[]



Yüklə 6,32 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/282
tarix08.03.2018
ölçüsü6,32 Mb.
#30849
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   282

15 

 

təsir  göstərmiş,  azərbaycanlıların  ata-baba  torpaqlarından  deportasiyası  həyata  keçirilmişdir.  Çar  höku mətin in 



himayəsi  və  hərtərəfli  kö məyi  ilə   ermənilər  tərəfindən  azə rbaycanlıla ra  qarşı  defə lərlə  soyqırımla rı  törədilmişdi.  Eyn i 

zamanda,  dövrün  demoqrafiya-statistika  qaynaqlarında  da  azərbaycanlılara  dair  məlu matlar  qəsdən  təhrif  edilirdi.  Bütün 

bunlara  ba xmayaraq,  əvvəlki  tarixi  dövrlərdə  o lduğu  kimi,  19-20  əsrin   əvvəllə rində,  o  cü mlədən  Azərbaycan  Xa lq 

Cü mhuriyyəti dövründə də azərbyancanlıla r Qa fqazda yenə əsas etnik a mil olaraq qalmışdı.  Əlimərdan bəy Topçubaşovun 

Antanta dövlətlərinin  İstanbuldakı nümayəndələrinə təqdim etdiy i  xüsusi  memorandumda (1918, noyabr)  Cənubi Qafqazın 

237055 k v. k m-lik əra zisində 7667370 nəfə rin  yaşadığı qeyd olunurdu ki, onla rın  da etnik tərkibi belə  idi: 3306000 (43,1%) 

müsəlman,  1786000  (23,3%)  ermən i,  1641000  (21,4%)  gürcü.  Həmin  sənədə  əsasən  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti 

ərazisində 2353000 nəfər yaşayırdı ki, bu da Cənubi Qafqaz əhalisinin 30,7%-nə bərabər idi. 

Azərbaycan Xalq  Cümhuriyyəti Höku mətinin  Paris sülh konfransına təqdim etdiyi sənədlərə görə  isə, Azə rbaycan 

Xalq  Cü mhuriyyətinin həqiqi hakimiyyəti altında olan ərazi  Qafqaz (Cənubi) ərazisinin 38%-ni, A zərbaycan hakimiyyətinin 

yayıldığı  əra zilə rlə  b irlikdə  isə  60,7%-ni  əhatə  etdiyi  bild irilird i.  Göstərilən  sənədlərdə  məhz  hə min  ərazi  müvafiq  olaraq 

Cənubi Qafqazın əhalisi də hesablanmışdı. Paris sülh konfransına təqdim olun muş s ənədlərə əsasən, ümu miyyətlə,  Cənubi 

Qafqazın  əhalisi  8081668  nəfərdən  ibarət  idi.  Onların  4617671  nəfəri  (57,1%)  Azərbaycanda  yaşayırdı.  Azərbaycan 

əhalisinin  75,4%-ni  (3481889  nəfər)  azərbaycanlılar,  17,2%-ni  (795312  nəfər)  ermənilər,  0,6%-n i  (26585  nəfər)  gürcülər, 

6,7%-n i  (310885  nəfə r)  başqa  xalq ların  nümayəndələri  təşkil  edirdi.  Azə rbaycan  Xalq  Cü mhuriyyəti  Höku məti  ölkə 

əhalisinin  sayı  və  etnik  tərkib inin  müəyyənləşdirilməsinə  xüsusi  diqqət  yetirirdi.  Əhali  haqqında  daha  bir  məlu mat 

Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin ünvan-təqvimində xüsusi cədvəl halında dərc edilmişdi. 

Göstərilən  cədvəldən  istifadə  edərkən  nəzərə  almaq   lazımd ır  ki,  həmin   cədvəl  1917  il  üçün  Qafqaz  təqvimi 

əsasında tərtib edildiyinə görə, faktiki o laraq,  1916 ilə aid olan vəziyyəti əks etdirir. Digər tərəfdən, bu cədvəlin özündə də 

türk-müsəlman  əhalinin  sayı  təhrif  ed ilird i.  Bundan  əlavə,  cədvəldə  verilən  rəqəmlər  Cənubi  Qafqazda  azərbaycanlıların 

elliklə  yaşadığı bütün əra zilə rə deyil, qonşuların iddia  irəli sürməd iyi mübahisəsiz əra zilə rə a iddir. cədvəldə, eyni za manda, 

Tiflis quberniyasına aid  mübahis əli əra zi və orada yaşayan azərbaycanlı əha lin in sayı da öz ə ksini tapma mışdır.  Be leliklə , 

aşağıda  göstərilən  cədvəl  1916  ildə  Azərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyətinin  mübahisəsiz  ərazisində  yaşayan  əhalinin,  o 

cümlədən azərbaycanlıların sayını əks etdirir. 



Azə rbaycan Xalq Cümhuriyyətinin əhalisi 

(Qafqaz təqviminin 1917 il buraxılışının məlumatları əsasında tərtib edilmişdir) 

 

Ə r a z i 



Müsəlmanlar 

Ermənilər 

Gürcülər 

Ruslar 


Başqaları 

Cəmi 


 

 

Mütləq 



say 

% 

Mütləq 


say 

% 

Mütləq 


say 

% 

Mütləq 


say 

 

% 

Mütləq 

say 


 

 



Bakı quberniyası 

(şəhər əhalisi) 

47866 

66,2 


5.663 

7,8 


- 

- 

3788 


5,2 

15192 


2,1 

72509 


Bakı quberniyası 

(kənd əhalisi) 

693391 

86,4 


37258 

4,6 


30 

68847 



8,5 

3711 


0,5 

803237 


Bütün Bakı quberniyası 

(şəhər rəisliyi daxil 

olmadan) 

741257 


85,0 

42921 


4,9 

30 


72635 


8,1 

18903 


2,0 

875746 


Bakı şəhər rəisliyi 

198391 


48,8 

77166 


19,0 

8974 


2,2 

104599 


26,0  16699 

4,0 


405829 

Bütün Bakı quberniyası 

(şəhər rəisliyi ilə birlikdə) 

939648 


73,5 

120087 


9,3 

9004 


0,7 

177234 


13,8 

35602 


2,7 

1281575 


Bütün Gəncə quberniyası 

797880 


62,5 

418859 


32,9 

1030 


0,1 

36777 


2,9 

20585 


1,6 

1275131 


Bütün Zaqatala mahalı 

85136 


91,84 

2530 


2,73 

4664 


5,03 

326 


0,35 

42 


0,05 

92698 


İrəvan quberniyasının bir 

hissəsi 


129586 

61,0 


80530 

38,0 


96 

0,04 


593 

0,24 


1653 

0,72 


212458 

Bütün Azərbaycan 

Respublikası (Azərbaycan 

Xalq Cümhuriyyəti) 

üzrə,cəmi  

1952250 

68,2 

622006 

21,4 

14794 

0,6 

214930 

7,5 

57882 

2,3 

2861862 

 



Yüklə 6,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   282




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə