[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "İndi isə qoşun düzəltməyi öz öhdəmə götürmüşəm və cəmi vətəndaşları, istər fəqir, istər
54
55
da dfövlət dili kimi qəbul edild i. A zərbaycan dilinin öyrənilməsi və savadsızlığın ləğvi üçün kurslar yaradıldı, həmin kursla rın aparılmasına təcrübəli mütə xəssislər cəlb ed ild i. Azərbaycan ordusunun mənəvi durumuna, hər bir döyüşçünün mənsub olduğu xalqın tarixi keçmişini öyrənməsinə, qəhrəmanlıq nü munələri əsasında tərbiyələndirilməsinə böyük diqqət verild i. Bu ba xımdan Sə məd bəy Meh mandarov ço x dəyərli fikir və tə kliflə r irə li sürdü. Hə min fikirlərin mahiyyəti bundan ibarət idi ki, Azərbaycanın qəhrə manlıq tarixi hə m araşdırılmalı, həm də xalq kütlələrinə çatdırılmalı idi. Hərbi nazir bu istiqamətdə aparılan işlərdə, eyni zamanda, ifratçılığa varmağın, milli tərbiyənin millətçiliklə əvəz o lunmasının da tərəfdarı deyildi. Nazir Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq tarixinin kitablar halında çap edilərək qoşun hissələrinə çatdırılmasın ı vacib vəzifələrdən biri sayırd ı. Milli ordu quruculuğunda atılan ilk addımlardan biri də yeni hərb i geyim formasına keçilməsinin qərara alın ması oldu. Milli üslubda hazırlan mış yeni hərbi geyim əsgər və zabitlərdə milli ruhun fo rma laşdırılmasına müsbət təsir göstərirdi. Bu məqsədlə xüsusi komissiya yaradılmışdı. Hə min ko missiyaya general-leytenant Əlağa Şıxlinski rəhbərlik edirdi. Azərbaycan ordusu 1919 il yanvarın 11-dən yeni-milli hərbi formaya keçdi. Milli hərbi kadrla rın hazırlan ması da Hərb i Na zirliyin qarşısında duran mühüm vəzifə lərdən idi. Bu məqsədlə hələ türk qoşunlarının Azərbaycanda olduğu vaxt Gəncədə fəaliyyətə başlamış podpraporşiklər məktəbin in fəaliyyəti yenidən quruldu və onun statusu artırılaraq, Praporşik lər mək təbinə çevrildi. Məktəbdə təlim-tərbiyə işləri də yenidən quruldu. 1919 ilin sonunda Praporşiklər məktəbin in əsasında Hərbiyyə məktəbi, Azərbaycan ordusu üçün milli hərbi kadrlar hazırlayan
Hərbi Na zirliy in fəaliyyəti sayəsində, çətinliklər o lsa da, orduya çağırış işi yeni sistem əsasında quruldu. Nəticədə, əhali orduda xid mətə müsbət münasibət bəsləməyə başladı. Bir sıra məmurların qanunsuz hərəkətlərinə, varlıların rüşvət verərək, övladla rın ı hərb i xid mətdən a zad et məsinə, fərarilik, zabit lər arasında intiza msızlıq hallarına ba xmayaraq, ordu quruculuğunda müsbət dəyişikliklər üstünlük təşkil edirdi. Bunun bir səbəbi də o idi ki, Hərbi Nazirlik mənfi hallara qarşı digər müvafiq orqanlarla, xüsusilə Da xili İşlə r Na zirliyi ilə ə lbir mübarizə aparırd ı. Hərbi na zir Sə məd bəy Mehmandarov ordu quruculuğundakı çətinliklə rdən bəhs edərkən hələ 1918 ilin deka- brında göstərirdi ki, fərariliy in əsas səbəblərindən biri çağırış orqanlarının fəaliyyətinin düzgün qurulmaması ilə bağlıdır. O, açıqca bildirird i ki, hərbi xidmətə yalnız rüşvət verib "canlarını qurtara bilməyən " şəxslər cəlb olunurlar və buna görə də
1918 il dekabrın 25-də Səməd bəy Mehmandarov hərbi xid mətə çağırışı yaxşılaşdırmaq məqsədilə xalqa müraciət etdi. Müraciət A zərbaycan və rus dillərində çap ed ilərək əhali arasında yayıldı. Hərbi nazirin mü raciətində türk qo- şunlarının Azərbaycanda olduğu zaman çağırış işində yol verilmiş nöqsanlara, o cümlədən, hərbi hissələrdə əsgərlərə qarşı fiziki güc tətbiq edilməsinə, əsgərlərin ağ ır məişət şəraitinə to xunulur, onların aradan qald ırılması üçün görülən qətiyyətli tədbirlərdən bəhs olunurdu: "İndi isə qoşun düzəltməyi öz öhdəmə götürmüşəm və cəmi vətəndaşları, istər fəqir, istər dövlətli, əsgərliyə çağırıram. Hər kəs ki, bir dövlətli uşağını qələmdən salıb azad etsə, böyük cəzaya düçar olacaqdır və burası da məlum olsun ki, əsgərlər yaxşı geyinəcəklər və yeməklərinin də yaxşı olmağına mən çox çalışıram. Otaqları isti olacaq və hər bir əsgər üçiin ayrı yorğandöşək hazırlatmışam ". Həyata keçirilən bu tədbirlər A zərbaycan ordusunun forma laşdırılması işini xey li sürətləndirdi. Güclü ordu formalaşdırılması üçün vacib olan mü xtəlif hərb i strukturun yaradılması, qoşunların ərzaq və digər va- sitələrlə tə min olun masının ya xşılaşdırılması, hə mç inin zabit lərin maaşlarının va xtaşırı art ırılması hə m Hö ku mətin, hə m də Hərbi Na zirliyin daimi nə zarətində id i. Bu sahədə hərbi nazirliklə Na zirlər Şurası arasında sıx əlaqə yaradılmışdı. Hərb i nazir 1919 ilin apre lində ordunun forma laş dırılması üçün büdcədən ayrılacaq vəsaitin miqdarı barədə Höku mətə tə klif verdi. Höku mət bu təklifi təsdiq etdi. Həmin vəsait 399,4 milyon manata bərabər idi ki, bu da dövlət büdcəsinin 27,7%-ni təşkil edirdi.
Ölkənin müdafiə qüdrətinin möhkəmləndirilməsi üçün Azərbaycan Höku məti həm də fəal xarici siyasət yeridirdi. Bu baxımdan, həm nüfuzlu dünya ölkələri ilə, həm də yaxın qonşularla qarşılıq li əlaqələrin qurulmasına cəhd göstərilirdi. Belə ki, Azərbaycanla Gürcüstan arasında hərbi əməkdaşlıq gücləndirildi və bu ə mə kdaşlığı niza mlayan hüquqi baza kimi 1919 il iyunun 16-da iki respublika a rasında hərbi saziş imza landı. Sa zişi Azə rbaycan Höku mət i tərə findən xa ric i işlə r na ziri Məmməd Yusif Cəfərov, hərbi na zir Sə məd bəy Meh mandarov və Baş ərkani-hərbin (Baş qərargahın) rəisi Mə mməd bəy
mə ruz qala rsa, digəri ona kö mə k göstərməli idi. Tə rəflərin razılığına əsasən, 2 həftə ərzində Ermənistana da bu sazişə qoşulmaq hüququ verilird i. Ancaq Azərbaycan və Gürcüstan torpaqlarına göz dikən Ermənistan bu müqaviləyə qoşulmad ı. Göstərilən sazişdən əlavə, Azərbaycanla Gürcüstan arasında hərbi-texniki əməkdaşlıq haqqında da sənəd imzalandı. Hə min sənədə əsasən, Gürcüstan həm hərbi te xnika və sursatla, həm də hərbi kadrların hazırlanması işində Azərbaycana kö mək göstərdi. Gürcüstandan gətirilmiş silah, sursat və təchizat Azərbaycanın şimal sərhədlərini qoruyan qoşun bölmələrinin maddi-texniki imkan ların ı xey li yaxşılaşdırdı. Höku mətin, o cümlədən Hərb i Nazirliyin gördüyü tədbirlər nəticəsində Azərbaycan ordusunun döyüş qabiliyyət Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|