[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏLĠFBA ĠSLAHATI KOMĠSSĠYAS I
366
Gəncə "müdafüyün heyəti"nin üzvü olmuşdur. Əlibəyov mətbuatda açıq və gizli imza larla çıxış et miş, "Məhkəmə lər qapısında tökülən qanlı yaşlarımız" faciəsinin, "Cəllad mü lkədarın qurbanı" kinossenarisinin, "Abşeron neft cəzirəsi" publisist əsərinin müə llifid ir.
M əmmədov X., M ustafa bəy Əlibəyovun irsi qiymətli söz xəzinəmizdir, "Təzə həyat" qəzeti, 2000, 19 sentyabr; Ağabəyli F., Vəkil M ustafa bəy Əlibəyov. O bizə şərəfdir, biz ona övlad, B., 2003.
hani olmasına ba xmayaraq, q ızın ı Tiflis rus qız g imna ziyasına qoymuş, mü kə mmə l təlim-tə rbiyə vermişdir. Xəd icə xanım gimnaziyanı bit irdikdən sonra Zaqafqaziya Olqa ma ma -gineko logiya İnstitutunda oxu muş, 1907 – ci ildə 1- ci dərəcə li ma ma ixt isası a lmışdır. Hüquqşünas Mustafa bəy Əlibəyovla ailə qurandan sonra ictima i-mədəni həyatda iştirak etməyə başla mış, 1911-12 illə rdə Azərbaycanda ilk qadın "İşıq" jurnalının (cəmi 68 sayı buraxılmışdır) redaktoru (naşiri Mustafa bəy Əlibəyov id i), həmçinin Bakı Müsəlman Qadın Xeyriyyə Cəmiyyətinin fəal üzv lərindən biri olmuşdur. Əlibəyova "İşıq" jurnalında "Hüququmu z" sərlövhəli silsilə məqalələr yazmışdır. Qadın larm hüquq bərabərliy i, onları maarif və mədəniyyətə, ictimai həyatda iştiraka çağırış, qadın klubların ın, savad
kursların ın açılması, uşaqların tərbiyəsi, ev işlə ri və sağlamlıq məsələ ləri ətrafında gedən mübarizə və s. onun publisistik məqalə lərinin əsas mövzu ları id i. 1920 ildən 1946 ilədək Şəkidə həkim-gineko loq işləmiş, savad kursların ın, qadın klubunun təşkilində yaxından iştira k et mişdir. ƏLĠFBA ĠSLAHATI KOMĠSSĠYAS I A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətin in ölkə əhalisin in maarifləndirilməsini sürətləndirmək məqsədilə həyata keçirdiyi tədbir. 1919 il martın 21-də Cü mhuriyyət Höku mətinin qərarı ilə Xalq Maarifi Na zirliy inə ərəb ə lifbasının islahatı üzrə xüsusi Höku mət ko missiyası yaratmaq və ko missiyanın hazırladığı təklifləri ba xılmaq üçün Na zirlər Şurasına təqdim et mək tapşırılmışdı. Bu qərara əsasən, Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətinin üzvü Xudadat bəy Məlik-Aslanovun sədrliy i ilə Xalq Maarifi Nazirliy i yanında ərəb əlifbasının islahatı ü zrə xüsusi ko missiya yaradılmışdı. Əlifba islahatı, hər şeydən öncə, maarifçilik, xalq təhsilinin milliləşdirilməsi sahəsində Höku mətin qarşısında duran vəzifə lərin həyata keçirilməsinə birbaşa xid mət et məli idi. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətinin d iqqət və qayğısı ilə fəaliyyət göstərən komissiya tezliklə b ir neçə əlifba lay ihəsi hazırlayaraq Höku mətə təqdim etmişdi. Həmin layihələr arasında müəllim Abdulla bəy Əfəndizadənin hazırlad ığı variant bəyənilmiş və yeni əlifba üçün əsas kimi qəbul o lunmuşdu. A.Əfəndizadə əlifba islahatı, xüsusilə latın əlifbasına keçid in zəruriliy i ilə bağlı 1919 ildə Bakıda "Son türk əlifbası" adlı dərslik də nəşr etdirmişdi. Dərslikdə o, ilk dəfə olaraq, ərəb və latın əlifbalarını müqayisəli şəkildə vermiş, b irincin in ana dilimizə uyğunsuzluğunu, ikincin inis ə daha münasib olduğunu zəngin dil fakt ları ilə əsaslandırmışdı. A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti Höku mətin in əlifba islahatı sahəsində həyata keçirdiyi ilk əməli addımlar Aprel işğalı (1920) nəticəsində yarımçıq qaldı. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə artıq reallaşmaq ərə fəsində olan əlifba islahatı ideyasına 1921 ildə Sovet Azərbaycanında yenidən qayıdıldı. Bu məsələnin geniş mü zakirəsindən sonra Nəriman Nə rimanovun imzaladığ ı xüsusi dekretlə A zərbaycanda əlifba islahatı ü zrə Yeni Türk Əlifba Ko mitəsi yaradıldı. Ko mitənin latın qrafikası əsasında hazırladığı Azərbaycan əlifbasının lay ihəsi ü mu mxa lq mü zakirəsi üçün "Yeni yol" qəzetində dərc ed ild i. Gərgin keçən və uzunmüddətli mü za kirə lərdən sonra 1929 ildən etibarən Azərbaycanda tama milə latın ə lifbasına keçildi. Bununla da Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin ö z qarşısına qoyduğu müqəddəs amallardan biri də reallaşdırıldı. Bu işdə Cümhuriyyət dövründə əlifba islahatları ü zrə Höku mət ko missiyasının üzvləri olan Xudadat bəy Məlik-Aslanovun, Hə mid bəy Şahtaxtlının, Fə rhad Ağazadənin, Azad bəy Əmirovun, Əh məd bəy Pepinovun və başqalarının səy və zəhmətlə ri az o lmamışdır. Əd .: Aзepбaйджанская Демократиская Pecnублика (1918-1920), Законодательные акты (сборник документов), Б., 1998; Mərdanov M., Quliyev Ə., Azərbaycan təhsili Xalq Cümhuriyy əti illərində (1918-1920), B., 2003. ƏLĠMURADOV Cavad bəy Cü mşüd bəy oğlu (6.7.1898, Qaryagin, indiki Fü zuli - ?) - Azə rbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Pa rla mentinin xüsusi qərarı (ba x Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı
xaricə göndərilmiş tələbələ rdən biri. Bakı realn ı kişi məktəbin i b itirmişdir (1918). Pa rla mentin 1919 il 1 sentyabr tarixli qə rarına əsasən, təhsilini me marlıq sahəsində davam etdirmə k üçün Fransaya göndərilmişdi. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra xa ricdə dövlət hesabına təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin vəziyyətini öyrənən Azərbaycanlı Tələbələr Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|