1 QİYMƏTLƏNDİRM

359 

 

 

Mövzu 14. Əmlakın qiymətləndirilməsində risk amili 

 

 

               PLAN: 

14.1.  Risk anlayışı, onun mahiyyəti və növləri 

14.2.

  Riskdən azad  gəlirlərin müəyyənləşdirilməsi 

      14.3.  nvestisiya riskləri 

 

14.1.  Risk anlayışı, onun mahiyyəti və növləri 

 

qtisadi nəzəriyyədə riskə verilən təriflərdən bəziləri arzuolunmaz hadisənin 

baş  vermə  ehtimalı,  gozlənilməz  hadisənin  səbəb  olduğu  zərərin  həcmi,    “işlərin 

yolunda getməmə” ehtimalı,  əlverişsiz nəticənin təsirlərinin məcmusu kimi ifadə 

olunur.  

Gündəlik həyatda istifadə edilən və cəmiyyətin bütün üzvləri tərəfindən 

daim  nəzərə  alınan  “risk”  anlayışı  insanların  həyatda  üzləşdiyi  qeyri-

müəyyənliyin nəticəsində yaranır. “Risk” anlayışının izahı üçün müxətlif izalı 

lüğətlərə nəzər saldıqda həm məişətdə, həm də sahibkarlıqda istifadə olunan 

bu  anlayışın  müxtəlif  dünya  dillərində  oxşar  səslənməklə  bərabər,  eyni 

məzmunu ifadə edildiyinin şahidi oluruq.Belə ki : 

-

  Hərfi olaraq “risk” sözü yunan sözü olan “ridikson”, “ridsa” sözündən 

törəmişdir və dilimizə tərcümədə “diklik”, “qaya” mənasını verir; 

-

  Azərbaycan  dilinin  izahlı  lüğətində  “risk”  –  “təhlükə  imkanı”,  “ola 

biləcək  təhlükə”,  “qorxulu  iş”  sözlərinin  sinonimi  kimi  verilmiş  və 

“yaxşı  nəticələnəcyi  ümidi  ilə  hərəkət  etmə,  iş  görmə,  cəsarət  etmə” 

sözləri ilə izah edilmişdir; 

-

  ngilis  dilinin  izahlı  lüğətində  isə  “risk”-  “təhlükə  yarada  biləcək 

vəziyyət”,  “gözlənilməz  xoş  olmayan  hadisənin  baş  verməsi  ehtimalı” 

kimi verilmişdir; 

---

360 

 

-

  Ojeqovanın  redaktəsi  ilə  rus  dilinin  izahlı  lüğətində  “risk”  –  “təhlükə 

mümükünlyü” və ya “xoş nəticə əldə etmək ümidi ilə uğursuzluğa atılan 

addım” kimi göstərilmişdir. 

Məlumdur ki, biznes aləmində müvəffəqiyyət təsərrüfat və sahibkarlıq 

fəaliyyətinin  seçilmiş  strategiyasının  düzgünlüyündən  və  əsaslılığından 

asılıdır.  Bu  zaman  böhranlı  vəziyyətlərin  yaranması  ehtimalı  nəzərə 

alınmalıdır. Kommersiya banklarının sahibkarlıq fəaliyyətini risksiz təsəvvür 

etmək  mümkün  deyil.  Ümumiyyətlə  risksiz  sahibkarlıq  fəaliyyəti  yaxud 

risksiz  biznes  mövcud  deyildir.  Riskin  artması  mahiyyətcə  təsərrüfat 

müstəqilliyinin əks tərəfi yaxud ona görə özünəməxsus ödənişidir.  

Riskin  şirkətlər,  banklar,  müəəsisələr  üçün  gözlənilməyən  təhlükələrin 

olmaması  bir  qayda  olaraq,  iqtisadi  inkişafın  dinamikliyini  və  səmərəliliyini 

aşağı  salır.  Bu  baxımdan  maliyyə,  istehsal-təsərrüfat,  xidmət,  innovasiya, 

idarəetmə  və  digər  fəaliyyət  növlərinin  reallaşdırlımasında  böyük  itkilərin 

yaranması  imkanları  baxımından  iqtisadi  risklərin  kəmiyyət  və  keyfiyyət 

qiymətləndirilməsi,  həmçinin  aqrar  sənaye  sistemində  kreditləşmə  üzrə 

risklərin idarə olunması problemi olduqca aktualdır. 

 “Risk”  həm  mürəkkəb,  həm  də  bir-birinə  zidd  proseslərdən  ibarət 

hadisə  olduğundan,  qanunvericilikdə  kifayət  qədər  əks  olunmamışdır  və 

təcrübədə  əksər  sahibkarlar  tərəfindən  lazımı  səviyyədə  nəzərə  alınmır. 

“Risk”  anlayışının  şərhində  və  elementlərinin  göstərilməsində  müxtəlif 

ziddiyətli və qarışıq fikirlər mövcuddur. 

“Risk”  anlayışının  iqtisadi  təhlili  haqqında  məlumata  XX  əsrin 

ə

vvəllərində  Amerika  Birləşmiş  Ştatlarının  (ABŞ)  tədqiqatçıları  tərəfindən 

yazılmış  ədəbiyyatlarda  rast  gəlmək  mümkündür.  lk  dəfə  olaraq  ABŞ 

tədqiqatçısı Frenk Nayt tərəfindən elmi ədəbiyyata gətirilmiş və onun “Risk, 

qeyri-müəyyənlik və gəlirlər” tədqiqat əsərində(1921) risk iqtisadi kateqoriya 

olaraq şərh edilmişdir[92]. 

---