1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
363 məlumatın müəyyənliyini əsas şərt hesab etmirlər. nformasiyanın iqtisadi sistemin fəaliyyəti, iqtisadi hadisələrin baş verməsi üçün əsas amil olmasına baxmayaraq, hər hansı firmanın fəaliyyətinin davamlılığı digər amillərdən - onun ödəməqabiliyətliliyi, təşkilatı quruluşu, idarəetmə sistemi və digər amillərdən asılı olduğunu iddia edirlər. Qeyri-müəyyənlik şəraitində təhlil metodlarının tərkibi xeyli dərəcədə məhdudlaşır və idarəetmə qərarlarının qəbulunun əsas üsulları kimi oyunlar nəzəriyyəsində təmsil olunan metodlar çıxış edir. Qeyri-müəyyənlik şəraitində qərar qəbul edilməsi metodlarının istifadəsi zamanı hadisələrə faktiki olaraq müəyyən ehtimallar səviyyəsi olunur, məsələn, nəticələrin bərabər mümkünlüyü nəzərdə tutulur. Hadisənin ehtimalını (yəni risklər haqqında) ə
kifayət qədər dəqiq, lakin əməktutumludur və heç də həmişə tətbiq olunan metod deyil). Bunu həm də analoqlar metodunu tətbiq etmək yolu ilə həyata keçirmək mümkündür. Bu daha sadə olsa da, dəqiq metod deyil. Eyni zamanda, subyektiv qiymətləndirmələrin müəyyən edilməsi (ekspert metod, onun dəqiqliyi və əsaslandırılması ekspertlərin ixtisaslaşması səviyyəsindən asılıdır), eləcə də göstərilən metodların kombinə olunmasından istifadə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Fond bazarının informasiya infrastrukturunun mövcudluğu maliyyə qoyuluşlarının təhlilində risklərin qiymətləndirilməsinin statistik metodlarından (məsələn, Monte-Karlo metodu) kifayət qədər geniş istifadə etməyə imkan verir. Qeyri-müəyyənlik – müxtəlif səbəblərdən yaranan və qərarların reallaşdırlması şərtləri, o cümlədən onlarla bağlı xərclər və nəticələr haqda natamam və dəqiq olmayan informasiyadan yaranan yarımçıq, qeyri-dəqiq gələcəkdə parametrlər haqqında təsəvvürlərdir. Xoşagəlməz hallar və nəticələr haqqında qərarların reallaşması gedişində yaranan qeyri-müəyyənliklər risk anlayışı ilə xarakterizə olunur. 364 Qeyri-müəyyənliyi izah edərkən onun aşağıdakı xüsusiyyətləri göstərilməlidir: - qeyri-müəyyənlik ancaq qeyri-xalis rəqabət mühitində mövcud olur; - qeyri-müəyyənlik zamanla əlaqədardır; - qeyri-müəyyənlik məlumatsızlıqla əlaqədardır. qtisadiyyat elmi çox zaman dəqiq elmələrə yaxın sosial elm kimi qəbul edilir. Çünki bu elmin öyrənilməsi zamanı həm riyazi hesablamalardan, həm də sosial metodlardan istifadə olunur. Xüsusən də indiki zamanda – iqtisadi proseslərin sürətlə baş verdiyi, yeni texnika və texnologiyalardan geniş istifadə edildiyi, innovasiyanın iqtisadiyyata güclü təsir etdiyi bir zamanda iqtisadiyyatın öyrənilməsi zamanı yeni metodların aşkarlanması zəruri hala çevrilmişdir. Qeyri-müəyyənlik anlayışının mahiyyətcə gələcəyə aid olduğunu, gələcəyin isə dəqiq bilinməməsi, tam proqnozlaşdırılması qeyri-mümkün olduğundan idarəetmə qərarı qəbulu çox zaman subyektiv ehtimallara ə
araşdırılması üçün daha çox sosial-psixloloji üsullardan istifadə edilir və mikro səviyyədə sosial-iqtisadi təşlkilatın, yəni hər hansı bir müəssisənin, sahibkarın fəaliyyəti nəzərdən keçirilir. Yaranma amilinə görə qeyri-müəyyənliklər iki hissəyə bölünür: iqtisadi və siyasi. qtisadi qeyri-müəyyənliyə müəssisələrin və ölkə iqtisadiyyatında yaranan məqsədyönlü olmayan dəyişikliklər (bazar yığımının qeyri- müəyyənliyi, rəqiblər haqqında kifayət qədər məlumatın olmaması və s.) daxildir. Siyasi qeyri-müəyyənlik isə sahibkarlıq fəaliyyətinə təsir edən siyasi vəziyyətlərin dəyişməsinə təsir edir. Bu qeyri-müəyyənliklər bir-biri ilə ə
müəyyənliklər məcmu amillərlə təsvir olunur: iqlim, hava şəraiti, müxtəlif növ tərəddüdlər və s.Daxili mühitin qeyri-müəyyənliyinə sahibkarlıq fəaliyyətində mövcud olan sahibkarın öz fəaliyyəti və onun əlaqələri Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|