[]



Yüklə 6,32 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə60/282
tarix08.03.2018
ölçüsü6,32 Mb.
#30849
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   282

125 

 

Əsərləri: Əsərləri, 3cüddə, B., 1958-62;  Əsərləri,  3 cilddə. B., 1988. 



 

Əd.:    Cəfərov  C,  M.F.Axundovun  dramaturgiyası,  B.,  1953;  Qasımzadə  F.,  MF.Axundov.  Həyat  və  yaradıcıhğı,  B.,  1962; 

M əmmədzadə H., M .F.Axundov və Şərq, B., 1971; M əmmədov N., M .F.Axundovun realizmi, B., 1978; Rəfili M ., M irzə Fətəli Axundov

B., 1990; Talıbzadə K., Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi, B., 1984; Гусейнов Г., Из истории общественной и философской мысли в 

Азербайджане XIX вeкa, B., 1958; Мамедов Ш., Мировоззрение М.Ф.Ахундова,M., 1962; Джафаров Дж., М.Ф.Ахундов. Критика – 

биографический очерк, M., 1962; Караев Я., Мирза Фатали Ахундов, B., 1987. 

 

 



 

 

 



AXUNDZADƏ 

M irzə  


Sad ıq 

(?-?) 

A zərbaycan 

milli  


azadlıq  hərəkatının  iştirakçılarından  biri.  A zərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyəti  Parlamentinin  ü zvü.  Parlamentdə  ―Musavat  və 

bitərəflər‖  fra ksiyasını tə msil et mişdir. 

 

 

 



 

 

 



 

 

AXUNDZADƏ  Rəşid  bəy  (?-?)-  Azərbaycan  milli  azadlıq  hərəkatın ın  iştirakçılarından  biri.  A zərbaycan  Xalq  

Cü mhuriyyəti  Parlamentinin  üzvü.  A zərbaycan  Milli  Şurasının  "Azərbaycan  Məclisi-Məbusanının  təsisi  haqqında 

qanun"una  əsasən  Salyandan  Cü mhuriyyət  Parla mentinin   tərkib inə  da xil  ed ilmişdir.  A xund zadə  1919  il  yanvarın   1-dən 

fevralın  5-dək  A zərbaycan  Xalq  Cü mhuriyyəti  Höku mətin in  işlər  idarəsinin  müd iri  olmuş,  Höku mətin  1919  il  5  fevral 

tarixli qəra rı ilə Ba kı qubernatoru təyin edilmiş və 1919 il avqustun 25-dək bu vəzifədə işlə mişdir. 

 

 



 

AXUNDZADƏ Səməndər  Zəki oğlu  (1898,  Quba -1933) – Azərbaycan Xalq  Cü mhuriyyəti Parlamentin in  xüsusi 

qərarına  (ba x  Xaricə  təhsil  almağa  göndərilən  azərbaycanlı  tələbələr  haqqında  qərar)  əsasən,  dövlət  hesabına  ali  təhsil 

almaq üçün  xaricə göndərilmiş tələbələrden biri. Bakı  realn ı  məktəbini bitirmişdir (1918). Parlamentin 

1919  il  1  sentyabr  tarixli  qərarına  əsasən,  təhsilin i  dağ  mühəndisliyi  sahəsində  davam  etdirmək  üçün 

Frayberq  Akademiyasına  (Alman iya)    göndərilmişdir.    A zərbaycanda  sovet  hakimiyyəti  qurulduqdan 

sonra xa ricdə dövlət hesabına ali təhsil a lan a zərbaycanlı tələbələ rin  vəziyyətini öyrənən Azərbaycanlı 



Tələbələr  İttifaqının  1923-25  illər  üçün  mə lu matında  A xundzadənin   təhsilin in  bit məsinə   1  il  qa ldığı 

göstərilird i. Təhsilini başa vurduqdan sonra vətənə dönmüş, Azərbaycan SSR  Dövlət Plan Ko mitəsində 

ağır senaye bölməsində işləmişdir. Repressiya olunmuşdur. 

AKÇURA  Yusif  (1876,  Simb irsk  -  1935,  İstanbul)  –görkəmli  tatar  tarixçisi,  yazıçı  və  siyasi 

xadimi. "Pantürkizmin atası" kimi  məşhur olmuşdur. Kiçik yaşlarında  atasını itirdikdən sonra, 1883 ildə 

anası ilə İstanbula getmiş, burada orta (1886-92) və ali hərbi təhsil (1892-96) almışdır. " Gənc türklər"lə 

əlaqəsinə görə  1897  ildə  Sultan  II Əbdülhəmidin  əmri  ilə Tripoli şəhərinə  (Liviya) sürgün edilmişdir. 

