1. Nisbilik nəzəriyyəsinin elementləri Nisbilik nəzəriyyəsinin postulatları

1. Nisbilik nəzəriyyəsinin elementləri

Nisbilik nəzəriyyəsinin postulatları:

1. 
   Təbiət proseslərinin hamısı bütün inersial hesablama sistemlərində eyni tərzdə gedir.
   
2. 
   İşığın vakuumdakı sürəti
   

bütün inersial hesablama sistemlərində eynidir və o, mənbəyin və ya işıq siqnallarını gəbul edən qəbuledicinin sürətindən asılı deyildir.

Müəyyən inersial hesablama sisteminin eyni bir nöqtəsində baş verən iki hadisə arasındakı zaman fasiləsi bu sistemə nəzərən sürətilə hərəkət edən hesablama sistemində bu hadisələr arasındakı zaman fasiləsi

düsturu ilə təyin olunur.

Müəyyən hesablama sisteminə nəzərən sükunətdə olan xətkeşin uzunluğunu ilə işarə edək. Həmin sistemə nəzərən sürətilə hərəkət edən hesablama sistemində bu xətkeşin uzunluğu

düsturu ilə təyin olunur.

Hərəkət edən cismin həcmi də dəyişir:

,

burada ? sükunətdə olan cismin həcmidir.

Nisbilik nəzəriyyəsinə görə (eyni istiqamətdə, yəni paralel) sürətləritn toplanması düsturu

,

burada - cismin tərpənməz sisteminə nəzərən sürəti, - hərəkətdə olan sisteminə nəzərən cismin sürəti, sisteminin tərpənməz sisteminə nəzərən sürətidir. Xüsusi halda toplanan sürətlərdən biri işıq sürətinə bərabər olarsa , yekun sürət də olar, yəni işığın vakuumdakı sürəti siqnalların ötürülməsinin ən böyük sürətidir.

Cismin kütləsi onun sürətindən asılıdır:

,

burada - cismin sükunət kütləsidir.

Hərəkət edən cismin sıxlığı

,

burada - sükunətdəki cismiin sıxlığıdır.

Cismin tam enerjisi onun kütləsi ilə işıq sürətinin kvadratı hasilinə bərabərdir:

,

Cismin sükunət enerjisi

Cisimin kinetik enerjisi onun tam enerjisi ilə sükunət enerjisinin fərqinə bərabərdir:

.

Cismin enerjisi dəyişdikdə onun kütləsi də dəyişir. Kütlənin dəyişməsi enerjisinin dəyişməsi ilə düz mütənasibdir:

Cismin relyativistik impulsu