CASPIAN ENERGY AZƏRBAYCAN N1 (0)`2011 | www.caspenergy.com
“AZƏRBAYCAN DÜNYANIN İNKİŞAF
ETMİŞ ÖLKƏLƏRİNDƏN BİRİNƏ
ÇEVRİLMƏYİ QARŞISINA MƏQSƏD
QOYUB” –
ƏLİ HƏSƏNOV
Caspian Energu (CE): Cənab
Həsənov, 20 il gənc bir dövlətin
baxış bucağında böyük zaman
olsa da, tarixi nöqteyi-nəzərdən o
qədər də çox deyil. Siz dövlətçilik
quruculuğundakı Azərbaycanın
müvəffəqiyyətlərini necə
dəyərləndirirsiniz?
Azərbaycan Prezident Admi-
nistrasiyasının ictimai-siyasi
məsələlər şöbəsinin müdiri Əli
Həsənov:
Dövlət suverenliyinin
qorunub-saxlanması, onun hüquqi
əsasının, idarəçilik mexanizmlərinin
yaradılması, dövlətçiliyin hərtərəfl i
möhkəmləndirilməsi və artıq forma-
laşmış, beynəlxalq münasibətlərin
subyekti statusu qazanmış vəziyyətə
çatdırılması müstəqillik illərində
Azərbaycan Respublikasının uğurları-
nın əsasında duran əsas amillərdir. Bu
məqsədlərə çatmamış irəliləmək, in-
kişaf etmək mümkün deyil. Şübhəsiz
ki, dünya tarixi nöqteyi-nəzərindən
20 il o qədər də böyük zaman deyil.
Lakin əgər hər hansı xalq bu zaman
kəsiyində milli dövlətini yaratmağa,
müstəqil dövlət quruculuğu sahəsində
öz iradəsini reallaşdırmağa, daxili və
xarici siyasətini müəyyənləşdirməyə
nail olursa, zənnimcə, bu, olduq-
ca mühüm əhəmiyyət kəsb edən bir
mərhələdir. Son 200 ildə Azərbaycan
yalnız ötən 20 il ərzində müstəqil
dövlətini qurmağa nail olub. Bildi-
yiniz kimi, ötən əsrin əvvəllərində
yaranmış Azərbaycan Demokratik
Respublikası yalnız 23 ay yaşayıb
və bu vaxt ərzində dövlət quruculuğu
istiqamətində işlər görülüb. Lakin bəlli
tarixi hadisələr səbəbindən bu cəhdlər
müvəffəqiyyətlə nəticələnməyib.
1993-2003-cü illərdə ümummilli lider
Heydər Əliyevin müəllifi olduğu milli in-
kişaf strategiyasının əsas prinsiplərinin
müntəzəm olaraq həyata keçirilməsi,
milli dövlət quruculuğu siyasətinin
uğurla reallaşdırılması müstəqil
Azərbaycanın bir dövlət olaraq forma-
laşmasında müstəsna əhəmiyyət kəsb
etmişdir. Biz strateji inkişafın əsas
prinsiplərindən söhbət açarkən dövlətin
inkişafı yolunda zəruri resursların
müəyyənləşdirilməsini və ölkənin inki-
şafı üçün onların səfərbər edilməsini
nəzərdə tuturuq. Bildiyiniz kimi,
Azərbaycan dövlətinin inkişafının əsas
ehtiyatları xalqın potensialı və iradəsi,
eyni zamanda, təbii enerji ehtiyatları-
dır. Heydər Əliyev bütün bu ehtiyatları
səfərbər edərək Azərbaycan dövlətinin
inkişafı istiqamətinə yönəltməyə
müvəffəq oldu.
Digər məsələ region və dün-
ya ölkələri ilə münasibətlərin in-
kişafı strategiyasının, həmçinin
Azərbaycan Respublikasının qeost-
rateji kodunun müəyyənləşdirilməsi
və buna uyğun olaraq, ölkənin daxi-
li və xarici siyasətinin qurulmasıdır.
1993-cü ildən başlayaraq, Heydər
Əliyev Azərbaycanın beynəlxalq
münasibətlər sistemində etibarlı
tərəfdaşa çevrilməsi, ölkəmizin mad-
di, mənəvi və intellektual dəyərlərinin
dünya ictimaiyyətinə çatdırılması,
milli tələbatların ödənilməsi, mil-
li təhlükəsizlik və inkişafın əsas
aspektlərini nəzərə almaqla həm re-
gionda, həm də dünyada Azərbaycan
dövlətinin milli maraqlarının təmin
olunması istiqamətində ardıcıl və
məqsədyönlü siyasət həyata keçirildi.