Oradan qaçaraq Parisə gəlmiş, Siyasi  Elmlər Akademiyasına daxil o lmuş (1899-1903), " Gənc türklər" in Paris və Qahirədə 

çıxan  "Məşvərət"  və "Şurayi  Ümmət"  qəzetlərində  tez-tez  çıxış  etmiş,  "İttihad  və  tərəqqi"nin  1902  ildə  Parisdə  keçirilən  

qurultayında Osmanlı imperiyasının işlərinə hər hansı xarici müdaxilənin əleyhinə olmuşdur. Parisde 

təhsilini  başa  çatdırdıqdan  (1903)  sonra  Kazan  şəhərinə  gələn  Akçura  özünün  məşhur  "Üç  tərzi-

siyasət" ("Üç yol siyasət") məqaləsin i ya zmış və Qahirədə "Türk" qəzetində dərc etdirmişdir. (1904). 

Məqalədə osmançılıq isla m birliyi və türkçü lük cərəyanları a raşdırılır və sonuncu  ən doğru yol kimi 

göstərilird i.  Akçura  tatar  gəncliyin in  milli  şüurunu  gücləndirmək  üçün  coğrafiya  və  Os manlı  türk 

ədəbiyyatından keçdiyi dərsləri ü mu miləşdirərək,  1906  ildə Kazanda "Elmlər və tarix‖ ad lı  kitabça 

nəşr  etdirmişdir.  O,  "Ka zan  mü xbiri"  qə zetinin  baş  redaktoru  o lmuş,  Nijni  Novqorodda  Rusiya 

müsəlman larının  birinci  quru ltayında  (1905,  avqust),  kadet-konstitusiyaçı  demokrat)  partiyasının 

qurultayında, (1906, yanvar), Rusiya müs əlmanlarının üçüncü qurultayında (1906, avqust) fəal iştirak 

etmişdir.  1907  ilin  iyununda  Avropaya,  Misirə  getmiş,  nəhayət  Krıma  gələrək,  İ.Qaspralının 

"Tərcüman" qəzetində fəa liyyət göstərmişdir.  

 

 



 

 

 



1908  ilin  iyulunda  yenidən  İstanbula  qayıdan  Akçura  mü xtəlif  ali  hərbi  mə ktəblərdə,  1912-13  illərdə  İstanbul 

Universitetində dərs demişdir.  1908  ildə türkçü cə miyyət "Türk dərnəyi"nin, "Türk yurdu" (1911, avqust) və ―Türk ocağı" 

(1912,  ma rt)  cə miyyətlərinin   yaradılmasında  iş tira k  et miş,  1915  ildekabrın  10-da  Rusiya  müsəlmanlarının  hüquqlarını 

Mərkə zi  Avropa  dövlətlərinin   nəzə rinə   çatdırmaq   məqsədilə  Əli  bəy  Hüseynzadə,  krımlı  Məhə mməd  Əsəd  Çə ləbizadə, 

buxaralı  Beccan  Müqkiməddindən  ibarət  "Turan  heyəti"nin  tərkibində  Avropaya  getmiş,  Sofiya,  Budapeşt,  Vyana  və 

Berlində  bir  ço x  rəs mi  şəxslə rlə  görüşlər  keçirmişdi.  Akçura  və  Əli  bəy  Hüseynzadə  tərəfindən  hazırlan mış  "Rusiyadakı 

müsəlman türk-tatar  xalqların ın haqların ı qoruma  ko mitəsinin  mühtiresi" adlı  mü raciət Avropa dövlətlərinin höku mətlərinə 

təqdim  edilmişdi.  Nü mayəndə  heyəti  Macarıstanın  rəhbərlərindən  biri  olan  K.  Tussa  ilə,  Vyanada  xarici  işlər  naziri, 

Almaniya  hökuməti  ü zvləri,  İsveçrədə  V.İ.Leninlə  görüşmüşdü.  1916  il  mayın   18-də  Akçura  Əli  bəy  Hüseynzadə, 

Əbdürrəşid  İbrahimov,  Əh məd  bəy  Ağaoğlu  ilə  birlikdə  A BŞ  prezidenti  Vudro  Vilsona  "Rusiya  müsəlmanlarının  

hüquqların ın  müdafiə  o lunması"  adlı  müraciət  göndərmişdi.  1916  il  iyunun  27-29-da  Millətlər  Birliyin in  Lozannada 

toplanan III konfransına qatılan türk-tatar heyətinin tərkibinə Akçura da daxil  idi.  Ko mitənin üzv ləri Türkiyə,  Bolqarıstan, 

Almaniya,  Avstriya-Macarıstan  və  İsveçrədə  mətbuat  konfranslarında  ictimai  d iqqəti  Rusiyadakı  türklərin  və ziyyətinə 

yönəltmək istəyirdilər. 

Akçura  1917  ilin  yayından  Osmanlı  Qızıl  Ay  cə miyyətinin  xətti  ilə  Rusiyadakı  Os manlı  əsirlərinin  ta leyi  ilə  

məşğul olan missiyada fəaliyyət göstərmişdir. A kçura Brest-Litovsk sülh danışıqların ı aparmaq üçün nümayəndə heyə- 




Yüklə 6,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   282




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə