1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
367 düzgün müəyyən edilməsindən və daha sonra həmin göstəricilərə müvafiq olaraq hesablamaların aparılmasından ibarətdir. Bu məqsədlə də, riskdən azad gəlirin müəyyənləşdirilməsi daha böyük maraq doğurur. Qeyd edildiyi kimi, bu hesablamalarda risksiz əməliyyatlar üzrə göstəricilərdən istifadə olunur. Beynəlxalq təcrübədə bu göstəricilər adətən, dövlət istiqrazlarının məzənnəsinə, yaxud yüksək etibarlılıq kateqoriyasına aid edilən bankların depozitlər üzrə dərəcələrinə əsasən müəyyənləşdirilir. Azərbaycanın müasir dinamik inkişafı şəraitində hər iki amilin etibarlılıq dərəcəsi qənaətləndiricisi hesab olunur. Hazırda ölkəmizdə risksiz əməliyyatlar üzrə gəlirlilik göstəricisi kimi, etibarlılığı yüksək olan yerli bankların depozitlər üzrə dərəcələrindən geniş istifadə olunur. Tədqiqatlar zamanı Azərbaycanda fəaliyyət göstərən aparıcı bankların dərəcələri barədə məlumatlar təhlil edilmiş və valyuta əmanətləri üzrə dərəcənin ildə 10-12 faiz olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Qeyd etmək olar ki, bank dərəcələri ilə əmanətlərin məbləği arasında müəyyən asılılıq da vardır. Beləliklə, əmanətin məbləği nəzərə alınmaqla, bank dərəcəsi fərdi qaydada 1- 2% artırıla bilər. Deməli, 2 ildən artıq müddətə cəlb olunan depozitlər üzrə diskontlaşdırma dərəcəsinin risksiz tərkib hissəsinin 10% -ə bərabər qəbul edilməsi mümkündür. Lakin müəyyən amillərin təsiri nəzərə alınmaqla, bır sıra düzəlişlər (təshihlər) aparıla bilər. Təcrübədə təsadüf olunan bu kimi amillərdən biri də qeyri-likvidlikdir. Ona görə də bu amil üzrə düzəlişlərin aparılmasına zərurət yaranır. Qeyri-likvidlik üzrə düzəliş müflisləşmə və mövcud icarəçinin icarədən imtina etdiyi hallarda, daşınmaz əmlakın bazarda nümayiş etdirilməsinə yaxud yeni icarəçinin axtarılmasına sərf edilən vaxta görə aparılır. Hər bir daşınmaz əmlak obyekti üçün marketinq müddəti müəyyənləşdirilir və bu müddət bitdikdən sonra obyekt bazar şərtləri ilə satılmalı, yaxud yeni icarəçi tapılmalı olur. Bu göstəricilər daşınmaz əmlak bazarının tədqiqi, habelə rieltor şirkətlərinin məlumatları əsasında müəyyənləşdirilir. Bu bir reallıqdır ki, obyektin bazarda nümayiş etdirilmə müddəti azaldıqca, yaşayış üçün istifadə olunan daşınmaz əmlakın dəyərində qeyri-likvidlik üzrə düzəlişlərin kəmiyyəti də paralel olaraq yüksəlir. Ə
dəyərinə istər mütəmadi, istərsə də qeyri-mütəmadi risklərə görə düzəlişlərin edilməsidir. Bu zaman iqtisadi amillərlə yanaşı fövqalədə təbii hadisələr və kriminogen amillər də nəzərdən qaçırılmamalıdır. Düzəlişlər zamanı qeydə alınan risk amillərinin dinamik, yaxud statik xarakterli olmasına da diqqət yetirilməlidir. Dünya təcrübəsində daşınmaz əmlak obyektinə vəsait qoyuluşunda riskə görə düzəliş orta hesabla 3-4 faizə bərabər qəbul edilir. Beləliklə, kapitallaşdırma dərəcəsi diskontlaşdırma dərəcəsinin risksiz tərkib hissəsindən və obyektin likvidliyinə və müxtəlif risklərə görə ona edilən ə
Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|