[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CAMAL PAġA
- CAMALBƏYOV
296
(1908) və "İttihad və tərəqqi" partiyasının liderlərindən
297
298
biri. 1913 ildə İstanbulun hərbi qubernatoru, 1914-18 illərdə dəniz naziri olmuşdur. Ənvər paşa və Tələt paşa ilə birlikdə hakim triu mviratrın (üçlüyün) üzvü olmuşdur. 1914-17 illərdə Suriya və Fələstindəki türk o rdularına ko mandanlıq etmişdir. 1918-22 illərdə Alman iya, İsveçrə və Əfqanıstanda mühacirətdə olmuşdur. "Daşnaksutyun" partiyası uydurma "erməni soyqırımı"na görə, Tələt paşa kimi onun da qətlə yetirilməsi barədə hökm çıxarmışdı. Əfqanıstandakı səfirlikdə müşavir olan Camal paşa geri qayıdarkən Tiflisdə "Daşnaksutyun" partiyasının üzvü tərəfindən qətlə yetirilmişdi. CAMALBƏYOV Qasım bəy (?-?)- A zərbaycan milli azadlıq hərəkatının iştirakçılarından biri, Azərbaycan Milli Şurasının üzvü. Milli Şuranın "Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanunu "na (1918, 19 noyabr) əsasən, Cümhuriyyət Parlamentinin tərkibinə daxil edilmişdi. "Hümmət" partiyasının üzvü idi. Parlamentdə sosialistlər fraksiyasını təmsil edirdi.
k. - 20.9.1918) - Bak ı Xalq Komissarları Sovetinin (BXKS) rəhbərlə rindən biri, da xili işlə r ko missarı. 1898 ildə Rusiya Sosial-De mokrat Fəhlə Part iyasının (RSDFP) Tiflis təşkilat ına da xil o lmuşdur. 1900 ildə Tiflis fəhlə lərinin inq ilab i hərəkat ında fəal iştirakına görə müəllimlər institutundan xaric edilmiş, həbsə alın mış və bir il sonra Kutaisi quberniyasına sürgün olun muşdu. 1901-04 illərdə RSDFP Qafqa z İttifaq Ko mitəsinin və İmereti-Minqreli Ko mitəsinin üzvü idi. Partiya işi aparmaq üçün 1904 ilin ortalarında Bakıya gəlmiş, Bakı bolşevik təşkilatının rəhbərlərindən biri, bu təşkilatdan RSDFP 3-cü qurultayının (1905) nü mayəndəsi olmuşdur. 1906 ildə Neft Sənayesi Fəhlələri İttifaqının idarə heyətinin katibi seçilmişdir. 1906-08 illərdə onun yaxından kö məyi ilə leqal və qeyri-leqal bolşevik qəzetləri o lan "Bakinski raboçi", "Prizıv", "Dəvət-Qoç", "Qudok" və s. nəşr edilmişdir. 1909 ilin oktyabrında həbsə alınmış, 1910 ildə Bakıdan sürgün olunmuşdur. Caparid ze 1914 ilin may ında Qafqaza qayıdaraq, Tiflis bolşevik təşkilatında işləmiş, 1915 ildə yenidən həbs olunaraq Yenisey quberniyasına sürgün edilmişdir. Oradan Petroqrada qaçmış (1916, iyul), partiya tapşırığı ilə Tiflisə gəlmiş, Trabzonda rus ordusu əsgərləri a rasında inqilab i iş aparmış dır. Caparid ze Fevral inqilabından (1917) sonra Bakıya gəlmiş, Bakı bolşevik təşkilatın ın rəhbərlərindən biri olmuşdur. RSDF(b)P Bakı Ko mitəsinə və Bakı Sovetinə daxil idi. Bakı bolşevik təşkilatından RSDF(b )P 6-cı qurultayın ın nü mayəndəsi olmuşdur. 1917 ilin sentyabrında Bakı fəhlələrinin ü mu mi tətilinə rəhbərlik edən tətil ko mitəsinin sədri id i. Caparidze RSDF(b)P Qafqaz Ölkə Ko mitəsinin üzvü seçilmiş (1917, oktyabr), 1917 ilin dekabrından Bakı Soveti İcraiyyə Ko mitəsi sədrinin müavini, 1918 ilin yanvarından isə sədri o lmuşdur. 