İstənilən dövlətin yaşaması üçün
milli inkişaf siyasətinin reallaşdırılması
və milli təhlükəsizlik mexanizmlərinin
işləməsi zəruridir. Azərbaycan Res-
publikası 20 il ərzində buna da
müvəffəq olub.
12
EKSKLÜZİV
•
13
CASPIAN ENERGY AZƏRBAYCAN N1 (0)`2011 | www.caspenergy.com
EKSKLÜZİV
•
Azərbaycan Respublikasının Pre-
zidenti İlham Əliyevin bugünkü
siyasəti suverenliyin dönməzliyinə və
əbədiləşdirilməsinə, ölkənin milli in-
kişafına xidmət edən həmin sağlam
özül üzərində qurulub.
CE: Müasir çoxqütblü dünyada
Azərbaycanın bugünkü mövqeyini
necə dəyərləndirirsiniz?
Əli Həsənov:
Məlum olduğu kimi,
müasir dünyada hər bir dövlətin öz
inkişaf yolu, prinsipləri mövcuddur.
Azərbaycan müstəqilliyini əldə edən
andan inkişafın əsas istiqaməti kimi
demokratik inkişaf və bazar iqtisadiy-
yatı prinsiplərini seçib. Bu prinsiplər
öz əksini 1995-ci ildə qəbul olun-
muş Konstitusiyada əksini tapıb.
Azərbaycan avrointeqrasiya yolunu
seçərək 2001-ci ildə Avropa Şurası-
nın üzv olub, sonrakı illərdə Avropa
İttifaqı ilə yaxın əməkdaşlıq əlaqələri
qurub, Aİ-nin “Şərq tərəfdaşlığı” proq-
ramına cəlb edilib. Avropa dəyərləri,
iqtisadi, siyasi, sosial, mədəni və
digər sahələrdə toplanmış təcrübə
zamanın sınağından keçərək özü-
nü doğruldub. Azərbaycan da
məhz həmin dəyərlərə can atır və
müntəzəm şəkildə bu istiqamətdə
irəliləyir. Bununla yanaşı, biz öz mil-
li dəyərlərimizi, xüsusiyyətlərimizi də
qoruyub saxlayırıq.
CE: Bu gün Azərbaycan bölgədə
lider dövlət hesab olunur. Müasir
dünya düzəni baxımından ölkənin
iqtisadi və enerji potensialını necə
qiymətləndirirsiniz?
Əli Həsənov:
Böyük iqtisadi po-
tensiala və insan ehtiyatına malik
Azərbaycan bu gün yalnız Cənubi
Qafqazda deyil, bütünlükdə Avroasi-
ya ərazisində əhəmiyyətli ölkə sayılır.
Xəzər bölgəsi ölkələrindən biri olan
Azərbaycan Avroasiya ərazisində bö-
yük enerji ehtiyatlarına malik dövlətdir.
Azərbaycanda təsdiqlənmiş karbohid-
rogen ehtiyatlarının ümumi həcmi 4.2
milyard tondur. Ölkənin təbii qaz eh-
tiyatı 2,6 trln. kubmetr təşkil edir. Bu
isə o deməkdir ki, əgər Azərbaycan
hasilata indiki sürətlə davam edərsə
(2010-cu ildə Azərbaycanda 26 mlrd.
kubmetr qaz hasil edilib), ölkənin qaz
ehtiyatı yüz ilə bəs edər. Azərbaycan
artıq dünyanın qaz ölkələrindən birinə
çevrilir.
Azərbaycan neftinin kəşfi yyat ehti-
yatları 14 mlrd. barreldən artıq təşkil
edir. Respublikanın ildə 50 mln. tona
yaxın neft hasil etdiyini nəzərə alsaq,
ölkənin yaxın 50 il ərzində həmçinin
neft ehtiyatları ilə də təmin olunduğu
görünür.
Lakin Azərbaycan insan ehtiyatla-
rı ilə də zəngindir ki, bu da ölkənin
dünyada gedən inkişaf prosesinə öz
töhfəsini verməyə şərait yaradır.
CE: Sizcə, “Əsrin Müqaviləsi”
geosiyasi və geocoğrafi aspektdə
Cənubi Qafqaz bölgəsinin inkişa-
fında hansı rol oynayıb?
Əli Həsənov:
“Əsrin Müqaviləsi”nin
bağlanması, Qərb şirkətlərinin Xəzərin
enerji ehtiyatlarının işlənməsinə cəlb
edilməsi, Xəzər bölgəsindən başla-
nan alternativ ixrac marşrutlarının və
nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin
yaradılması (Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft,
Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərləri,
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu) Cənubi
Qafqaz və Xəzər-Qara dəniz bölgəsi
ölkələrinin geosiyasətini və iqtisadiy-
yatını tamamilə dəyişib.
Əgər əvvəllər bütün dünya Qərblə
Şərq arasında iqtisadi-ticarət