[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- GEN ERAL-KVARTĠRMEYS TER
- GENERAL-KVARTĠRMEYS TER ĠDARƏSĠ
412
Dövlət du masının deputatı olmuşdur (1907-12). Fevral inqilabından (1917) sonra Xüsusi Zaqafqaziya Ko mitəsinin ü zvü idi. 1917 ilin noyabrında Zaqafqaziya Ko missarlığının sədri seçilmişdir. 1918 ilin fevralında Zaqafqaziya seymi, Gegeçkori başda olmaqla, Zaqafqaziya höku mətin i təşkil etmişdir. 1918 ilin aprelində yaradılan Ali Müdafiə Şurasına daxil idi. 1918 ilin mayından Gürcüstan Respublikasının xarici işlər naziri olmuşdur. Gürcüstanda Sovet hakimiyyəti elan ed ild ikdən (1921) sonra Fransaya mühacirət etmişdir. GEN ERAL-KVARTĠRMEYS TER - A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyətinin Hə rbi Na zirliy ində yüksək vəzifə li zabit. Qoşun hissələrində əməliyyat və səfərbərlik, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat, rabitə xid mətinin təşkili işlərinə baxırdı (bax həmç inin General-k vartirmeyster idarəsi).
(qərargah) tərkibində mövcud olan idarələrdən biri. Əsası 1918 il noyabrın 15-də qoyulmuşdur. Hərbi na zirin həmin tarixli əmrinə əsasən, əvvəlcə şöbə kimi Ümu mi qərargahın tərkib ində, 1919 il martın sonlarında isə Baş ərkani hərb in tərkibində fəaliyyət göstərmişdir. Başlıca vəzifəsi qoşun hissələrin in ko mple ktləşdirilməsi, onların döyüş hazırlığının təşkili, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat işlərinin aparılması id i.General-kvart irmeyster idarəsinin strukturu müntəzə m surətdə təkmilləşdirilmişdir. Onun ilkin strukturundakı səfərbərlik bölməsi hərbi mü kəlləfiyyət haqqında sənədlərin hazırlan ması, hərbi qeydiyyatın aparılması, səfərbərlik plan larının və cədvəllərinin tərtib edilməsi, hərb i strukturlarda və mülki təşkilatlarda səfərbərlik hazırlığın ın yo xlanması, könüllü, partizan, həmçinin digər dəstələrin qeydiyyatının aparılması, qoşun hissələrinin təşkili, onların idarə edilməsi, qoşunların döyüş hazırlığın ın gücləndirilməsi istiqamətində tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi ilə məş- ğul olmalı idi. General-kvart irmeyster idarəsinin ə məliyyat bölməsinin qarşısında ü mu mqoşun hazırlığ ı, müdafiə xara kterli işlərin planlaşdırılması, əməliyyatların hazırlan ması və həyata keçirilməsi kimi vəzifələr dururdu. Qoşun hissələrindən döyüş rayonları haqqında məlu matlar toplan ması, agentura şəbəkəsinin yaradılması və inkişafı, əks-kəşfiyyatın təşkili, hərb i attaşelərlə yazış maların aparılması işləri ilə kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat bölməsi məşğul olurdu. General-kvart irmeyster idarəsinin tərkibində niza mi bölmə və rabitə xid məti bölməsi də var id i. Hərb i na zirin 17 avqust 1919 il tarixli ə mrinə əsasən, təşkili başa çatdırılmış 1 -ci və 2-ci zirehli qatarla r da Ümu mi qərargahın tərkib indən çıxarılaraq general-kvartirmeyster idarəsinin tabeliy inə verilmişdi. 1920 ilin martında aparılan geniş islahatdan sonra yaradılmış A zərbaycan ordusu qərargahının struktur tərkibi kimi general-kvartirmeyster idarəsi də dəyişikliyə uğradı. Onun tərkib inə ə mə liyyat-kəşfiyyat bölməsi (rə isi polkovnik Hacıbəylinski), səfərbərlik və məhəlli qoşunlar şöbəsi (rə isi polkovnik Seyfu llin), n iza mi və ü mu mi bölmə (rə isi podpolkov Hacıbəylinski), səfərbərlik və məhəlli qoşunlar şöbəsi (rə isi polkovnik Seyfu llin), niza mi və ü mu mi bölmə (rəisi podpolkovnik Maqrubov), hərb i ə laqələ r-daşın mala r bölməsi (rə isi rotmistr Xudaverdov) şöbə və bölmələri və rabitə ko mandası daxil id i. General-kvar-tirmeyster idarəsinin rəisi po lkovnik V.Karqalete li id i (bu vəzifəni o, 1919 il iyulun 15-dən icra edird i). Ondan qabaq bu vəzifəni polkovnik Sokolov və podpolkovnik Zeynalov icra etmişdilər. V.Karqaleteli A zərbaycan Höku mətinin 24 mart 1920 il tarixli qərarı ilə general- mayor rütbəsinə layiq görülmüşdü. Əd.: Süleymanov M., Azərbaycan ordusu (1918-1920), B., 1998.
etnik, ya xud dini ə la mət lərə görə ta ma milə və ya qismən məhv edilməsi, soyqırımı. Müasir beynəlxalq hüquqda (BMT-nin 1948 il Konvensiyası və s.) genosidə beynəlxalq cinayət kimi baxılır; 2) 19-20 əsrlərdə erməni millətçiləri və daşnak terrorçu quldur dəstələri Şimali, Cənubi və Qərb i Azərbaycanda (indiki Ermənistan ərazisində) azərbaycanlılara, Şərq i Anadoluda isə türklə rə qarşı dəfə lərlə kütləvi genosid cinayətləri törət mişlə r (ət raflı mə lu mat üçün bax Soyqırımı).
