1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.4. Qiym ətl əndirm ə f əaliyy ətinin z əruri ilkin şərtl əri, onu do ğuran mühit v ə amill ər
13 proses rolunu oynayır. Bu prosesdə qiymət amili müxtəlif əşyaların dəyəri formasında özünü biruzə edir. Bütün bazar iqtisadiyyatı ölkələrində qiymətəmələgəlmə prosesləri idarə olunur. nflyasiya prosesinin cilovlanması, əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması, gəlirlərin bölüşdürülməsi sahəsində sosial ədalət prinsipinin təmin olunması qiymətlərin tənzimlənməsinin əsas məqsədidir. Beynəlxalq təcrübədə sübuta yetirilmişdir ki, qiymətlərin tənzimlənməsi məhdud zaman və məkan çərçivəsinə yerləşdirilə bilməz. Əks təqdirdə, qiymətlərin “hərəkəti”ndə dalğavari mənzərə yarana bilər ki, bu da ölkənin iqtisadi inkişafına və ə halinin güzəranına mənfi təsir göstərə bilər. Bu fakt bir daha sübut edir ki, qiymət siyasəti, yəni dövlətin qiymət və qiymətəmələgəlmə prosesinə tənzimləyici təsiri bütün sahələrin marağı nəzərə alınmaqla həyata keçirilməlidir. Qiymət siyasəti həm də, ölkə iqtisadiyyatının inkişaf dərəcəsi ilə bağlıdır. Yəni, dövlət özünün inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq qiymətlərə tənzimləyici təsirini azalda və ya artıra bilər. Bazar iqtisadiyyatı inkişaf etmiş dövlətlərdə qiymətlərin idarə edilməsi, tənzimlənməsi əsasən birbaşa deyil, istehsal, istehlak, maliyyə-kredit, bank əməliyyatları, vergi və gömrük siyasəti, daxili bazarın qorunması, cəmiyyətdə sosial rifahın yaxşılaşdırılması amilləri ilə qarşılıqlı və əlaqəli şəkildə həyata keçirilir. Beləliklə, qiymətləndirmə fəaliyyəti də ə mlak bazarının tənzimlənməsinə, insanların sosial və iqtisadi həyatının ahəngdar inkişafına təsir göstərir.
onu doğuran mühit və amillər
Ötən əsrin 80-ci illərindən başlayaraq sosialist sistemli dövlətləri böhranlar, milli zəmində münaqişələr bürüməyə başladı. Nəticədə sosialist ideologiyasının hərəkətverici qüvvəsi olan Sovetlər ttifaqı və bu sistemə aid digər dövlətlərin süqutu prosesi gerçəkliyə çevrildi. Belə bir tarixi şəraitdə ölkəmiz müstəqilliyini elan etdi, demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğunu hüquqi sənədlər və normativ 14 aktlarla təsbit etdi. Azad sahibkarlıq, mülkiyyətin müxtəlif növlərinin formalaşması və inkişafına bərabər şəraitin yaradılması, onların eyni səviyyədə müdafiəsinə təminat verilməsi, əmlak bazarının inkişafı və genişlənməsi – bütün bunlar dövlətin iqtisadi strategiyasının əsas xəttini təşkil etməyə başladı. 1993-cü ilin ikinci yarısından 1995-ci ilin sonuna qədər bütün qüvvələr ölkənin ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi həyatındakı əyintilərin aradan qaldırılmasına səfərbər edildi. Respublikada ictimai-siyasi sabitlik təmin edildikdən sonra 1995-ci ilin ə vvəllərində bazar iqtisadiyyatına keçid istiqamətində əsaslı islahatlar kursu müəyyənləşdirildi və sabit dinamik inkişaf proqramı həyata keçirilməyə başlandı. Respublikamızın malik olduğu bütün imkanlar və mövcud potensial hərəkətə gətirildi, iqtisadi sistemin vacib ünsürləri üzvi əlaqələndirildi, iqtisadiyyatın canlanması üçün ə lverişli şərait yarandı. Azərbaycanın zənginliyi dünyanın hər yerindən görünməyə və xarici investorların diqqətini cəlb etməyə başladı. ctimai-siyasi sabitliyi təmin etdikdən sonra sivil ənənələrə uyğun olan daha önəmli iqtisadi islahatları həyata keçirmək mümkün oldu. Qeyd etmək lazımdır ki, müstəqilliyin əldə edilməsindən ötən ilk 5 il