[]

384 

 

 

 

 

 

 

---

385 

 

 

parlaq  qələbə  çalmış  və  Milli  Məclisdə  böyük  əksəriyyəti 

qazanmışdır. 

---

386 

 

İlham  Əliyev  Milli  Məclisin   deputatı  olduğu  dövrdə  geniş  və  çoxşaxəli  fəaliyyət  göstərmişdir.  O,  daim  xalq ın 

içərisində  olmuş,  onun  proble mlərini  öyrən miş,  əhalin in  sosial  müdafiəyə  ehtiyacı  o lan  təbəqələrinə   müntəzə m  qayğı 

göstərmişdir.  Həmin  dövrdə  İlham  Əliyevin  əhalinin  mü xtəlif  təbəqələrinin  nü mayəndələrinə,  qaçqınlara,  məcburi 

köçkünlərə  və  Qarabağ  müharibəsinin  əlillərinə  qayğısı,  Qaradağ  rayonunda və ölkənin  digər  bölgələrində apardığı  böyük 

quruculuq işləri doğma xalqa göstərilən bu qayğının parlaq təzahürləridir. 

Milli  Məc lisin  Beynəlxa lq  münasibətlər  və  parla ment-ləra rası  ə laqələr  daimi  ko missiyasının  üzvü  olmuş  İlha m 

Əliyevin Avropa Şurasının Parlament Assambleyasında (AŞPA) Azərbaycan Parlamenti daimi nü mayəndə heyətinin rəhbəri 

kimi fəa liyyəti doğma   xa lqa qətiyyətlə və cəsarətlə  xid mət  et mək nümunəsidir.  Onun AŞPA-dakı  məqsədyönlü, qətiyyətli 

və  cəsarətli  ç ıxışları  Azə rbaycanın  Avropa  məkanında  nüfuzunun  daha  da  artmasına  çox  güclü  təsir  göstərmişdir.  Məh z 

İlham  Əliyevin  yorulmaz  fəaliyyəti,  qətiyyətli  çıxışları  sayəsində  erməni  təcavüzkarları  Avropa  Şurasında  ifşa  olunmuş, 

Azərbaycanın  ayrılma z  parçası  olan  Dağlıq  Qarabağ  haqqında,  qondarma  "Dağlıq  Qarabağ  proble mi"  barədə  Qərb 

dünyasında  obyektiv  rəy   formalaş mış,  həmin   münaqişəyə  düzgün  siyasi  qiymət  verilmiş,  onun  həlli  yolunda  mühü m 

addımlar atılmışdır. Avropa Şuras ında Ermən istanın təcavüzkar,  işğalçı dövlət kimi tanın masında, e rməni terrorçu luğunun 

beynəlxa lq  terro rizmin  tərkib  hissəsi  olmasının  sübuta  yetirilməsində,  nə zarətdən  kənarda  qalan  Dağlıq  Qarabağın 

narkotiklə rin ötürücü  məntəqəsinə və terror yuvasına çevrilməsinin Avropa və dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında İlha m 

Əliyevin böyük  xid mətləri var. Avropa Şurasındakı fəaliyyəti, AŞPA -dakı obyektiv və konstruktiv çıxış ları İlham  Əliyevə 

qərb  siyasətçiləri  arasında  böyük  hörmət  və  nüfuz  qazandırmışdır.  O,  AŞPA-nın   vitse-spikeri  və  Büro   üzvü  seçilmişdir 

(2003, yanvar). 

İlham  Əliyev Prezident Heydər Əliyevin gənclər siyasətinin həyata keçirilməsində  misilsiz fədakarlıq göstərmişdir 

və  bu  sahədə  fəaliyyətini  indi  də  uğurla  dava m  etdirir.  1997  ildə  A zərbaycan  Respublikası  Milli  Olimp iya  Ko mitəsinin 

prezidenti  təyin  olunan  İlha m  Əliyev  a z  va xt  içərisində  həmin  sahədə  də  yüksək  təşkilatçılıq  istedadına  ma lik  o lduğunu 

göstərmişdir.  Onun yorulmaz və gərg in əməyi sayəsində qısa müddət ərzində Azərbaycan id manı ayağa qaldırılmış, dünya 

şöhrəti  qazanmışdır.  A zərbaycan  id mançıların ın  beynəlxalq  yarışlarda  qazandığı  parlaq  uğurlar  İlham  Əliyevin  başçılıq 

etdiyi id man hərə katın ın, hər şeydən əvvəl, böyük siyasi qələbəsidir. 