413
Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin ilk paytaxt ı (1918 il iyunun ortaları - sentyabrın ortaları). Gəncə orta əsrlərdə bütün Yaxın və Orta Şərqdə çox mühü m sənətkarlıq, ticarət və mədəniyyət mərkəzi idi. Azə rbaycan və dünya ədəbiyyatının dahi nümayəndəsi Niza mi Gəncəvi bu şəhərdə doğulub, yaşayıb yaratmışdır. Gəncə
Azərbaycanın dövlətçilik tarixində də böyük rol oynamış, yadelli təcavüzlərinə qarşı ço x mühü m mübarizə mərkə zi id i. Nadir şah imperiyasının süqutundan sonra Gəncə eyni adlı A zərbaycan xanlığının mərkəzi olmuşdur. 1804 il yanvarın 3-də Cavad xanın başçılığı ilə Gəncədə işğalçı çar Rusiyası qoşunlarına qəh- rə mancasına müqavimət göstərilmişdir. İşğalç ıla r ş əhəri ələ keçirdikdən sonra Qafqazdakı rus qoşunlarının baş ko mandanı P.D.Sisianovun təklifi ilə Gəncə çar I Aleksandrın arvadı Ye lizaveta Alekseyevnanın adı ilə Yelizavetpol adlandırılmışdı. Rusiya işğalçıları onlara inadlı müqavimət göstərmiş Gəncənin adın ı xalqın yaddaşından silmək üçün "Gəncə" sözünün işlədilməsini belə yasaq etmişdilər. Gəncənin işğalından sonra, 1804 il martın 2-də aparılmış ka mera l təsvirə görə, burada 213 ev, hər iki c insdən olan 7303 nəfər (3922 kişi, 3381 qadın) əhali qeydə alın mışdı. Birinci dünya müharibəsi (1914-18) ərəfəsində şəhər 120 kv.km ərazini əhatə edirdi. Yaşayış evləri və təsərrüfat tikililərinin sayı 13 minə çatırd ı. Qafqa z təqvimin in (1917) mə lu matına görə, şəhərdə 57731 nəfər əhali var idi. On ların 48592 nəfəri yerli sakinlər, 9139 nəfəri müvəqqəti yaşayanlar idi. Şəhər əhalisinin 28503 nəfərini kişilər, 29228 nəfə rini qadınlar təşkil edirdi. Yelizavetpol eyni adlı dairənin, sonra isə qəza və quberniyanın mərkəzi olmuşdur. Şəhərdə dairə məh- kə məsi yaradılmış, məhkə mə islahatından sonra (1868-69) bu orqan yenidən təşkil olunmuşdu. Burada əsas idarə orqanı polis idarəsi id i. 19 əsrin sonlarında Gəncədə şəhər duması fəa liyyətə başladı. Şəhərin iqtisadi həyatının əsasını sənətkarlıq və tica rət təşkil edirdi. Bakı-Tiflis dəmir yol xəttin in çəkilməsi (1883), dəmir yol stansiyası və depo tikintisi şəhərin iqtisadi həyatında ciddi dəyişikliklə r yaratdı. Poçt-teleqraf ə laqəsi in kişaf et məyə başladı. 1887 ildə ilk telefon xətti çəkildi, 1910-11 illə rdə Ba kı və Tiflis şəhərləri ilə telefon əlaqəsi yaradıldı. Şəhərin sosial-siyasi və mədəni həyatında da dəyişikliklər baş verird i. 1905-07 illər inqilabı dövründə Gəncə sosial-siyasi zü lmə və müstəmləkə əsarətinə qarşı mübarizə mə rkə zlərindən birinə çevrilməyə başladı. Ermən ilərin azərbaycanlılara qarşı soyqırımına kəskin müqavimət göstərildi, siyasi təşkilatlanma sahəsində mühüm addımlar atıld ı. " Qeyrət" (1905), "Difai" (1906), "Müdafiə " (1907) kimi siyasi partiya və təşkilatlar fəaliyyətə başladı. Xəlil bəy Xasməmmədov, Xudadat bəy Rəfibəyli, Həsən bəy Ağayev, Nəsib bəy Yusifbəyli və digər görkə mli siyasi xadimlə r yetişdi. Şəhərdə sosial-demo krat qrupu və "Hümmət" təşkilatı da iş aparırdı. Fev ral inqilabından (1917)
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|