ərzində bazar iqtisadiyyatının formalaşması və tənzimlənməsinin normativ bazasının yaradılması üçün əhəmiyyətli işlərin görülməsi dünyanın diqqətini cəlb etməyə başladı. Həmin illərdə ölkədə sahibkarlığın və əmlak bazarının inkişafı məqsədilə qəbul edilən “Mülkiyyət haqqında”, “Mənzil fondunun özəlləşdirilməsi haqqında”, “ nvestisiya fəaliyyəti haqqında”, “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”, “Xarici investisiyaların qorunması haqqında”, “ carə haqqında”, “Lizinq haqqında”, “Torpaq bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları, ölkə başçısının müvafiq fərman və sərəncamları, habelə hökumətin qərarları və sərəncamları ilə Azərbaycanda əmlak bazarının inkişafının təməli qoyuldu. “Mülkiyyət haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu iqtisadiyyatın dövlətsizləşdirilməsi və azad sahibkarlığın inkişafı üçün tədbirlərin həyata keçirilməsinə hüquqi təminat verdi. Qanunla əmlak üzərində xüsusi mülkiyyət hüququ tanındı. Dövlətlə təsərrüfat subyektlərinin münasibətlərində dövlətsizləşdirmə siyasətinin həyata keçirilməsi sivil dünya ənənələri
15 ə sasında formalaşmağa və inkişaf etməyə başladı. qtisadi islahatlara rəvac vermək, dövlət mülkiyyətinin transformasiyasının hüquqi, təşkilati-struktur və iqtisadi əsaslarını təmin etmək, çoxukladlı iqtisadiyyatın formalaşması prosesində kortəbiiliyin qarşısını almaq məqsədi ilə 1993-cü ildə “Dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında” qanun qəbul edildi. 1995-ci ilin sentyabrında “Azərbaycan Respublikasında 1995-1998- ci illərdə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramı” təsdiq edildi. 1995-ci il noyabr ayının 12 -də ümumxalq səsverməsi (referendum) yolu ilə qəbul edilən müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında dövlətin əsas strateji xəttinə müvafiq olaraq bazar iqtisadiyyatının bərqərar olması istiqamətində bir sıra müddəalar (sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı, əmlak üzərində müxtəlif mülkiyyət münasibətləri, mülkiyyətin toxunulmazlığı və s.) təsbit olundu. Konstitusiya ilə ölkədə dövlət, bələdiyyə və xüsusi mülkiyyətin mövcudluğu elan edildi. Bazar münasibətləri ə sasında iqtisadiyyatın inkişafına şərait yaradılması, azad sahibkarlığa təminat verilməsi, iqtisadi münasibətlərdə inhisarçılığa və haqsız rəqabətə yol verilməməsi Azərbaycan dövlətinin müstəsna vəzifələrindən birinə çevrildi. 1995-ci ildə iqtisadiyyatda bir tərəfdən sabitliyin təmin edilməsi və ümumi daxili məhsulun artımına nail olunması, digər tərəfdən isə Konstitusiyanın, digər qanunvericilik aktlarının qəbulu ölkəmizdə azad sahibkarlığın, əmlak bazarının formalaşması, xüsusi mülkiyyətin inkişafı və qorunmasına xidmət edən tövsiyyə xarakterli normativ hüquqi sənədlərin qəbulu üçün möhkəm iqisadi və sosial əsaslar yaratdı. Ötən illər ərzində dövlətimiz ümumbəşəri dəyərlərə, səmərəli iqtisadi inteqrasiyaya üstünlük verərək mərhələ-mərhələ və həm də, özünəməxsus inkişaf yolu keçirdi. Ölkəmizdə sivil və səmərəli bazar iqtisadiyyatı sisteminin formalaşdırılması məqsədi ilə ardıcıl olaraq zəruri iqtisadi islahatlar, bu islahatların əsas istiqamətlərindən biri olan əmlak bazarı və onun ahəngdar inkişafını təmin edən tədbirlər həyata keçirilmişdir. ctimai şüurda mülkiyyət münasibətlərinin tədricən yetişməsi, sahibkarlığın inkişafı yönümündə atılan addımlar, eyni zamanda əmlak bazarının formalaşması, Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|