172
•
Soyuq su təchizatı;
•
Kanalizasiya;
•
Elektrikləşdirmə;
•
Qaz təchizatı.
Qiymətləndirilən obyektin bərpa dəyəri analoji binanın qiymətləndirilmə
tarixindəki qiymətlərlə inşa olunmasının dəyəri kimi müəyyənləşdirilir. Analoji bina
qismində funksional təyinatına, həcm-planlaşdırıma və konstruksiya həllinə görə
qiymətləndirilən obyektə bənzəyən tipik bina nəzərdən keçirilir.
Ümumi halda qiymətləndirmənin ardıcıllığı aşağıdakı kimidir:
•
normativ məlumatlar bazasından (BD G toplularından) analoji obyektin
seçilməsi;
•
qiymətləndirilən obyektdən fərqləri nəzərə alınmaqla, analoji obyektin dəyər
vahidi göstəricisinin təshih olunması;
•
qiymətləndirilən obyektin dəyərinin istifadə olunan normativ bazanın bazis
qiymətləri səviyyəsində müəyyənləşdirilməsi;
•
dəyərin istifadə olunan məlumatlar bazasının bazis qiymətləri səviyyəsindən
qiymətləndirmə tarixindəki qiymətlərə çevrilməsi;
Analoji binanın inşasının bərpa dəyərinin 1970-1972-ci illərdə əsas fondların
yenıdən qiymətləndirilməsi məqsədləri üçün hazırlanmış bina və qurğuların bərpa
dəyərinin iriləşdirilmiş göstəricilərinin (BD G) məlumatları əsasında hesablanması
qəbul edilmişdir.
Dəyər göstəriciləri BD G-nin tətbiqi üzrə göstərişlərə və izahatlara uyğun olaraq
təshih olunmuşdur.
Qiymətləndirilmə tarixindəki qiymətlərə keçid bina və qurğuların səciyyəvi
konstruksiya sistemləri üzrə tikinti-quraşdırma işlərinin qiymət indeksindən istifadə
olunmaqla, bölgələr nəzərə alınmaqla yerinə yetirilir.
Müvafiq hesablamalar üçün məlumat mənbələri aşağıdakılardır:
1. Büdcədən maliyyələşdirilən idarə və təşkilatların, bina və qurğularının bərpa
dəyərinin iriləşdirilmiş göstəriciləri toplularının ümumi hissəsi.
173
2. Əsas fondların yenidən qiymətləndirilməsi üçün bina və qurğuların bərpa
dəyərinin iriləşdirilmiş göstəricilərinin 28 saylı toplusu (BD G N 28).
3. “Tikintilərin icmal smeta hesablamalarının yenidən hesablanması üçün tikinti-
quraşdırma işlərinin və ərazi əmsallarının dəyişmə indekslərinin təsdiq olunması
haqqında” SSR Tikinti Komitəsinin 11.05.1983-cü il tarixli, 94 saylı Qərarı.
4. Yaşayış binası üzrə əsas vəsaitlərin (bina və qurğuların) uçotu üçün 1991-cı
ildən, yəni respublikamızın müstəqilliyinin elan olunduğu tarixdən etibarən tərtib
olunan inventar vərəqəsi (Texniki Pasport) .
5. Obyektə texniki baxış keçirilməsi barədə sənədlərin məlumatları.
Ümumi metodikaya uyğun olaraq, əvvəlcə analoji obyekt seçilir. Bu məqsədlə
də, qiymətləndirilən bina üçün analoji obyekt qismində, konstruksiya elementləri
baxımından ona daha yaxın olan aşağıda göstərilən tərkibdə tipik bina seçilmişdir.
Bina
1 mərtəbəli, kərpicdən
Kapitallıq qrupu
2
Özüllər
Lentvari beton, dəmir-beton
(monolit)
Divarların əsas tipi
Kərpicdən
Arakəsmələr
Kərpicdən
Aşırmalar
Taxtadan, (suvaqlanmamış)
Daxili tərtibat
Sadə
Dam
Taxtadan
Döşəmələrin əsas tipi
Taxta
Oyuqlar
Taxta
Xarici tərtibat
Suvaqlanmış
2-ci ərazi qurşağında, 4-cü iqlim rayonunda yerləşən, seysmikliyi 9 bal,
hesablanma həcmi 500 m
3
-dək olan binanın 1m
3
-nin 1969-cu il qiymətləri ilə dəyəri
25,1 manatdır. (BD G, 28 saylı toplu, cədvəl 1, variant 1).
BD G-nin müvafiq cədvəlinin məlumatlarına görə, konstruksiya elementlərinin
xüsusi çəkiləri aşağıdakı kimidir:
Qiymətləndirilən binanın (qurğunun) seçilmiş analoji obyektdən bir sıra fərqləri
vardır və bu, dəyər göstəricisinin təshih olunması yolu ilə nəzərə alınmalıdır.
174
Analoji obyektin dəyər göstəricisinin qiymətləndirilən obyektin xüsusiyyətləri ilə
müqayisədə ayrı-ayrı tikinti elementlərinin fərqlənməsinə görə təshih olunması BD G
toplusundan götürülən ilkin dəyər göstəricisinin təshihin ümumi əmsalına vurulması
yolu ilə yerinə yetirilir.
Ümumi təshih əmsalı bütün təshih əmsallarının bir-birinə hasil olunması
vasitəsilə müəyyənləşdirilir.
Analoji obyektlə qiymətləndirilən obyektin xüsusiyyətlərinin müqayisəsi və
təshihedici əmsalların kəmiyyətləri aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir:
Ayrı-ayrı tikinti elementlərinin mövcudluğuna yaxud yoxluğuna görə dəyər
göstəricisinin ümumi təshih əmsalı 0,73 –dür.
1969-cu ilin qiymətləri ilə 1 m
3
dəyərinin təshih olunmuş göstəricisinin
kəmiyyəti 18,33 manatdır.
Binanın ayrı-ayrı elementlərinin mövcudluğuna, yaxud yoxluğuna görə təshih
qiymətləndirilən
binanın
konstruksiya
elementləri
toplusundan,
mühəndis
sistemlərindən və abadlaşdırmalarından asılı olaraq aparılır. Təshihedici əmsal
qiymətləndirilən binada konstruksiya elementlərinin, mühəndis sistemlərinin və
abadlaşdırmaların xüsusi çəkilərinin cəminin 100%-ə (yəni analoji binanın
elementlərinin xüsusi çəkilərinin cəminə) nisbətilə müəyyənləşdirilir.
Qiymətləndirilən obyektin konstruksiya elementlərinin, mühəndis sistemlərinin
və abadlaşdırmanın xüsusi çəkilərinin cəmi analoji obyektlə müqayisədə 94,9% təşkil
edir. Bu baxımdan, binanın 1m
3
- nin təshih edilmiş (dəqiqləşdirilmiş) bərpa dəyəri
müvafiq olaraq, 17,39 manat olacaqdır.(18,33x0,949) (8.3.)
Qiymətləndirilən obyektin həcminin 320,069 m
3
olduğunu nəzərə alaraq, analoji
binanın 1969-cu ilin qiymətləri ilə dəyəri aşağıdakı düsturla hesablanır:
S = C x V = 17,39x320,069=5566 manat (8.3.)
burada: C – analoji obyektin 1 kub metrinin təshih olunmuş (dəqiqləşdirilmiş) dəyəri
(17,39 manat);
V – qiymətləndirilən obyektin hesablanmış həcmidir (320,069 m
3
).