[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Vətəndaşlar! Müharibə və inqilab zamanının fövqəladə əhvalını nəzərə alaraq
- Məclisi-Məbusan (parlament) halına gələcəkdir. Bu məclisə azlıqda qalan millətlərdən nümayəndələr cəlb olunduğu
- Azərbaycan Məclisi-Müəssisani yığışıncaya qədər yurdumuzun sahibi olacaq,onun müqəddəratını həll, Hökumətini təşkil və mənafeyini müdafiə edəcək..."
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ PARLAMENTĠNĠN MÜHAFĠZƏ DƏSTƏS Ġ
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ PARLAMENTĠNĠN NĠZAMNAMƏSĠ
- (Parlamentin
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ TÜRK MÜƏLLĠMLƏRĠNĠN QURULTAYI
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠNĠN DÖVLƏT RƏMZLƏRĠ
168
olunacaq üzvlərin müəyyən edilməsi qaydaları da əksin i tap mışdı. Qeydlərə əsasən, Parlamentə daxil o lan 44 nəfər Milli Şura üzvündən ölən, istefa verən və ya başqa səbəbdən Parlamentdən çıxan nümayəndənin yerinə onun mənsub olduğu partiyanın digər nü mayəndəsi daxil olunurdu. Bə lədiyyəsi və milli ko mitəsi olmayan qəzala rdan Parla mentə nümayəndə kənd şuraların ın göndərdiyi nümayəndələrin ü mu mi ic lasında seçilirdi. Erməni, rus və azlıqda qalan digər millətlərdən Pa rla mentə nü mayəndələr hə min millətlərin milli şuraları və ya ko mitə ləri tərə findən göndərilird i. Şəhər nümayəndələrinin sənədləri şəhərlərin bələd iyyə rəisi, qəzalardan göndərilən lərinki barışıq məh kəmələrinin sədri və ya onun müavini, a zlıqda qalan millətlə rdən isə onların Milli Şurala rın ın sədrləri tə rəfindən şəxsən imza lan mış, müvafiq seçki protokolları və imza-möhürlə təsdiq olunmuş mandatla təmin ed ilməli idi. Parlamentin çağırılması ilə əlaqədar Azərbaycan Milli Şurası adından onun sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin imzası ilə 1918 il noyabrın 29-da Azərbaycan və rus dillərində " Bütün Azərbaycan əhalisinə!" müraciətnaməsi dərc olunmuşdu. Müraciətnamədə deyilirdi: "Vətəndaşlar! Müharibə və inqilab zamanının fövqəladə əhvalını nəzərə alaraq
səhifələrin izi ilə, B., 2001; Aзepбaйджанская Демократическая Pecnублика (1918-1920). Законодательные акты (сборник документов), Б., 1998.
Cü mhuriyyəti Parlamentinin mühafızəsini təmin edən dəstə. Parlamentin 1919 il fevralın 18-də qəbul etdiyi qanuna əsasən yaradılmışdır. Həmin tarixdə keçirilmiş iclasda büdcə-maliyyə ko missiyasının sədri Abuzər bəy Rzayev Parlamentin mühafizəsi haqqında qanun layihəsini mü zakirəyə çıxarmış, lay ihə əsasında qanun qəbul edilmişdir. Qanuna əsasən, Parlamentin mühafızəsi üçün 200 nəfərlik dəstə yaradılmalı, onun şəxsi heyəti Parlamentin rəyasət heyəti tərəfindən formalaşdırılmalı və b ilavasitə rəyasət heyətinə tabe edilməli, dəstənin saxlan ılması üçün dövlət xəzinəsindən iki milyon iki yüz min manat vəsait ayrılmalı id i.
Демократическая Pecnублика (1918-1920). Законодательные акты (сборник документов), Б., 1998.
Cü mhuriyyəti Parlamentinin fəaliyyətini nizamlayan hüquqi sənəd. Parlament fəaliyyətə başladıqdan sonra Qara bəy Qarabəyli başda olmaqla Parla ment Niza mna məsin i hazırlayan ko missiya yaradıldı. Niza mna mə lay ihəsi 1919 il ma rtın 6- da Parla mentin 20-c i ic lasında Q. Qarabəyli tərəfindən mü zakirəyə təqdim olundu. O, Niza mna mənin 8 fəsil (Parlamentin açılışı və onun üzvlərinin səlahiyyətlərinin yoxlanılması; vəzifəli şəxslərin Parlament tərəfindən
169
aparılması qaydaları; Parlament üzvlərinin şəxsi vəziyyəti; Parlamentin rəyasət heyəti; Parlamentin Nizamnaməsinə yenidən baxılması qaydaları) və 200 maddədən ibarət olması barədə məru zə etdi.
