Ġ  Bakı şəhərinin yerli idarəetmə orqanı. 1877 ilin  dekabrında təsis edilmişdi. İcra orqanı 

olan  idarə  şəhər  başçısından,  idarə  üzvlərindən  -  onun  bölmə lərinin  müdirlərindən,  katibdən,  mu zdla  işləyən  me ma r, 

mühəndis, yerölçən, həkim, hüquq məsləhətçisi və başqa mütəxəssislərdən ibarət id i. 

İdarəyə  bilavasitə  şəhər  təsərrüfatı  məsələləri  ilə  məşğul  olmaq,  idarə  başçısına  isə  onun  fəaliyyətinə  və  tabeli-

yindəki quru mlara  ü mu mi nəza rət həvalə edilmişdi. 

 

 

 

 

---