1. Opsiyon nedir?



Yüklə 305,27 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix17.09.2018
ölçüsü305,27 Kb.
#68785


1. Opsiyon nedir? 

Ba

sitçe opsiyon  alıcıya bir  ürününü 



(endeks,  hisse  senedi,)  belli  bir  fiyattan,  belli  bir  tarihte 

alım  satım  hakkını  veren  kontrattır.  Opsiyon  bir  haktır,  zorunluluk  değildir.  Aynı  zamanda 

şartları ve özellikleri kesin/katı bir biçimde belirlenmiş bir kontrattır. 

 

 



Opsiyon piyasalarında alıcı açısından iki çeşit opsiyon vardır:

 

 



 

Alım opsiyonu (Call Option)



 

Alıcısına  gelecekte  belirli  bir  miktarda  varlığı,  belirli  bir  fiyattan  alma  hakkı  veren  opsiyon 

sözleşmesidir.

 

 



 

Satış



 opsiyonu (Put Option) 

Alıcısına  gelecekte  belirli  bir  miktarda  varlığı,  belirli  bir  fiyattan  satma  hakkı  veren  opsiyon 

sözleşmesidir.

 

 



Bu iki opsiyonda da taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki fiyat ve opsiyon hakkını 

alan  tarafın  ödeyeceği  prim  konusunda  bugünden  anlaşırlar.  Anlaşma  tarihinde  opsiyon 

hakkını alan taraf anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa nakden öder. Bunun 

dışında herhangi bir para değişimi yapılmaz.

 

 

 



2

. Opsiyon türleri nelerdir?

 

 

Alım opsiyonu,

 opsiyonu alan tarafa (uzun pozisyon sahibine) belirli bir vadede veya belirli 

bir  vadeye  kadar,  önceden  belirlenen  fiyat,  miktar  ve  nitelikte  ekonomik  veya  finansal 

göstergeyi,  sermaye  piyasası  aracını,  malı,  kıymetli  madeni  ve  dövizi  alma  hakkı  veren, 

ancak  almayı  zorunlu  tutmayan,  satan  tarafı  (kısa  pozisyon  sahibini)  ise  alıcının  talebi 

halinde s

atmaya yükümlü kılan sözleşmeyi

 ifade eder.  

 

Satım  opsiyonu,

  opsiyonu  alan  tarafa  belirli  bir  vadede  veya  belirli  bir  vadeye  kadar, 

önceden  belirlenen  fiyat,  miktar  ve  nitelikte  ekonomik  veya  finansal  göstergeyi,  sermaye 

piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi satma hakkı veren, ancak satmaya zorunlu 

tutmayan, satan tarafı ise opsiyon alıcısının talebi halinde almakla yükümlü kılan sözleşmeyi 

ifade 


eder. 

 

3



. Kaç tip opsiyon vardır, 

nelerdir?

 

Opsiyon piyasasında iki ana tip vardır.



 

 

Avrupa  tipi  opsiyonlar, 

Avrupa  tipi  opsiyonlarda  uzun  pozisyon  sahibi  taraf  hakkını 

(opsiyonu)  sadece  vade  bitim  tarihinde  borsa  tarafından  belirlenen  zaman  diliminde 

kullanabilir. Bundan önce kullanamaz.

 

 



Amerikan tipi opsiyonlar, 

Amerikan tipi opsiyonlarda ise uzun pozisyon sahibi taraf hakkını 

(opsiyonu) opsiyonun yazım (satın alım) tarihi ile vadesi arasındaki herhangi bir süre içinde 

kullanabilir. 

 

Bu  opsiyon  tipleri  arasındaki  tek  fark,  uzun  pozisyon  sahibinin  haklarını  kullanabileceği 



zaman diliminden kaynaklanmaktadır. 

 



 

 

Satın alındığı yere göre opsiyonlar:



 

 

Borsada  işlem  gören  opsiyonlar,

  s

tandart  sözleşmeli,  matematiksel  förmüllere 



dayandırılarak fiyatlanan opsiyonlardır.

 

Bu türde opsiyonlar:



 

Hisse senedi opsiyonları, bono

-

tahvil opsiyonları, faiz opsiyonları, endeks opsiyonları, future 



sözleşmelerine dayalı opsiyonlar.

 

 



Tezgah  üstü opsiyon

lar, 

iki  özel  kuruluş arasında  işlem görür,  borsada  listelenmezler.  Bu 

tür  opsiyonların  şartları  kısıtlanmamıştır

 

yani  istenildiği  gibi  ayarlanabilirler



.  Taraflardan  biri 

bu alış


-

verişten kar sağlar. Bu türde opsiyonlar:

 

Faiz opsiyonları, çapraz kur opsiyonları, takas opsiyonları.