Q.Qarabəyli Parla mentin Niza mna mə layihəsini ha zırlayarkən Rusiya Dövlət duması və Zaqafqaziya seyminin niza mna mə lə rindən istifadə olunduğunu bildirdi və Niza mna mən in rus dilindəki layihəsinin o xunmasın ı təklif etdi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə isə bunun əleyhinə çıxaraq, Niza mna mə lay ihəsinin Azərbaycan dilində o xun ması təklifini irə li sürdü. Q.Qa rabəyli ö z tə klifi barədə aydınlıq yaradaraq bildird i ki, Niza mna mən in ruscadan Azərbaycan dilinə tərcüməsi mü kə mmə l deyildir. Bu təklif nə zərə almd ı və bundan sonra Niza mna mə layihəsi Parla mentin hə min ic lasında, ardı isə 10 mart tarixli iclasında fəsil-fəsil o xunub müzakirə olun muş, əlavə və dəyişikliklərlə qəbul edilmişdir. Nizamnamə axırıncı - üçüncü oxunuşda Parlamentin martın 17-də keçirilən iclasında mü zakirə olun madan yekdilliklə qəbul edilmişdir. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Pa rla menti 1920 il apre lin 27-də keç irilən son fövqəladə iclasına qədər bu Niza mna mə əsasında fəaliyyət göstərmişdir. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parlamenti Nizamnaməsinin tam mətni Parlamentin stenoqrafik hesabatlarının rus dilindəki cild ində dərc edilmişdir.
Pecnублика (1918-1920). Парламент (стенографические отчеты),Б., 1998. AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏ TĠ PARLAMENTĠNĠN SƏDRĠ - A zərbaycan Xalq Cü mhu- riyyətində ali nü mayəndəli, qanunvericilik orqanın başçısı. Azə rbaycan Xalq Cü mhuriyyəti parla mentli respublika olduğundan Parlamentin sədri, eyni zamanda, dövlət başçısı funksiyasını yerinə yetirirdi. A zərbaycan Parlamentinin na- kazına (təlimatına) görə Parlamentin iclaslarına onun sədri, sədr olmadıqda əvvəlcə Həsən bəy Ağayev, sonra isə Məmməd Yusif Cəfərov, onlar o lmadıqda ikinci müav in Sultanməc id Qənizadə rəhbərlik edirdilər. Parla mentin iclas protokolların ı, qanun və qərarlarını sədr, o olmad ıqda, müavini və Parla ment iclaslarının katibləri imzalay ırdılar. Parla ment aparatında bütün işlərə ü mu mi rəhbərliy i bilavasitə sədr və onun müavinləri həyata keçirirdilər. Onlar bu işləri Parlament dəftərxanası, Parlament ko missiyaları və Parlamentdə yaradılmış digər quru mlar vasitəsilə həyata keçirirdilər. 1918 il dekab rın 7-də açılan Azə rbaycan Parla mentinə, deputatların yekd il s əsi ilə, hə min dövrdə İstanbulda danı- şıqlar aparan Əlimərdan bəy Topçubaşov sədr seçilmişdi. 1919 ilin dekabrında o, yenidən yekdil səslə ikinci müddətə Parla mentin sədri seçilmişdir. La kin Paris sülh k onfransında (1919-20) A zərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri təyin edildiyi üçün Əlimərdan bəy Topçubaşov İstanbuldan birbaşa Parisə getmiş, Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin süqutuna qədər vətənə qayıda bilmə miş və mühacirətdə qalmışdı. 1918 il dekabrın 7-dən Parla mentin işinə rəhbərlik Pa rla ment sədrinin birinci müavini seçilmiş Həsən bəy Ağayev tərəfindən həyata keçirilmişdir. 1919 ilin dekabrında o, yenidən Parla ment sədrinin b irinci müavin i seçilmiş, 1920 il fevralın 2-də istefa verənə qədər bu vəzifəni icra et mişdir. Bundan sonra Məmməd Yusif Cəfə rov Parla ment s ədrinin birinc i müavini seçilmiş və Cü mhuriyyətin süqutuna qədər Parla mentin iclaslarına sədrlik etmişdir.
sahəsində əsaslı məsələləri ət raflı mü zakirə et mək, la zımi təkliflər ha zırlayaraq Höku mətə təqdim et mək məqsədilə çağırılmış A zərbaycan müəllimlərinin ali məclisi. 1919 il avqustun 20-də Ba kı rea lnı məktəbin in (indiki Azə rbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin binası) akt zalında açılmışdır (ba x Azərbaycan müəllimlərinin birinci qurultayı).
tinin əsas dövlət atributları - Dövlət bayrağı, Dövlət gerbi, Dövlət himni və Dövlət möhürü. Azərbaycan Xalq Cü m- huriyyəti elan ed ild iyi gündən dövlət rə mzlə rin in yaradıl- masına xüsusi diqqət verildi. Ən mühü m dövlət rəmzlərindən biri kimi Dövlət bayrağın ın qəbul edilməsi daha tez həyata keçirildi. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku məti 1918 il iyunun 21-də Dövlət bayrağı haqqında qərar qəbul etdi. Hə min qərara əsasən qırmızı rəngli Dövlət bayrağı ü zərində ağ rəngli aypara və səkkizgüşəli u lduz təsvir o lun muşdu. Bu bayraq cüzi fərqlə Osmanlı imperiyas ının bayrağına bənzəyirdi. La kin Azərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti Höku mət i noyabrın 9-da Dövlət bayrağının təsvirini dəyiş məyi qərara ald ı. Yen i qərarla yaşıl, qırmızı və mav i rənglərdən, ağ aypara və səkkizguşəli ulduzdan ibarət olan milli
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|