[]



Yüklə 6,32 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/282
tarix08.03.2018
ölçüsü6,32 Mb.
#30849
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   282

82 

 

olundu  və  1000  frank  yol  xərc i  ayrıldı  (ba x  Xaricə  təhsil  almağa  göndərilən  azərbaycanh  tələbələr  haqqında 



qərar). Dövlət hesabına təhsil alacaq tə ləbələr ali  məktəbi bit ir-dikdən sonra dörd il icbari qaydada Azərbaycan Hö ku mə-

tinin təyinatma  əsasən göndərild iyi yerdə işlə mə li idilər. 

Azərbaycan  Xalq   Cü mhuriyyətinin  xa lq  maa rifı  sahə-sində  həyata  keçirdiy i  mühü m  tədbirlə rden  biri  də   ibtida i 

təhsil  müəssisələri  şəbəkəsini  genişləndirme k  id i.  İbtida i  məktəbi  qurtaran  şagird lər  təhsillə rin i  ali-ibtidai  və   orta  təhsil 

mə ktəblərində  davam  etdirə   bilərdilər.  Tə kcə  1919  ildə  Aze rbaycanda  dövlət  hesabına  15  a li-ibtidai  mə ktəb  fəaliyyət 

göstərirdi. 

Yaşlılar  aras mda  savadsızhğın  ləğv  edilməsi  də  A zər-baycan  Xalq  Cü mhuriyyəti  Höku mətin in  həyata  keçirdiy i 

mühü m  tədbirlərdən  id i.  1919  il  sentyabrın  15-dən  etibarən  Bakı,  Gəncə,  Şuşa,  Nuxa,  Zaqatala  və  Qazaxda  yaşlılar  üçün 

Azərbaycan  dilini  öyrədən  kurslar  aç ıldı.  Bu  kursla r  üç  bölməyə  aynhrdı.  Birinc i  bölmə   Azə rbaycan  dilini  və  ya z-mağı 

tama milə  bilməyənlər,  ikinci  bölmə  dili  b ilib  ya zmağı  b ilməyənlər,  üçüncü  bölmə  isə  dili  ve  yazmağı  bilib,  xüsusi 

termin ləri,  A zərbaycan  dilində  dərs  demək  üsulları  və  vasi-tələ rin i  öyrən mək  istəyənlər  üçün  idi.  Bu  kursla rla   yanaşı, 

Bakıda Parlamentin ü zvü Abdulla bəy Əfəndizadənin reh-bərliy i 

ilə   milli  məktəblə r  üçün  xüsusi  müdərris  kursları  açıldı.  Bu  

kurslarda,  əsasən,  Azərbaycan  dilinin   tədrisi  qay-daları 

öyrədilirdi. 

Bakıda birinci realnı  məktəbin binasmda açılan kurslara 

Bakı  müəllimlər  seminariyasmın  direktoru  Rəşid  bəy  Əfən-

diyev rəhbərlik ed ird i. Sultan məcid Qənizadə və bir neçə 

Parla ment üzvünün iştirakı ilə  1919  il sentyabrın 17-də  

Bakıda  açılan   kurslarm  500  nəfərə  qədər  müdavimi  vard ı  ki, 

onların  da  ço xu  nazirliklərin  və  digər  Höku mət  idarələ-rinin  

əməkdaşları id i. 

1919  ilin  noyabnndan  Bakıda  azərbaycanlı  fəhlələr  

üçün  xüsusi  texn iki  axşam  kursları  açıld ı.  Kursların  təşki-lində 

onun müdiri mühəndis-texn ik Əliheydər Babayev xü-susi fəallıq  

göstərmişdi.  Xalq  Maarifı  Nazirliyi  kursun  işlə-rinə  yaxından 

kö mək  göstərirdi.  Nazirlik  ölkədə  xalq  ma-arifmin  inkişafma 

dair  geniş  tədbirlər  plam  hazırlamışdı.  Höku mət  bu  plam 

bəyənmiş  və  həyata  keçirilməsinə  ra zılıq  vermişdi.  He min  plana  əsasən,  təhsil  almaq  üçün  maddi  im-kanı  olmayan  650 

şagirdə təqaüd təyin olunması, Bakıda 




83 

 

qızlar üçün 25 nəfərlik pansionatın təşkili, Xalq Maarifı Nazirliyi nəzdində pedaqoji və elmi-bədii  jurnalların nəşr 



edilməsi,  Gəncə,  Qa za x,  Şuşa  və  Nu xada  kişi,  Bakı,  Nu xa   və  Gəncədə  isə  ikiillik  qadın  kurslannın  aç ılması,  xaricdən 

gətirilən tədris-çap mehsullarmın gö mrük xərc lərindən azad olun ması və s. nə zərdə tutulmuşdu. 