 

4

. Opsiyon kontratlarının özellikleri nelerdir?

 

 

 



 

Dayanak  Varlıklar:

 

sözleşmeye  konu  olan  menkul  kıymet  ya  da  menkul  kıy



met 

endeksleridir.  

 

Sözleşme  Büyüklüğü:



 

sözleşme  karşılığında  kaç adet  menkul kıymetin  alım  ya  da 

satımının  yapılacağını  gösteren  miktardır.  Hisse  senedi  üzerine  vadeli  işlem  ve 

opsiyon  sözleşmelerinde  sözleşme  büyüklüğünün  genelde  100  adet  dayanak  varlık 

hisse senedi olarak belirlendiği görülmektedir. 

 



 

Minimum Fiyat Adımı ve Fiyat Kotasyonu:

 

Sözleşmelerin fiyatları, virgülden sonra 



iki basamak olacak şekilde işlem sistemine girilir ve bir defada gerçekleşebilecek en 

küçük  fiyat  adımı  0,01'dir.(9,01;9,02)  Asgari  fiyat  adımının  değeri  standart 

sözleşmelerde 1 TL'ye karşılık gelmektedir.

 



 

Vade Ayları:

 

sözleşmenin hangi tarihte itfa olacağını gösteren aydır.



 

 



Sözleşmenin  Vadesi  ve  Son  İşlem  Günü:

 

Pay  vadeli  işlem  ve  pay  opsiyon 



sözleşmelerinde  vade  ve  son  işlem  günü  her  vade  ayının  son  işlem  günüdür. 

Örneğin; fiziki teslimata konu pay opsiyon sözleşmelerinin takas süresinin T+3 olduğu 

durumda  31  Ocak  2013  vadeli  pay  sözleşmelerinin  son  işlem  günü  31  Ocak  2013 

olup, fiziki teslimat 5 Şubat 2013 tarihinde gerçekleşt

irilir. 



 

 

5. Karda, zararda ve başabaş opsiyon nedir?



 

 



Alım opsiyonları için

 

Asli Değerli

 (karda) =  

Dayanak Varlık > Kullanım Fiyatı

 

Alım  opsiyonu  sözleşmesinin  kullanım  fiyatı,  opsiyona  konu  olan  dayanak  varlık  fiyatından 

düşükse, bu opsiyon karda opsiyondur.

 

 



Başabaş Değerli =

  

Dayanak Varlık Fiyatı = Kullanım Fiyatı

 

Alım  opsiyonu  sözleşmesinin  kullanım  fiyatı,  opsiyona  konu  olan  dayanak  varlık  fiyatına 

eşitse, bu opsiyon başa baş opsiyondur.

 

 



Asli Değersiz(zararda) = Dayanak Varlık < Kullanım Fiyatı

 

Alım  opsiyonu  sözleşmesinin  kullanım  fiyatı,  opsiyona  konu  olan  dayanak  varlık  fiyatından 

yüksekse, bu opsiyon zararda opsiyondur.

 

 



 

Satış



 

opsiyonları için

 

Asli Değerli(karda) = Dayanak Varlık Fiyatı < Kullanım Fiyatı

 

Satım opsiyonu sözleşmesinin kullanım fiyatı, opsiyona konu olan dayanak varlık fiyatından 

yüksekse, bu opsiyon karda opsiyondur.

 

 

Başabaş Değerli = Dayanak varlık Fiyatı = Kullanım Fiyatı

 

Satım  opsiyonu  sözleşmesinin  kullanım  fiyatı,  opsiyona  konu  olan  dayanak  varlık  fiyatına 

eşitse, bu opsiyon başa baş opsiyondur.

 

 

Asli Değersiz(zararda) = Dayanak Varlık Fiyatı > Kullanım Fiyatı 

 

Satım opsiyonu sözleşmesinin kullanım fiyatı, opsiyona konu olan dayanak varlık fiyatından 

düşükse, bu opsiyon zararda opsiyondur.

 

6. Opsiyon primi nedir? 

Opsiyon sözleşmesini satın alırken ödenen fiyattır.

 

Opsiyonu alan tarafından opsiyonu satan 



tarafa ödenir. 

 

 



7. Opsiyon fiyatlamasını etkileyen faktörler nelerdir?

 

 

Opsiyon  priminin  etkileyen  faktörler  başlıca  dayanak  varlığın  şu  anki  fiyatı  ve  işlem  fiyatı 



arasındaki  fark,  işlem  tarihine  kalan  süre,  dayanak  varlığın  oynaklığıdır(volatilitesidir).  Faiz 

oranlarının ve piyasa durumunun da az da olsa etkili olduğunu söyleyebiliriz. İşlem tarihinin 

sonuna  gelindikçe  değer  kaybettiği  için  opsiyonlar  tükenen  kıymet  sayılırlar.  Opsiyonun 

değeri  ise  opsiyonun  önceden  gelen  değeri  (yani  opsiyonun  ne  kadar  karda  olduğu)  ve 

ödenen para önceden gelen değerin farkının toplamıdır.

 

 



1970’li  yılların  başında  Fisher  Black  ve  Myron  Scholes  adında  iki  finans  mühendisi,  bir 

opsiyonu  satın  alırken  veya  satarken  ödenen  veya  tahsil  edilen  miktarın  “makul”  olup 

olmadığını  en  iyi  şekilde  hesaplayan  ve  günümüzde  de  geçerliliğini

  koruyan  son  derece 

kapsamlı ve karmaşık bir fiyatlama modeli geliştirmişlerdir.

 

Black and Scholes Opsiyon Fiyatı Hesaplama Formülü aşağıda gösterildiği gibidir: 



 

 



 

 

 



Bu  fiyatlamayı  yapmak,  bir  hesap  makinesiyle  bile  zor  olabilir.  Bu  nedenle,  internette  bu 

hesaplamayı sağlayan bir programdan faydalanmak daha kolay olacaktır.

 

 

7. Opsiyonlara yatırım yapmanın avantaj ve riskleri nelerdir?



 

Her  sermaye  piyasası  işleminde  olduğu

 

gibi  Opsiyon  Sözleşmeleri'ninde



 

de  avantajları  ve 

riskleri bulunmaktadır.

    


Avantajları

 

 



Küçük miktarda yatırımlarla temel piyasalarda elde edilebilecek kârların çok üzerinde 

getiri sağlayabilirler.

 



 



Daha uygun teminat şartları ile yatırım yapma imkânı sağlayabilirler.

 



 

Aynı  risk  düzeyinde  olmasına  rağmen  daha  yüksek  getiri  sağlayan  portföyler 

oluşturabilme imkânı ve

rir. 


 

Beklenmedik fiyat dalgalanmalarına karşı yatırımcılara korunma imkanı verir.



 

 



Finansal  varlıkların  diğer  özelliklerinde  meydana  gelebilecek  ve  fiyatı  olumsuz 

etkileyebilecek değişikliklere karşı korunma sağlar.

 



 



Opsiyonlar, açığa satış stratejilerinde karşılaşılan riskleri azaltmak için kullanılabilir.

 

Riskleri 

 

Futures  sözleşmelerde  getiriyi  yükseltmek  için  fiyat  değişimi  riski  alan  yatırımcılar, 



kaldıraç etkisi nedeniyle yüksek miktarda zararla karşılaşabilirler.

 



 

Getiriyi  yükseltmek  için  alınan  yüksek  riskli  pozisyonlar  nedeniyle,  ortaya  çıkacak 

zarar miktarı, teminat kaybına yol açıp, işlemlerin durdurulmasına neden olabilir.

 



 

Opsiyonları  elinizde  tuttuğunuz  sürece  yavaş  yavaş  opsiyonun  değeri  aşıma  uğrar, 

değer kaybeder.

 



 

Opsiyonlardan  kar  sağlayabilmek  için  dayanak  ürünün  fiyatı  işlem  tarihine  kadar 

kayda değer bir miktarda değişmesi gerekir. Riskiniz dayanak ürün fiyatında yeterli bir 

değişklik olmaması durumunda primin hepsini veya bir kısmını kaybetmenizdir.

 



 



Düşük  likidite.  Çoğu  hisse  opsiyonunun  neredeyse  hiç  hacmi  yoktur.  Her 

opsiyonlanabilir  hisse  senedin  opsiyonlarının  farklı  işlem  fiyatı  ve  vadelerden  işlem 

görüyor  olduğu  gerçeği,  elinizdeki  opsiyonun,  dayanak  varlık  yeterince  popüler 

değilse,  işlem  hacminin  çok  küçük  olacağına  işaret  eder.  Gerçi  eğer  sadece  10 

kontratla işlem yapan bir borsacıysanız bu düşük likidite size pek zarar vermeyecektir.

 

 



 

 

Yüklə 305,27 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə