144
O, bidət əhli ki, dində olmayan bir şeyi ortaya atırlar və sonra bu məsələdə
onlara müxalif olanları təkfir edirlər. Xəvariclər, Cəhmilər və Mötəzilə
əqidəsində olanlar kimi»
424
. Həmçinin demişdir ki: «Xəvariclər Əhli Sünnəni
təkfir edirlər, həmçinin Mötəzilə əqidəsində olanlar da özlərinə müxalif
olanları təkfir edirlər. (Onların sözlərini desən, sən bizim qardaşımızsan, yox
əgər onlara müxalif olsan, onda kafirsən. Artıq belə bir bidət ortaya çıxmışdır:
Bir cəmaata görə sevmək, cəmaata görə nifrət etmək, bir şəxsə görə sevmək və
nifrət etmək. Əgər sən bizim cəmaatdansansa, sən bizdənsən və ya bizə
müxalifsənsə bizim cəmaatdan deyilsən. Hansısa bir təkfirçinin ideya və
fikrinə görə hərəkət edirlər. Sən yaxşı insansan əgər bizim sözümüzü
deyirsənsə: Saqqalını qırxa da bilərsən, siqaret və s. fasiqliklər edə də bilərsən.
Heç kəs sənə bir söz deyə bilməz. Əgər bizə zidd getsən, onda sənin kitabın
bağlandı. Haqqı dedikləri üçün Sələfləri sevən azdır. Təəccüblü orasıdır ki,
təkfirçinin ətrafında olanların əksəriyyəti fasiq kimsələrdir. Saqqal yox, balaq
uzun, yernən sürünür ona heç kəs heç nə demir. Nə üçün? Onların sözlərini
təsdiqlədiyi üçün. Lakin müxalif olanları isə təkfir edirlər. Artıq bu din
deyildir bir partiyaçılıqdır) Şeyxin sözləri davam edir: Hər bir bidət əhli bir rəy
ortaya çıxardırlar və bu rəydə kim onlara müxalif olarsa, kafir sayırlar. Əhli
Sünnə vəl Cəmaat Rəbbi tərəfdən gələn haqqa tabe olurlar. Çünki onu
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – gətirmişdir. Lakin Əhli Sünnə vəl
Cəmaat özlərinə müxalif olanları təkfir etmirlər. Çünki onlar haqqı hamıdan
yaxşı bilən və insanlara qarşı ən rəhimli olanlardırlar». Həmçinin AbdulLatif b.
AbdurRahman Əli Şeyx – rahmətullahi aleyhi – bu haqda soruşulduqda: «O,
şəxslər ki, özlərinə müxalif olanları təkfir edirlər?» bu barədə fikriniz o: «Mən
bu barədə heç bir şəri istinad bilmirəm. Zahiri İslam olan bir kimsənin heç bir
dəlil olmadan təkfir olunmasına cəsarət edən bir şəxs bilmirəm və tanımıram.
Belə bir üslub bidət əhlinin üslubudur ki, özlərinə müxalif olanları təkfir
edirlər».
Nə üçün mən belə dedim? Bu iki şərtin olması ilə Əhli Sünnə başqalarından
seçiliblər. Çünkü Birinci Və İkinci Şərti - bidət əhli də qəbul edir, lakin Üçüncü
Və Dördüncü Şərti - isə bidət əhli qəbul etməmişlər. Bu iki şərt barəsində
təfsilatı ilə danışacağıq.
Üçüncü Şərt - Hüccətin qaldırılması olmalıdır. Elə bir hüccət ki, ona müxalif
olan kafir olur. Buna dair artıq Kitab və Sünnədən dəlillər keçmişdir. Muaz,
Zətul Ənvat və s. hədislər. İndi isə elm əhlinin sözlərini gətirəcəyik ki,
müəyyəni təkfir etmək üçün hüccət qaldırmaq lazımdırmı? İmam Şəfii –
rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Allahın İsim və Sifətləri vardır. Heç kəs bu
sifətləri inkar edə bilməz. Kim ona hüccət qaldırıldıqdan sonra ona qarşı
424
Minhəc Sünnə Nəbəviyyə 5/239.