İlham Əliyev uzaqgörən dövlət xadimi və siyasətçi kimi sağlam gənclik yetişdirmək, bununla da xalq ımızın  sağlam 

gələcəyini tə min et mə k üçün idman ı ü mu mxa lq hərəkatına çevirmə k  xətti yeridir.  Onun təşəbbüsü ilə təkcə paytaxt  Bakıda 

deyil, eyni  za manda reg ionlarda  (Na xç ıvan,  Gəncə,  Şəki,  Lən kəran, Quba) da o limp iya  id man-sağla mlıq   ko mple kslərinin 

tikilib  istifadəyə verilməsi,  id manın  mü xtə lif sahələrinin in kişafı üçün güclü maddi-te xn iki baza yaradılması  xa lqın sağla m 

gələcəyinə yönəlmiş müdrik siyasətin parlaq tə zahürlərid ir. 

Hazırda Azərbaycanın beynəlxalq yarışlarda  id manın   mü xtəlif sahələrində ön  mövqelərə çıxması,  Bakının  dünya 

üzrə  mühüm beynəlxalq yarışların  keçirild iyi  mərkəzə çevrilməsi A zərbaycanın şöhrətini daha da artırır, onun beynəlxalq 

nüfuzuna müsbət təsir göstərir. Bu İlham Əliyevin gənclər siyasətinin ən böyük uğurlarından biridir. 

İlham  Əliyev  beynəlxalq  münasibətlər  tarixi  sahəsində  dərin  biliyə  malik  o lan  peşəkar  siyasətçi  kimi  dünya 

miqyasında  böyük  hörmət  və  nüfuz  qazanmışdır.  O,  A zərbaycan  nümayəndə  heyətinin  başçısı,  yaxud  üzvü  kimi  A BŞ, 

İngiltərə, Türkiyə,  Fransa,  Rusiya, Ukrayna,  İsveçrə, Qazaxıstan,  Özbəkistan, Slovakiya,  Polşa,  Gü rcüstan və b. ölkələrdə 

rəsmi  səfərlərdə,  o  cü mlədən  dövlət  səfərlərində  olmuş,  bir  ço x  beynəlxa lq  konfrans  və  konqreslərdə  məru zə lərlə  ç ıxış 

etmişdir. 

İlham  Əliyev  Azərbaycan  Respublikası  Milli  Məclisinin  (1-2-ci  çağırış)  deputatı  olmuş,  AŞPA-da  Azərbaycan 

Parlamenti  daimi  nü mayəndə  heyətinin  başçısı  və  AŞPA-nın  vitse-spikeri  və  Büro  ü zvü  vəzifələrində  səmərəli  fəaliyyət 

göstərmişdir. A zərbaycan  xalqı qarşısındakı  xid mətləri nəzərə alınaraq İlham  Əliyev 2003  ildə Azərbaycan Respublikasının 

Baş naziri təyin olun muşdur. O ,2003 ilin prezident 

 

---

387 

 

seçkilərində parlaq qələbə qazanaraq xalq ın iradəsi  ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir. 

Prezident  İlham  Əliyev  Azərbaycan  xalqın ın  dahi  oğlu  Heydər  Əliyevin  demokratik,  hüquqi  və  dünyəvi  dövlət 

quruculuğu  siyasətini  uğurla  davam  etdirir.  Onun  rəhbərliyi  ilə  ölkədə  iqtisadi  islahatlar  daha  da  sürətlənmiş,  xüsusi 

prezident fərman ı ilə  2004-08 illərdə regionla rın  sosial-iqtisadi inkişafına  dair Dövlət proqra mı qəbul olun muşdur. Pre zident 

İlham Əliyev ölkədə  insan haqları və azadlıqlarının  daha dolğun təmin olun masını d iqqət  mərkəzində saxlayır.  O, Heydər 

Əliyevin Azərbaycan xalq ının  milli-mənəvi dəyərlərinin qorunub saxlanılması və daha da inkişaf etdirilməsi  kursunu uğurla 

həyata keçirir. Onun "Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının nəşri haqqında" və "Azərbaycan dilində latın qra fikası ilə  kütləvi 

nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında" sərəncamları (2004,  12 yanvar), Milli  Ensiklopediyanın nəşrinə  rəhbərliyi şə xsən öz 

