1. Um félagsfræði og skyldar greinar Um sögu félagsfræðinnar

Hafa verið skráður sem atvinnulaus í 3 daga í upphafi bótatímabils

Tilbúin til að ráða sig til allra almennra starfa

Ungt fólk nýkomið úr skóla hefur oft ekki rétt á atvinnuleysisbótum

Bætur - fátækramörk

• Fjárhagslegur stuðningur hjá félagsmálayfirvöldum

• Fólk undir fátækramörkum

• Framfærslukostnaður einstaklings árið 2001: 52.300,- (sjá bls. 224)

• Umræða: Að vera atvinnulaus er ekki bara að vera atvinnulaus, bls. 225

Orsakir atvinnuleysis

• Hagsveiflur – kreppa, minni eftirspurn

• Slæmt efnahagsástand erlendis
  – lélegt gengi íslensku krónunnar

• Samdráttur í ríkisútgjöldum
  – minni þjónusta, uppsagnir starfsfólks

• Samdráttur í atvinnulífi
  – skipulagsbreytingar og hagræðing

• Ofnýting náttúruauðlinda – minni framleiðsla

• Breyttar framleiðsluaðferðir
  – aukin vélvæðing, minni þörf fyrir vinnuafl

• Versnandi lífskjör - minni kaupmáttur

Ráðstafanir gegn atvinnuleysi

• Aukin eftirspurn eftir vörum og þjónustu
  - auka sölu á vöru og þjónustu

• Hækkun atvinnuleysisbóta
  – aukin kaupmáttur

• Skattalækkanir

• Atvinnuátak
  – útvega varanlega, fasta vinnu

• Stytting vinnutímans
  - skapa fleiri störf
  - rök með og á móti (sjá bls. 229-30)

• Útrýming atvinnuleysis
  - ekki alveg svo einfalt

• Vöruskiptajöfnuður

13. Atvinnurekstur

Um eigendur og starfsfólk

• Einyrkjar:
  Einstaklingsfyrirtæki eða fjölskyldufyrirtæki þar sem einstaklingurinn/fjölskyldan sér um öll störf

• Atvinnurekendur:
  Aðilar með eigin rekstur og fleira fólk í vinnu

• Launþegar:
  fólk í vinnu hjá öðrum gegn föstum launum og öðrum reglum og skyldum atvinnurekenda við starfsfólk sitt

• Starfandi fólk eftir atvinnustétt:
  Sjá töflu 13.1. Bls. 232

Stofnun fyrirtækja og vinnuumhverfi

• Mun fleira launafólk en sjálfstætt starfandi atvinnurekendur/einyrkjar

• Margir vilja stofna eigið fyrirtæki

• Gróðavon og sjálfstæði

• Lög um vinnuvernd: aðbúnaður og öryggi starfsfólks á vinnustað, óréttmætar uppsagnir

Jafnrétti á vinnumarkaði

• Stjórnarskrárákvæði um jafnan rétt landsmanna

• Jafnréttislög frá árinu 2000

• Jafnréttissjónarmið á öllum sviðum samfélags

• Jöfn áhrif kynjanna við ákvarðanatöku og stefnumótun í samfélaginu

• Bæta stöðu kvenna – auka áhrif og möguleika

• Efla fræðslu um jafnréttismál

• Greina tölfræðiupplýsingar eftir kyni

• Efla rannsóknir í kynjafræðum

Réttur kynjanna

• Karlar í kvennastörfum og konur í karlastörfum

• Kynjakvóti

• Jafnréttisstofa – eftirlit á framfylgni jafnr.laga

• Kærunefnd jafnréttismála – http://www.jafnretti.is

• Launamisrétti – jafnrétti í orði en ekki á borði

• Meðalárstekjur 1999:
  - Karlmenn 2,4 milljónir
  - Konur 1,3 milljónir

Konur – dýrmætir starfskraftar

• Samfélagið þarf á innsæi kvenna að halda
  – reynsluheimur þeirra öðruvísi en karla
  – koma með reynslu og þekkingu sem karlar hafa ekki

• Samfélagið þarf á konum að halda í atvinnulífinu
  – annars yrði skortur á vinnuafli

• Gamaldags viðhorf
  – hlutverk kvenna að hugsa um börn og heimili
  - karlar eru aðalfyrirvinnan
  - ÚRELT!!!

• Konur eyða að meðaltali 19 klst. á viku í heimilisstörf en karlar að meðaltali 6 klst., þrátt fyrir að bæði vinni jafn langan vinnudag

• Leiðir til samskiptavandamála á heimili – tíðni skilnaða hefur aukist

• Mörgum konum finnst meiri vinna að vera í sambúð en vera einhleypar

Samantekt

• Margir vilja vera atvinnurekendur þrátt fyrir að fleiri séu launþegar

• Aukin áhersla á mannauð og líðan starfsfólks

• Jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði: Meira í orði en á borði

• Aukin þátttaka kvenna í stjórnunarstöðum og öðrum stöðum í atvinnulífinu talin æskileg

• Konur ekki lengur bara húsmæður, heldur virkir þátttakendur í samfélaginu og geta sameinað hjónaband, barneignir og starfsframa með auknu svigrúmi og aukinni þátttöku karla varðandi barnauppeldi og heimilishald

14. Hagsmunasamtök
á vinnumarkaði

Um stéttir

• Vinnumarkaðurinn er stéttskiptur

• Verkalýðsstétt, sjómannastétt, verslunarstétt, kennarastétt

• Umræður:
  Skilgreiningar Karl Marx og Max Weber á hugtakinu stétt (bls.239-40)

Samtök launafólks

• Alþýðusamband Íslands (ASÍ)
  - stofnað 1916
  - heildarsamtök launafólks

• Bandalag starfsmanna ríkis og bæja (BSRB) – stofnað af opinberum starfsmönnum árið 1942

• Bandalag háskólamenntaðra manna (BHM) – þar innan t.d. Félag sálfræðinga og Bandalag háskólamenntaðra ríkisstarfsmanna (BHMR)

• Kennarasamband Íslands (KÍ)

• Farmanna- og fiskimannasamb. Ísl.

Samtök atvinnurekenda

• Útgerðarmannafélagið

• Samtök iðnaðarins
  (áður Vinnuveitendasamb. Ísl. VSÍ)

• Félag íslenskra iðnrekenda

• Landssamband íslenskra útgerðarmanna (LÍÚ)

• Samninganefnd sveitarfélaga

• Samninganefnd ríkisins

Kjarasamningar

• Áður réðu atvinnurekendur kaupi og kjörum starfsmanna sinna

•