145
çıxarsa, artıq kafir olur. Hüccət qaldırılmazdan əvvəl bilməməzliyinə görə o,
kimsə üzürlü sayılır»
425
. İmam Nəvəvi – rahmətullahi aleyhi – zəkatı inkar
edənin küfr hökmünü bildirdikdən sonra deyir ki: «Cəmaat arasında elmi
yayılmış və ümmətin icma etdiyi hər hansı bir məsələni inkar edərsə, beş
namaz, oruc, zinanın, içkinin, məhrəmlərlə evlənməyin haramlığı
müsəlmanlar arasında yayılıbsa, bunları inkar edərsə, onda küfr edir. İstisna
vardır, əgər o, İslamda təzədirsə və İslamın hədlərini bilmirsə. Əgər o, insan
bilməməzliyinə görə hər hansı bir şeyi inkar edərsə o, kimsə kafir olmur»
426
.
İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir: «Kim Allah və Rəsuluna mütləq
şəkildə iman gətiribsə və ona doğrunu bəyan edəcək bir elm çatmayıbsa, onun
küfr etməsi və kafir olması barədə hökm verilmir, ona hüccət qaldırılmadıqca.
Elə bir hüccət ki, ona müxalif olan kafir olur. Çünki insanların bir çoxu xəta
edirlər. Quran və Sünnədən gələn ayələrin mənalarını bilmirlər. Xətadır,
unutmaqdır, yanılmaqdır bu ümmətdən qaldırılıb və günah yazılmır. Küfr də
yalnız bəyandan sonra olur». İbn Qeyyim – rahmətullahi aleyhi – deyir ki:
«Allah hüccət qaldırılmadıqca heç kəsə əzab verməyəcəkdir. «Biz Peyğəmbər
göndərməmiş (heç bir ümmətə) əzab vermərik» (əl-İsra 15). «Biz Peyğəmbərləri
(möminlərə) müjdə verən və (kafirləri) əzabla qorxudan kimi göndərdik ki,
daha insanlar üçün Peyğəmbərlərdən sonra Allaha qarşı bir bəhanə yeri
qalmasın» (ən-Nisa 165). Quranda belə ayələr çoxdur. Allah əzab verir o, kəsə
ki, ona Rəsul gəlib, hüccət qalxıb və o, günahkar ki, öz günahını etiraf edir.
Əzab iki səbəbə görə insana verilir: 1 – Dəlildən üz çevirmək, onu istəməmək
və onun tələblərinə lazimi qaydada əməl etməməkdir. Bu üz döndərmək –
Küfrü İrad. 2 – Dəlil gətirildikdən sonra ona qarşı inad göstərmək, onun tələb
etdiyini istəməməkdir. Bu da inadkarlıq küfrüdür. Lakin Allah, Peyğəmbərləri
tərəfindən göndərdiyi dəlilləri çatdırılana qədər və dəlili öyrənməyə imkanı
olmadan cahillik küfrünə görə Allah əzab verməz»
427
.
Qiyamul Hüccə Nədir? - Artıq bilindi ki, müəyyənə hökm vermək üçün
mütləq hüccətin qaldırılması lazımdır. İndi isə öyrənək ki, Hüccət nədir? Nə
ilə hüccət qalxır? Qiyamul hüccə necə olur? Alimlər bu barədə ixtilaf ediblər
ki, hüccət necə qalxır: Birinci Görüş - Bir şəxsə hüccət qaldırmaq üçün dəlil
ona çatmalı və o, şəxs dəlili başa düşməlidir. Hüccətdən qəsd olunanı dərk
etməlidir. Elm əhlinin bir çoxu bu görüşdədir. İbn Qudamə, İbn Teymiyyə, İbn
Qeyyim, İbn Arabi (Məliki məzhəbindən) və Muhəmməd b. AbdulVahhab –
Allah onlara rəhmət etsin - İkinci Görüş - sadəcə hüccət çatdısa kifayətdir. Başa
düşsə də, düşməsə də artıq hüccət qalxmış olur. Onlar deyillər ki, Qiyamul
425
Fəthul Bəri 13/407.
426
Müslimin Şərhi 1/205.
427
Tariqul Hicrəteyn 412.