1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Layihənin koordinatorları
- Elnur ASLANOV Son iyirmi ildə Azərbaycan və Türkiyə əlaqələrinə qısa baxış Hulusi KILIÇ Ɔ Məqalələr
- Cavid VƏLİYEV Parlamentlərarası əlaqələr: nailiyyətlər və perspektivlər Qənirə PAŞAYEVA
- Salih POLAT, Abbas HÜMMƏTOV Azərbaycanla-Türkiyə arasında təhsil əlaqələri Qulu NOVRUZOV
- Araz ASLANLI 5 9 15 45 61 83 97 111 123 131 147
- Azərbaycan-Türkiyə: dostluq, qardaşlıq və strateji tərəfdaşlıq
- Dr. Elnur ASLANOV Prezident Administrasiyasının Siyasi təhlil və informasiya təminatı şöbəsinin müdiri Azərbaycan-Türkiyə
| 1 AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ ƏLAQƏLƏRİ SON 20 İLDƏ: UĞURLAR VƏ İMKANLAR Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi Azərbaycan-Türkiyə İş Adamları Birliyi Bakı - 2011 2 AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ ƏLAQƏLƏRİ SON 20 İLDƏ: UĞURLAR VƏ İMKANLAR Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri son 20 ildə: uğurlar və imkanlar (məqalələr toplusu) Layihənin müəllifləri: SAM | Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi ATİB | Azərbaycan-Türkiyə İş Adamları Birliyi Layihənin koordinatorları: Cavid VƏLİYEV Rəşad RƏSULLU Kənan ASLANLI Kitabda son iyirmi ildə Azərbaycan və Türkiyə arasında əlaqələrin müxtəlif tərəflərini əks etdirən məqalələr toplanmışdır. Məqalələrdə əks etdirilən fikirlər müəlliflərin şəxsi mülahizələridir, SAM və ATİB-in rəsmi mövqeyi ilə üst-üstə düşməyə bilər. Kitab Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətlərin inkişaf tarixi, meyilləri və perspektivləri ilə maraqlanan geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Kitabla bağlı fikir və tövsiyələrini bildirmək istəyən oxucular SAM və ya ATİB-ə müraciət edə, həmçinin aşağıdakı elektron ünvanlardan biri ilə əlaqə saxlaya bilərlər: info@sam.gov.az və ya office@atib.az ISBN: 978-99-5281-700-3 © SAM, 2011 © ATİB, 2011 3 AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ ƏLAQƏLƏRİ SON 20 İLDƏ: UĞURLAR VƏ İMKANLAR Mündəricat Ɔ Ön sözlər Azərbaycan-Türkiyə: dostluq, qardaşlıq və strateji tərəfdaşlıq Elnur ASLANOV Son iyirmi ildə Azərbaycan və Türkiyə əlaqələrinə qısa baxış Hulusi KILIÇ Ɔ Məqalələr Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri Cavid VƏLİYEV Parlamentlərarası əlaqələr: nailiyyətlər və perspektivlər Qənirə PAŞAYEVA Azərbaycan-Türkiyə iqtisadi əlaqələri: əsas trendlər və nailiyyətlər Rəşad RƏSULLU, Kənan ASLANLI Azərbaycan-Türkiyə enerji münasibətləri: çağırışlar və perspektivlər Gülmira RZAYEVA Azərbaycan və Türkiyə arasında texniki yardım layihələri: TİKA nümunəsi Salih POLAT, Abbas HÜMMƏTOV Azərbaycanla-Türkiyə arasında təhsil əlaqələri Qulu NOVRUZOV Hərbi-texniki sahədə Azərbaycan-Türkiyə əməkdaşlığı (1991-2011) Yəhya MUSAYEV Azərbaycan və Türkiyə ortaq tarix doktrinası: erməni iddialarına qarşı yeni platformanın yaradılması Hatəm CABBARLI Azərbaycan və Türkiyə QHT-ləri arasında əlaqələr Araz ASLANLI 5 9 15 45 61 83 97 111 123 131 147 4 AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ ƏLAQƏLƏRİ SON 20 İLDƏ: UĞURLAR VƏ İMKANLAR 5 Azərbaycan-Türkiyə: dostluq, qardaşlıq və strateji tərəfdaşlıq Qədim tarixi köklərə malik olan Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri bu gün birgə, qarşılıqlı səylər və sarsılmaz iradə əsasında inkişaf etdiri- lir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin səsləndirdiyi “bir millət iki dövlət” ifadəsi yeni dövrdə iki dövlət arasında olan münasibətlərin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin çox gözəl təcəssümüdür. XX əsrin əvvəllərində baş verən hadisələrə nəzər salsaq görərik ki, azərbaycanlılar və türklər hər zaman çiyin-çiyinə dövrün çətinliklərinə sinə gərib, ağır sınaqlardan al- nıacıq çıxıblar. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Çanaqqala döyüşündə azərbaycanlı könüllülər türk qoşunları ilə birgə vuruşaraq, böyük rəşadət göstəriblər. Vaxtilə Bakını işğal edən erməni daşnaqları bolşeviklərin xeyir- duası ilə 1918-ci ilin martında azərbaycanlılara qarşı soyqırımı törədib, on minlərlə soydaşımızı qətlə yetiriblər. Qubada tapılan kütləvi məzarlıqdakı insan cəsədlərinin qalıqları Azərbaycanın digər bölgələrində də bu cür mis- li görünməmiş vəhşiliyin həyata keçirilməsindən xəbər verir. Məhz belə çətin anlarda Nuru Paşanın rəhbərliyi altında Qafqaz İslam Ordusu qardaş Azərbaycanın köməyinə gəlib. Artıq həmin dövrdə geosiyasi maraqların diqqət mərkəzində olan Azərbaycan beynəlxalq sistemin əsas aktorlarının dünyada hegemonluq siyasətində mühüm strateji məntəqəyə çevrilmişdi. Zaman dəyişir, vasitələr Dr. Elnur ASLANOV Prezident Administrasiyasının Siyasi təhlil və informasiya təminatı şöbəsinin müdiri Azərbaycan-Türkiyə: dostluq, qardaşlıq və strateji tərəfdaşlıq Ön söz 6 Azərbaycan-Türkiyə: dostluq, qardaşlıq və strateji tərəfdaşlıq dəyişir. Lakin strateji düşüncələr hər zaman olduğu kimi obyektiv amillərə, o cümlədən dövlətin yerləşdiyi coğrafi mövqeyə, malik olduğu torpağın xüsusiyyətlərinə, təbii sərvətlərinə bağlıdır. Keçən əsrin əvvəlindən bu günə qədər uzun zaman keçməsinə baxmayaraq, Azərbaycan strateji əhəmiyyətini saxlayıb və hazırda regional siyasətin təyin edilməsində birbaşa iştirak edir. 1991-ci ildə Sovetlər Birliyi dağıldıqdan sonra Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin yeni mərhələsi başlayıb. Hər iki dövlət arasında tarixi və etnik köklərin vahidliyinə bağlı olan təbii yaxınlaşma, ümumi maraqlar ətrafında səylərin birləşdirilməsi müasir qloballaşan dünyada mövcud və potensial çağırışların aradan qaldırılmasına və gələcəyin möhkəm təməllər üzərində qurulmasına imkan yaradıb. Eyni zamanda, yeni dünya nizamında ədalətin əsas meyar kimi qəbul edilməsi, hər iki dövlətin siyasi fəaliyyətinin nail olmaq istədiyi əsas məqsədlərdən birinə çevrilib. Sirr deyil ki, Azərbaycan ərazisinin 20%-i qonşu Ermənistan tərəfindən işğal edilib. Dünya birliyinin bu məsələdə tutduğu “ikili standart” möv- qe beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə zərbə olmaqla yanaşı, Ermənistan- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllini ləngidir, Ermənistanı davamlı surətdə təcavüzkar siyasət yürütməyə təşviq edir. Beynəlxalq hüquq təcavüzkar dövlətin cəzalandırılmasını tələb edir. Çün- ki heç bir dövlət digər dövlətin ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə hərbi müdaxilə edə bilməz. Qardaş Türkiyənin 1993-cü ildə atdığı addımlar təqdirəlayiqdir. Ermənistan tərəfindən Azərbaycan ərazisinin bir hissəsinin işğal edilməsinə cavab olaraq rəsmi Ankaranın təcavüzkar dövlətlə sərhədlərini bağlaması leqal bir addımdır və Ermənistanı beynəlxalq hü- ququn prinsip və normalarına boyun əyməyə vadar etmək məqsədi güdür. Dünya birliyi bundan ibrət dərsi götürməli, Ermənistana qarşı təsirləri gücləndirməlidir. Bu, bəşəriyyətin gələcəyi üçün bir zərurətdir. Çün- ki Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı digər bir dövlətin hərbi gücdən istifadə etməsinə beynəlxalq birliyin laqeyd münasibəti hüquqi prinsip və normaların aliliyinə əsaslanan mövcud dünya nizamının pozulmasına, uzun illər ərzində dünya dövlətlərinin çətin səyləri nəticəsində əldə edilən uğur- ların, hüquqi mexanizmlərin sual altına alınmasına təkan vermiş olur və zərərli presedentin yaranmasına gətirib çıxarır. Bu məsələ Azərbaycan və Türkiyə tərəfindən beynəlxalq təşkilatlarda dəfələrlə qaldırılıb. Bu faydalı əməkdaşlıq çərçivəsinə Azərbaycan və Türkiyə parlament nümayəndələrinin multilateral çərçivələrdə sıx əməkdaşlıq fəaliyyətlərini də əlavə etmək olar. Tarix siyasətçilər tərəfindən yazılmır, tədqiqatçılar tərəfindən araşdı- rılıb gələcək nəsillərə ötürülür. Lakin biz qarşımızda erməni təbliğat ma- Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|