1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
71 Mülkiyyətə əmlak hüququnun iqtisadi bölgüsü və birləşdirilməsi prinsipi. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində nəzərdə tutulan əmlak hüququ sistemi əmlak üzərində mülkiyyət hüququnun dünyanın sivil ənənələrinə uyğun surətdə bölüşdürülməsinə, satılmasına, bağışlanmasına, icarəyə verilməsinə və s. imkan verir. Ə
deyərkən əmlakın yerləşdiyi məkandan, istifadə hüququnun müddətindən, xarakterindən, növündən, habelə əmlaka sahiblikdən könüllü (məsələn, girov qoymaq) imtina etmək və ya məcburi qaydada (məhkəmənin qərarı ilə) məhrum olunmaq və s. nəzərdə tutulur. Eyni zamanda bunu mülkiyyət hüququ paketinin bölüşdürülməsi göstəriciləri də adlandırmaq olar. Həmin göstəricilər investorların və əmlak sahiblərinin maraq dairələrinin təsiri altında formalaşır. Şübhəsiz ki, ə
təsir göstərir. Praktiki həyatda investorun marağı ilə mülkiyyətçinin marağının toqquşmasının əmlakın dəyərinə müsbət təsiri danılmazdır.
ə
prinsipləri daxildir. Onların hər biri qiymətləndirilən əmlakın dəyərinə özünə məxsus qaydada təsir edir. Asılılıq prinsipi. Bu prinsipin mahiyyəti qiymətləndirmə obyektinin dəyərinə onu əhatə edən əmlak növlərinin xarakterinin və dəyərinin təsirindən ibarətdir. Yəni, ətrafdakı əmlak növləri elə struktura malik olarlar ki, əmlakın dəyəri kəskin surətdə fərqlənə bilər. Eyni yaşayış mənzilinin və binanın dəyərinin elit rayona nisbətən adi rayon üzrə fərqlənəcəyi şübhəsizdir. Bu fərq hələ bina inşa edilməzdən əvvəl nəzərdə tutulan torpaq sahəsinin dəyərindən irəli gəlir. Eyni zamanda hər hansı obyektə onun əhatəsinin təsiri olduğu kimi, əksinə həmin 72 obyektin göstəricilərindən asılı olaraq ətrafındakıların dəyərinə əks təsirin olması da mümkündür. Uyğunluq prinsipi. Bu prinsipin mahiyyəti əmlakın maksimum dəyərinə satılmasına təsir göstərən amillərin, yəni müştərinin zövqünə və yerli bazarın ə
istifadəyə əlverişliliyi, onun memarlıq üstünlükləri və s. nəzərdə tutulur. Bu zaman bazarın tənəzzülü və tərəqqisi amilləri mühüm rol oynayır. Yəni, əmlak bazarı tənəzzüldədirsə, qiymətləndirmə obyektinə uyğunluq prinsipi üzrə çəkilən xərc onun dəyərinin yüksəlməsi səviyyəsindən aşağı, əksinə, tərəqqidədirsə yuxarı olacaqdır. Uyğunluq prinsipinin təsirini yaşayış binası tikilən yerdə daha yaxşı müşahidə etmək olar. Məsələn, köhnə tikililər arasında müasir binalar kompleksi tikilirsə, onun qiyməti yeni binalar kompleksində aparılan obyektlər ilə müqayisədə xeyli azala bilər. Belə tikinti həm də, ətrafda yerləşən evlərin dəyərinin azalmasına səbəb olur. Yeni rayonda tikilən bina ətraf görünüşün cəlbediciliyi hesabına öz dəyərini artıra bilər. Bahalı olmayan rayonda və köhnə tikililər arasında hər-hansı daşınmaz əmlaka çoxlu vəsait qoyularsa bu obyektin dəyərindən aşağı qiymətləndirilməsi labüddür. Tələb və təklif prinsipi. Qiymətin tələb və təkliflə qarşılıqlı əlaqəliliyi klassik iqtisadiyyatın ən məşhur prinsiplərindən biri kimi qəbul olunur. Müəyyən müddət ə
edilmiş olur. Şübhəsiz ki, belə hallarda tələb və təklif həlledici amil olsa da bazarın təkmillik səviyyəsi özü də qiymətlərə təsir göstərir (bazar iştirakçılarının sayı, ticarət mədəniyyəti, müqavilə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi, maliyyələşdirmə sxeminin sadələşdirilməsi, reklam və real gerçəkliklər üzrə inam və etibarlılıq və s). Təcrübə göstərir ki, tələb təklifə nisbətən qiymətlərin səviyyəsinə daha güclü təsir göstərir. Bu da, onun daha tez-tez dəyişkənliyi xarakteri ilə izah oluna bilər. Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|