1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
365 daxildir.Mübahisəli hallara strateji və taktiki seçimlər, rəqiblərin hərəkətləri, oliqopoliklərin qiymət siyasəti və s. daxildir. Qeyri-müəyyənliyin mövcudluğu optimal qərarların seçimi prosesini çətinləşdirir və ağlagəlməz nəticələrin yaranmasına səbəb ola bilər. Təcrübədə iqtisadi təhlillər apararkən əksər hallarda qeyri-müəyyənlik amilindən yaranan “şər” göstəricisini nəzərə almağa çalışırlar və determinantlaşmış modellər əsasında hərəkət edirlər. Guman edilir ki, qəbul edilən qərarlara təsir edən amillər dəqiq məlumdur. Təəssüf ki, həqiqət çox vaxt bu təsəvvürlərlə üst-üstə düşmür. Ona görə də idarə edilməyən amilləri uçota almadan səmərəli qərarların qəbul edilməsi siyasəti əksər hallarda böyük həcmli iqtisadi, siyasi və başqa tərkiblərin itirlməsinə səbəb olur. qtisadi fəaliyyətdə riskin yaranmasının daha xarakterik səbəblərindən olan qeyri-müəyyənliyə nəzər saldıqda onu qeyd etmək lazımdır ki, onun iqtisadi, ticarət, idarəedici, maliyyə fəaliyyətinin digər növlərinə təsiri və öyrənilməsi çox vacibdir, çünki sadalanan fəaliyyət növlərini birmənalı təyin etmək və reallaşdırmaq mümkün olmadıqda təcrübi vəziyyətlər əks olunur. Qeyri-müəyyənlik idarəetmə qərarlarının reallaşdırılması şəraitlərində (ssenarilərində) informasiyaların qeyri-dəqiqliyi və natamamlığı kimi başa düşülür. Qeyri-müəyyənliyin təzahür nəticələri müsbət (mənfəət,gəlir, digər fayda), mənfi (ziyan, itki, zərər) və sıfır (gəlirsizlik) ola bilər. Qeyri- müəyyənlikdən fərqli olaraq risk iştirakçılarından birinin nöqteyi-nəzərindən subyektiv xarakteristikası kimi çıxış edir ki, bu da onun üçün əlverişsiz ssenarilərin və ya nəticələrin reallaşdırılması mümkünlüyünü əks etdirir. Riskə bu cür baxış qərb və yerli ədəbiyyatda əks olunmuş yanaşmadan fərqlənir. Belə ki, həmin ədəbiyyatlarda risk layihə parametrlərinin öz riyazi gözləmələrindən istənilən (müsbət və ya mənfı) kənarlaşmaları kimi şərh olunur və müvafıq dispersiya ilə ölçülür. Risk haqqında həmişə mənfi mənada danışırlar. Bundan başqa risk miqdar həddinə malikdir. 366 Risklərin iqtisadi ədəbiyyatlarda ən çox istifadə olunan mümkün nəticədən asıllığına görə təsnifləşdirmə sxemi şəkil 1.2-də verilmişdir.
risklər Nəqliyyat riskləri Ə
riskləri stehsal riskləri Ticarət riskləri Ekoloji risklər Siyasi risklər Faiz riski Kredit riski Birja riski Müflisləşmə riski nflyasiya və deflyasiya riskləri Valyuta riskləri Risklər Xalis risklər Spekulyativ risklər Maliyyə riskləri Likvidlik riski Ə
xeyir riskləri Birbaşa maliyyə itkiləri riskləri Şə
Selektiv risklər Kommersiya riskləri Pulun alıcılıq qabiliyyəti ilə əlaqəli risklər nvestisiya riskləri Gəlirliliyin aşağı düşməsi riskləri
14.2. Riskdən azad gəlirlərin müəyyənləşdirilməsi Təcrübə göstərir ki, investorlar həm riskli və həm də riskdən azad gəlirlərin dəqiq hesablanması qaydalarına maraqlı olurlar. Çünki onlar gəlirin hər iki növünə (riskli və riskdən azad) biganə yanaşmırlar. Elə ona görə də, qiymətləndiricinin qarşısında duran başlıca vəzifələrdən biri də həm riskli və həm də risksiz əməliyyatlar üzrə mövcud olan ənənəvi göstəricilərin Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|