1918 ilin ma rtında Bakıda bolşevik-daşnak quldurları tərə findən türk-müsəlman əhalisin in soyqırımı zaman ı bolşeviklərin ali hərbi-siyasi orqan kimi yaratdığ ı İnqilabi Müdafiə Komitəsinin üzvü olmuş, müsəlman milli hərəkatın ın qarşısının alın ması işində fəal ro l oynamışdır. 1918 il martın 31 -də müsəlman nümayəndələri İnqilabi Müdafiə Ko mitəsinin ultimatu munu qəbul etmələrinə baxmayaraq, P.Caparid ze ilə aparılan damşıqlar müsbət nəticə verməmiş, hətta müsəlman heyətindən üç nəfər danışıqlardan qayıdarkən yolda güllələn mişdi. Mart soyqırımı günlərində azərbaycanlı siyasi və ictimai xad imləri ilə "sülh konfransı"nda sədrlik edən Caparid zenin irəli sürdüyü ultimatu m tamamilə A zərbaycan milli hərəkatına qarşı yönəlmişdi. Caparidze aprelin 2-də Şau myana yazırd ı ki, Daşkənddən və Şimaldan bizə kö mək gəlir, artıq indi müsəlman ları sakitləşdirmək üçün onlara mu xtariyyət vəd etmək o lar. BXKS təşkil olunduqda (1918, apre l) Caparid ze xa lq da xili işlər, ə rzaq ko missarı kimi onun fəaliyyətində mühüm rol oynamış, həyata keçird iyi tədbirlərin, o cü mlədən, türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımlarının əsas təşkilatçılarından və rəhbərlərindən biri olmuşdur. Caparidze Ba kı ko missarları sırasında güllələn mişdir. Əd:. Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001.
Salyan şəhəri id i. Rus çarı II A leksandrın (1855-81) Zaqafqaziya və Qafqaz d iyarının idarəçiliyin in dəyişdirilməsi haqqında 1867 il 9 dekabr tarixli fə rmanına əsasən, təşkil edilmişdi. Bakı quberniyasının ən böyük qəzası olmuşdur. 1870 il mə lu matına görə, əra zisi 9837,5 k v. verst idi. Bu, quberniya əra zisinin 28,69%-n i təşkil edirdi. 1859-63 illər ka me ral təsvirin in yekunları əsasında aparılmış hesablamaya görə, Cavad qəzasında 13142 həyət, 60966 nəfər əha li var idi ki, onların da 33140 nəfəri kişi (54,36%), 27826 nəfəri (45,64%) qadın id i. Cavad qəzası əhalisinin sayına (13,02%) görə, Quba (27,81%), Şamaxı (20,57%) və Lənkəran (16,92%) qəzalarından sonra dördüncü yerdə dururdu. Qafqaz təqviminin (1917) mə lu matına görə, Cavad qəzasının əra zisi 8396,97 k v. verst (1870 ilə n isbətən 1441,5 k v. verst a z) təşkil edirdi. Hə min dövrdə qəzanın əhalisi 162305 nəfər olmuşdur, onlardan 83955 nəfəri (51,72%) kişi, 78350 nəfəri (48,27%) qadın idi. Qəzan ın əhalisi əvvəlki dövrə nisbətən 101339 nəfə r və ya 2,66 dəfə art mışdı. Qə za idarə sistemi mövcud idi. Əha lin in qədimdən bəri əsas məşğuliyyəti əkinçilik, maldarlıq və balıqçılıq idi. Cavad qəzasında çar üsul-idarəsinə qarşı çıxışla r baş vermişdi. Bolşeviklər Bakıda hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra qəzalarda da möhkəmlən məyə çalışırd ılar. Bakı quberniya ko missarı Məşədi Əzizbəyov başda olmaqla, Qırmızı ordunun 240 nəfərlik dəstəsi Bakıdan Salyana gəlmiş və 1918 il aprelin 21-də Sa lyanda sovet hakimiyyəti qurmuşdu. Aprelin sonlarında sovet hakimiyy əti hərbi qüv-
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|