üzərinə götürməsi və bununla bağlı imzalad ığı sərəncamlar, alimlərə elmi dərəcələrə görə verilən əlavə əmək haqqını, tələ-

bələr,  mag istrlər  və  aspirantların  təqaüdlərin i  dəfələ rlə  a rtırması  milli-mənəvi  və  ümu mbəşəri  dəyərlə rə  dövlət  qayğısının 

parlaq təzahürləridir. İlha m Əliyev A zərbaycan xa lqının tarixi keç mişinə xüsusi qayğı və diqqət göstərir. O, A zərbaycan Xa lq 

Cü mhuriyyətinin dövlətçilik tariximizdəki ro luna yüksək qiymət vermişdir: "Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin yaran ması 

tariximizdə ço x ə la mətdar və  önəmli hadisə idi. İlk dəfə  müsəlman a lə mində de mokrat ik respublika yaranırd ı, Azərbaycan 

xalqı müstəqilliyə qovuşurdu. Ölkəmiz dünya birliy inə üzv olu rdu. Bu, ço x əlamətdar hadisə id i". 

Prezident  İlham  Əliyevin  qətiyyətli  və  məqsədyönlü  fəaliyyəti  nəticəsində  Heydər  Əliyevin  xarici  siyasət  kur-

sunun  həyata  keçirilməsində,  o  cü mlədən  Azərbaycanın  ərazi  bütövlüyünü  pozmuş  erməni  işğalçılarının  təcavüzkar 

mövqeyinin beynəlxalq aləmdə ifşa olunmasında mühüm uğurlar qazanılmaqdadır. Geniş dünyagörüşünə, dərin və hərtərəfli 

biliyə,  yüksək  mədəniyyətə  ma lik  o lan  İlha m  Əliyev  müasir  və  çevik  siyasətçi  kimi  dünyada  böyük  hörmət  və  nüfuz 

qazanmışdır.  O, sürətlə dəyişən çağdaş dünyada, qloballaşma və inteqrasiya proseslərində, bütün beynəlxalq görüşlərdə və 

apardığı  yüksək  səviyyəli  danışıqlarda  Azərbaycanın  mənafelərini  bütün  sahələrdə  uğurla  müdafiə  ed ir.  İlham  Əliyevin 

uğurlu xarici siyasəti sayəsində Azərbaycanın beynəlxalq və regional problemlərin həllində də rolu və nüfu zu getdikcə artır. 

Azərbaycan Prezidenti İlha m Əliyev bir ço x ö lkənin və beynəlxalq  təşkilatla rın  fə xri adla rı və  mü kafatlarına  layiq 

görülmüş, AŞPA-nın fəxri üzvü diplo mu və medalı ilə təltif o lun muşdur. 

 

Əs ər lə r i

:  Azərbaycan  nefti  dünya  siyasətində,  c.1-5,  B.,  1997-98  (A.Muradverdiyevlə  birgə);  Каспийская  нефть 

Азербайджана, М., 2003.  

Əd.: 

Abdullayev  V.,  O,  böyük siyasətə  hazırdır.  B.,  1999;  İlham  Əliyev  bu  günün  və  gələcəyin  uğur  faktorudur  (buraxılışa 

məsul Fəzail A ğamalı), B., 2001; İlham Əliyev: M ən istənilən səviyyədə istənilən mübarizəyə hazıram (buraxdışa məsul Fəzail A ğamalı), 

B., 2001; Bəsirət ünvanı (redaktoru Əli Əlirzayev), B., 2002; Diplomatiya və iqtisadiyyat (elmi redaktoru Yaqub M ahmudov), B., 2003; 

Siyasət zirvəsində (tərtibçi Etibar Nəsibov; elmi redaktoru Seyfəddin Qəndilov), B., 2004; Valeh M irzə, Azərbaycan dövlətçiliyinin qoşa 

qanadı, B, 2003; Quliyev İ. Sabaha inamla və İlhamla, B, 2003. 

 

ƏLĠYEV Məmmədtağı Hacı Əbdülsəməd oğlu - ictimai və siyasi xad im, Rusiyanın 1-ci Dövlət du masının deputatı 

(ba x Əlizadə Mə mmədtağı Hacı Əbdüls əməd oğlu). 

