1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
67 Sxemdən göründüyü kimi, qiymətləndirmə fəaliyyətinin prinsipləri üç mühüm qrupa ayıraraq öyrənilir. Bunlardan birincisinə sahibkarların təqdimatına ə
prinsiplər, ikincisinə mülkiyyət elementlərinin xüsusiyyətləri və onların arasında qarşılıqlı münasibətləri müəyyən edən prinsiplər, üçüncüsünə isə ətraf mühitlə bağlı prinsiplər daxildir. Bunların hər birinin ayrılıqda açıqlanması və şərhinin verilməsi məqəsədəuyğun olardı. 4.2. Sahibkarın təqdimatına əsaslanan prinsiplər
prinsipləri daxil edilir. Obyektin (əmlakın) faydalılığı onun potensial alıcılar tərəfindən qarşılanması ilə müəyyən edilir. Yararlılıq prinsipini əmlakın hər hansı konkret məkanda və müəyyən vaxt müddətində istifadəçinin (istehlakçının) tələbatını ödəyə bilməsinə əsaslanır. Bu prinsip göstərir ki, hər hansı bazarda konkret obyektin yararlılığı müxtəlif alıcılar üçün eyni olmur. Yəni, əmlak bir müştəri üçün daha çox gəlir gətirmə qabiliyyəti ilə cəlbediciliyə malik olarsa, digəri üçün isə şan-şöhrət mənbəyidir. Bu da zövqlərin müxtəlifliyi ilə səciyyələnir. Ə
adətən son nəticədə pul gəlirlərinin axını kimi özünü göstərir. Bu axının mütəmadiliyi də bazarın vəziyyətindən və əmlakın rəqabətə davamlılığından asılı olur. Ə
müqayisəsinə əsaslanır. Məlumdur ki, heç bir səriştəli müştəri (alıcı) eyni təyinatlı, lakin ozünün tam oxşarına nisbətən faydalılıq dərəcəsi aşağı olan əmlaka artıq pul xərcləməz. Çünki, özünün bənzərinə nisbətən faydalılıq ehtimalı aşağı olan ə
prinsipin əsas mahiyyəti eyni faydalılıq səviyyəsinə malik əmlakın daha yüksək qiymətə satıla bilməsi ehtimalının qeyri-mümkünlüyündən irəli gəlir. Əks 68 təqdirdə, belə hallara təsadüf olunarsa, bu yalnız bazarın qeyri-mükəmməlliyi və ya alıcının səriştəsizliyi kimi qəbul edilməlidir. Gözlənilmə (gözlənilən faydalılıq) prinsipi əmlakın faydalılığına onun gəlir gətirmə müddəti yönümündən yanaşılması deməkdir. Bu baxımdan sahibkarlar təbəqəsini (alıcıları) iki qrupa bölmək olar. Birinci qrup əmlakı əldə etməklə daha qısa müddətə gəlir götürməyə, digərləri isə xeyli uzun müddətə lakin, daha çox gəlir götürməyə üstünlük verirlər. Bu da həmin sahibkarların qüsurları kimi deyil, mövcud maliyyə imkanları, pulun dəyərinin dəyişilməsi, elmi-texniki tərəqqi, rəqabət bazarında mövqelərin qeyri-sabitliyi və sair amillərlə izah oluna bilər. Belə hallarda müxtəlif proqnozlardan, xüsusilə diskontlaşdırma (məsələn, gələcək manatın bu günkü alıcılıq dəyərinin müəyyən edilməsi) qaydalarından istifadə edilir. Bu cür proqnozlaşdırmadan əsasən qiymətləndirmə işinin gəlirlərin kapitallaşdırılması yanaşması ilə aparıldıqda istifadə edilir. Hər hansı əmlakın gözlənilən faydalılığı barədə təsəvvürləri obyektin bazar dəyəri daha dolğun əks etdirə bilər. Deməli, əmlakın dəyəri onun gətirə biləcəyi gəlirin kəmiyyəti qədərdir desək, səhv etmərik.
4.3. Mülkiyyət elementləri arasındakı münasibətləri müəyyən edən prinsiplər
istismarı ilə əlaqədar olan prinsiplər əhatə olunur. Onlara kapital qoyuluşu, əlavə (qalıq) məhsuldarlıq, balanslaşdırma (proporsional və son məhsuldarlıq həddi), optimal (iqtisadi) həcm, həmçinin mülkiyyətə əmlak hüququnun iqtisadi bölgüsü və birləşdirilməsi prinsipləri aiddir. Həmin prinsiplərin hər birinin mahiyyətinin şə
Kapital qoyuluşu prinsipi. Məlum olduğu kimi, obyektin bazar dəyəri məqsədli sürətdə həyata keçirilən və obyektin dəyərini formalaşdıran yeni vəsait Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|