Özləşmə üç yolla gedir: 1) hər hansı bir söz ustasının qədim mənbələrdən, xalq dilindən söz götürmək, yaxud mövcud oxşarlıq əsasında söz yaratması yolu ilə; 2) cəmiyyətin özündə müəyyən hadisəyə əsaslanmış “söz partlayışı” yolu ilə ; 3) türk dillərinin təsiri ilə
Azərbaycanda əvvəllər də alınma sözlərin türkləşdirilməsi prosesi olmuşdur. Bu günə qədər işlətdiyimiz bir sıra qurultay, bildiriş, görüntü, seçki, ildönümü və s. kimi sözlər bu qəbildəndir. Son zamanlar çimərlik, duracaq, saxlanc (maliyyə termini kimi), əyləc (tormoz), dönəm ( mərhələ), qaynaq ( mənbə), çağdaş (müasir), yüzillik(əsr), durum (vəziyyət), özəlləşmə, nəfəsli, açıqca (otkrıtka), bölgə (ərazi), soyqırım, yetərsay (seçki ilə bağlı termin), toplu, toplum və s. kimi sözlər yaradılmışdır.
Belə leksik vahidlər dildə öz qeyri-türk mənşəli qarşılıqları ilə paralel işlənir və həmin sözlərin sinonimlik imkanlarını artırır.
Dili tərk etmiş bir sıra türk mənşəli sözlərin yenidən qayıtması da özləşmə prosesinin təsiri ilə baş verir və bu yolla yaranan sözlər dirilən sözlər adlanır. Məsələn: çavuş, yarlıq, ulu, dürlü, araşdırma və s.
QRAMMATİK NORMA
Qrammatik norma sözlər və cümlələr arasındakı əlaqələrin nitqdə düzgün qurulmasını tələb edir.
Dostları ilə paylaş: |