ƏLĠYEV  Mirzə  Bağ ır  Yusif oğlu  (1882,  Naxçıvan ş. -  1.9.1938, o rada) - A zərbaycanın  milli  istiqlal hərəkatın ın 

fəal  iştira kçısı. Na xç ıvanın erməni təcavüzündən və xarici  müda xilədən a zad olun masında fəal  iştira k et mişdir.  Gimna ziya 

təhsili a lmış, ərəb, fa rs və rus dillərin i mü kə mmə l öyrənmiş, "Səyyar" tə xə llüsü ilə şerilə r ya zmışdır. Dövrünün ziyalıları ilə 

ünsiyyət saxlamış, onların  bir ço xu, xüsusilə Hüseyn Cavidlə dostluq etmişdir. 1918-20 illərdə Naxçıvan erməni təcavuzünə 

mə ruz  qalarkən  burada  yaradılmış  Müs əlman  Milli  Ko mitəsinin  katib i  olmuşdur.  Sonra lar  Na xçıvanda  müəllim  və  vəkil 

işləmişdir.  1937 ildə qardaşı Nağı Əliyevlə (xaricdə təhsil almış, Azərbaycan Xalq  Cü mhuriyyəti ordusunun yüksək rütbəli 

zabiti,  qoşun  komandiri  olmuş,  Aprel  işğalından  (1920)  sonra  mühacirət  etmişdir)  əlaqədar  2  dəfə  Dövlət  Təhlü kəsizlik 

Ko mitəsində  saxlanılan  Mirzə  Bağır  Əliyev  ruhi  sarsıntıdan  ağır  ürək  xəstəliyinə  tutulmuş,  qəflətən  vəfat  etmişdir.  Ərəb 

əlifbası  ilə  250  səhifəlik  şagird  dəftərində  gündəlik  şəklində  yazılmış  xatirələrində  Mirzə  Bağır  Əliyev  ermən i 

təcavüzkarla rının Azə rbaycana və xalq ımıza qarşı törətdikləri vəhşilikləri, habelə  xarici dövlətlərin (İran,  Rusiya, İngiltərə , 

Fransa və Amerika Birləşmiş Ştatları) Na xç ıvanda baş verən hadisələrə müda xiləsi, Türkiyənin Na xç ıvana qardaşlıq kö məy i 

ilə  bağlı iştira kç ısı və şahidi olduğu hadis ələri təfərrüatı ilə qə lə mə a lmışdır. 

Əsəri: 

Qanlı günlərimiz (1918-1920-ci illər), B., 1993.

 

 

ƏLĠYEV  Mirzağa  Əli  oğlu  (1883,  Bakı  yaxın lığındakı  Hövsan  k.  -  25.10.1954,  Bakı)  - 

görkəmli  teatr  xadimi,  aktyor,  xalq  artisti  (1949),  Dövlət  mükafatları  laureatı  (1943,        1948). 

Səhnəyə ilk dəfə 1901 ildə Şah mar bəy "Müsibəti-Fə xrəddin",   N.B.Və zirov)   rolunda   çıxmışd ır. 

1906-07      illə rdə    "Hə miyyət"      teatr  truppasının  aktyoru  və  rəhbəri  olmuş,  1907  –  12 

illərdə   ―Nicat‖  cə miyyətinin  teatr  t ruppasında  çıxış  et mişdir.  1912  ildə  milli  –ayrıseçkiliyə   qarşı 

çıxd ığına, qabaqcıl  ictimai  ideyaları yaydığına görə Həştərxana sürgün olunmuş,  1912-16  illə rd ə 

Vo lqaboyu şəhərlərində, Tiflisdə, İran və Türkiyə şəhərlərində tamaşala r göstərmişdir. Azə rbaycan 

Xalq  Cü mhu-riyyəti dövründə teatr işinə dövlətin fəal  müdaxiləsi nəticəsində Azərbaycan teatrının 

inkişafında  mühü m  keyfiyyət dəyişiklikləri baş verdi. Milli  mədəniyyət  mücahid lərindən biri olan 

Mirzağa  Əliyev  1919  ilin  sentyabrında  aktyorların  peş əkarlıq  səviyyəsini  yüksəltmək  məqsədilə 

açılmış türk 

 

 

 

 

 

---