Cü mhuriyyət dövründə xalq  maarifinin in kişafı  ilə bağlı görülən  mühü m tədbirlərlə yanaşı,  maarifi və  milli  mədə-

niyyəti  təbliğ  edən  və  yayan  cəmiyyətlərin,  xeyriyyəçi  təş-kilat ların,  ittifaqla rın  fea liyyəti  də  geniş  vüsət  almışdı.  Xa lqın  

maa riflənməsi  yolunda  fəaliyyət  göstərən  bütün  bu  qurumlar  milli  ö zünüdərkin  d irçə ldilməsi  yönümündə  mədəni-maa rif 

tədbirləri  həyata  keç irirdilər.  1919  ildə  Bakıda  Müsəlman  Şərqini  öyrənən  cəmiyyət  təsis  edilmişdi.  Ba kı  Universitetinin  

nəzdində yaradılmış həmin cə miyyet Azərbaycan tarixini, ədəbiyyat və mədəniyyətini öyrunmək və təbliğ et mək sahesində 

xeyli  iş  görmüşdü.  Xalq m  qədim  dövr  mədəniyyətini  araşdırmaq  məqsədilə  1920  ilin  əvvəl-lərində  Xalq  Maarifı 

Nazirliyində  arxeologiya  şöbəsi  yara-dılmışdı.  " Yaşıl  qələ m"  ədəbi  birliyi,  İsla m  incəsənətini  və  mədəniyyətini  mühafızə  

cəmiyyəti, "Türk  ocağı" və s. cəmiyyətlər də fəa liyyət göstərirdi. 

Cü mhuriyyət  dövründəki  milli  cəmiyyətlər  içərisində  1918  ilin  o ktyabrında  yaradılmış  'Türk  ocağı"  mərkəzinin  

fəaliyyeti  daha  əhəmiyyətli  olmuşdur.  Cə miyyətin  əsas  məqsədi  Azərbaycan  və  Osman lı  türkləri,  habelə  keç miş  Rusiya 

imperiyası  ərazisində  yaşayan  türk  xalqları  arasında  mədəni  əlaqələri  inkişaf  etdirmək,  onları  b ir-b irinə  ya-xın laşdırmaq, 

qarşıhqlı yardımı daha da möhkəmləndirmək idi. 

Cü mhuriyyət  Höku məti  xalq m  milli  ənənələr,  vətən-pərvərlik  ruhunda  tərbiyə  olunmasmda  mühü m  rol  oynayan 

mu zeylə rin,  digər  maarif  və  sənət  ocaqlarımn  aç ılması  sahəsində  də  bir  sıra   tədbirler  həyata  keçirmişdi.  1919  ilin  

dekabrında "İstiqlal" muzeyinin açılması Azərbaycan  mə-dəniyyəti tarixində  mühünı hadisə oldu.  Burada  milli deko-rativ  

sənət  nümunələri,  xa lça  və  bədii  tikmə lər,  silah lar,  ə lyazmala r,  Quranın  nadir  nüsxə ləri,  mü xtəlif  mövzu larda  qiy mətli 

kitablar  toplan mışdı.  Mu zeyin  açılışmın  A zərbay-can  Parlamentinin  fəaliyyətinin  bir  illiyi  gününə  -  7  dekabra  təsadüf 

etməsi də rə mzi məna kəsb edirdi. 

Cü mlıuriyyət Höku məti əhalinin  maarifiən məsində, elmi b iliklerə yiyələn məsində mühü m ro l oynayan kitab-xana 

şəbəkəsinin  genişlənməsinə  xüsusi  diqqət  yetirirdi.  Bu  n ıəqsədlə  Bakıda  dövlət  və  kütləvi  xalq  kitab xanaların ın  açılması 

haqqmda layihə lər işlənib ha zırlandı. 

1919  ildə  Ba la xan ı  -  Sabunçu, Bibiheybət və Ağşəhər fəhlələ ri üçün  kitab xanala r açıldı.  Hə mkarlar  ittifaq larımn  

nəzdində  kitab xanala r  təşkil  olunurdu.  Bunlardan  ən  böyü-yü,  əsasən,  gənclərin  və  yeniyet mə lərin  birləşdiklə ri  mət-bəə  

işçiləri həmkarlar ittifaq ın m nəzd ində Bakıda (kitab fondu 2000 cild) açıldı. 

Azərbaycan dilində ilk böyük kitab xana - Milli kitab-

xananın yaradılması sahesində xeyli  iş görüldü. Onu Bakı-n m 

mə rkə zi  hissəsində  açmaq  nə zərdə  tutulmuşdu.  Milli 

kitab xanada  Azərbaycana  aid  kitabları,  qə zet  və  jurnalları, 

əlyazmaları  və  d igər  qaynaqları  toplamaq  üçün  Höku məı 

tərəfindən  İstanbul,  Qah irə,  Beyrut  və  Avropanm  bir  sıra  

paytaxt  şəhərlərinə  mütəxəssislər  ezam  edildi.  Bakı  Dövlət 

Universitetinin təsis olun ması ile ə laqədar burada tələbə 

 

 



Yüklə 6,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   282




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə