12. Sinif türk edebiyati konu anlatimli etkiNLİk defteri
Dünya edebiyatındaki temsilcileri: Breton Aragon, Eluart
Yüklə 1,73 Mb.
|
Dünya edebiyatındaki temsilcileri: Breton Aragon, Eluart Türk edebiyatındaki temsilcileri: Garipçiler(1.Yeni) ve 2. yeniciler ORHAN VELİ KANIK (1914–1950)
ANLATAMIYORUM Ağlasam sesimi duyar mısınız, Mısralarımda; Dokunabilir misiniz, Gözyaşlarıma, ellerinizle? Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel, Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu Bu derde düşmeden önce. Bir yer var, biliyorum; Her şeyi söylemek mümkün; Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum; Anlatamıyorum ORHAN VELİ KANIK KİTABE-İ SENG-İ MEZAR I Hiçbir şeyden çekmedi dünyada Nasırdan çektiği kadar Hatta çirkin yaratıldığından bile O kadar müteessir değildi; Kundurası vurmadığı zamanlarda Anmazdı ama Allah'ın adını, Günahkar da sayılmazdı. Yazık oldu Süleyman Efendiye II
To be or not to be kendisi için; Bir akşam uyudu; Uyanmayıverdi. Aldılar, götürdüler. Yıkandı, namazı kılındı, gömüldü. Duyarlarsa olduğunu alacaklılar Haklarını helal ederler elbet. Alacağına gelince... Alacağı yoktu zaten rahmetlinin. III
Esvabını başkasına verdiler. Artık ne torbasında ekmek kırıntısı, Ne matarasında dudaklarının izi; Öyle bir rüzgar ki, Kendi gitti, İsmi bile kalmadı yadigar. Yalnız şu beyit kaldı, Kahve ocağında, el yaz işiyle: 'Ölüm Allah'ın emri, 'Ayrılık olmasaydı.' ORHAN VELİ KANIK HÜRRİYETE DOĞRU Gün doğmadan, Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola. Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında, İçinde bir iş görmenin saadeti, Gideceksin Gideceksin ırıpların çalkantısında. Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı; Sevineceksin. Ağları silkeledikçe Deniz gelecek eline pul pul; Ruhları sustuğu vakit martıların, Kayalıklardaki mezarlarında, Birden Bir kıyamettir kopacak ufuklarda. Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin; Bayramlar seyranlar mı dersin, Şenlikler cümbüşler mi? Gelin alayları, teller, duvaklar, Donanmalar mı? Heeey Ne duruyorsun be, at kendini denize: Geride bekleyenin varmış, aldırma; Görmüyor musun, Her yanda hürriyet; Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol; Git gidebildiğin yere... ORHAN VELİ KANIK İSTANBULU DİNLİYORUM İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı Önce hafiften bir rüzgar esiyor; Yavaş yavaş sallanıyor Yapraklar ağaçlarda; Uzaklarda, çok uzaklarda, Sucuların hiç durmayan çıngırakları İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Kuşlar geçiyor, derken; Yükseklerden, sürü sürü, çığlık çığlık. Ağlar çekiliyor dalyanlarda; Bir kadının suya değiyor ayakları; İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Serin serin Kapalıçarşı Cıvıl cıvıl Mahmutpaşa Güvercin dolu avlular Çekiç sesleri geliyor doklardan Güzelim bahar rüzgarında ter kokuları; İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Başımda eski âlemlerin sarhoşluğu Loş kayıkhaneleriyle bir yalı; Dinmiş lodosların uğultusu içinde İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Bir yosma geçiyor kaldırımdan; Küfürler, şarkılar, türküler, laf atmalar. Bir şey düşüyor elinden yere; Bir gül olmalı; İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı; Bir kuş çırpınıyor eteklerinde; Alnın sıcak mı, değil mi, biliyorum; Dudakların ıslak mı, değil mi, biliyorum; Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından Kalbinin vuruşundan anlıyorum; İstanbul'u dinliyorum. ORHAN VELİ KANIK OKTAY RIFAT HOROZCU (1914–1988)
Ekmek ve Yıldızlar Ekmek dizimde Yıldızlar uzakta tâ uzakta Ekmek yiyorum yıldızlara bakarak Öyle dalmışım ki sormayın Bazen şaşırıp ekmek yerine Yıldız yiyorum Oktay RIFAT FARELERLE İNSANLAR Şükret fare Bu kapana şükret Yüzüme bakma öyle acı acı Gözünü mü oydum Derini mi yüzdüm Hayanı mı burdum Şişlemek elimdeydi Gazlamak elimde Diri diri yakmak elimde Diri diri gömmek elimde Elini kalbine koy da söyle Karını mı astım Kızını mı kestim Yuvanı mı bozdum Yooo fare Olmaz fare Şunun şurasında minnacık bir kapan bu Ne tank Ne top Ne tayyare ELİMİ GÖRDÜM Su içerken elimi gördüm Pembe delikli usulca tüylü Dedim ki merhaba merhaba elim Böyle kadeh tut çatal tut kalem tut Sırası geldi mi sakınma Kılıç tut tüfek tut Dayan yiğitim aslanım güzelim Su içerken elimi gördüm Sessiz sedasız insanca kuru Sanki Ahmed'in Mehmed'in eli Merhaba dedim merhaba Merhaba çalışan eller Dedim ki elektrik sizinle yanar Sizinle yürür tren Sizsiniz dağları devirip Barajlara suyu getiren Donatan dünyayı bir uçtan bir uca Dedim ki tarlalar sizinle yeşil İnsan sizinle yüce Su içerken elimi gördüm Gözsüz kulaksız kendince diri ince damarlı mavi mavi Baş parmak keyifle bükük işaret rahatça eğri Yüzüğün hali anlatılmaz Serçe kendi âleminde Oktay RIFAT MELİH CEVDET ANDAY (1915–2002)
RAHATI KAÇAN AĞAÇ Tanıdığım bir ağaç var Etlik bağlarına yakın Saadetin adını bile duymamış Tanrının işine bakın. Geceyi gündüzü biliyor Dört mevsimi, rüzgarı, karı Ay ışığına bayılıyor Ama kötülemiyor karanlığı. Ona bir kitap vereceğim Rahatını kaçırmak için Bir öğrenegörsün aşkı Ağacı o vakit seyredin APARTMAN Dün iki katlıydı, Bugün üç katlı Derken Dört katlı, beş katlı, altı katlı Yükseliyor efendim yükseliyor, Memleket yükseliyor MELİH CEVDET ANDAY ÖLÇME DEĞERLENDİRME - Garip Hareketi 1. Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise (D) , yanlış ise (Y) yazınız.
2. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun kelimeleri yazınız. Orhan Veli lise arkadaşları ……………………………..……ve ………………………………….…….ile birlikte Garip hareketini başlatmış ve Batı edebiyatındaki …………………………………………… akımından etkilenmiştir. 3. İlk şiirlerini 1936'da yayınlamaya başlamıştır. Bunlar o güne kadar şiir diye bilinen ürünlere bir tür başkaldırıdır. Öyle ki şiiri birtakım kalıp ve klişelerden, yıpranmış benzetmelerden, başka bir deyişle şairanelikten kurtarmıştır. Hayali şiirden kovmuş ya da çok az bir hayalle yetinmiştir. Yalın, gündelik bir dilin söz- kalıplarına yaslanarak şiirlerini oluşturmuştur. Gündelik yaşamı şiirin çıkış noktası yapmıştır. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
Uyandım baktım ki sabah Güneş vurmuş içime Kuşlara yapraklara dönmüşüm Pir pir eder durur, bahar rüzgârında 4. Bu dizeler Orhan Veli’nin şiirine özgü aşağıdaki niteliklerden hangisine örnek gösterilebilir? A) Edebi sanatlara yer vermemesine B) Nükteli bir söyleyişi yeğlemesine C) Doğa betimlemesine başvurmasına D) Ölçü ve uyağa önem vermemesine E) Toplumsal sorunlara değinmesine ÖSS-1992 İlk şiirlerinde duygusal, bireysel, romantik bir tutumu vardır. Anlatımı lirik, dili durudur. Daha sonraki şiirleri asıl şiirlerinin şaşırtıcı öncüleridir. O sırada etkilendiği gerçeküstücülerin şiirle edebi sanatlarla, şairanelikle, ölçü ve uyağın sağladığı mekanik ahenkle her türlü bağı koparmıştır. Her türlü sözcüğün şiire girebileceğini göstermiştir. Kimi şiirlerinde bir alay sezilir. 5. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A)Ahmet Haşim B)Yahya Kemal C)Orhan Veli D)Ahmet Hamdi Tanpınar E)Cahit Sıtkı ÖSS-1996 6. ALİ RIZA İLE AHMED'İN HİKÂYESİ Ne tuhaftır Ali Rıza ile Ahmed'in hikâyesi Birisi köyde oturur Ve her sabah Şehirdeki köye gider Köydeki şehre. Orhan Veli KANIK Ali Rıza İle Ahmed'in Hikâyesi adlı şiirde Garip akımına ait ne gibi özellikler görüldüğünü belirleyerek yazınız. Ben Orhan Veli "Yazık oldu Süleyman Efendi'ye" Mısra-ı meşhurunun mübdii Duydum ki merak ediyormuşsunuz Hususi hayatımı Anlatayım Evvelâ adamım, yani Sirk hayvanı filan değilim Burnum var, kulağım var Pek biçimli olmamakla beraber Bir evde otururum 1.Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) Açıklayıcı anlatıma özgü nitelikler taşımaktadır. Sokakta giderken, kendi kendime Gülümsediğimin farkına vardığım anlarda İnsanların beni deli zannedeceğini düşünüp Gülümsüyorum... 2.Bu dizeler aşağıdaki edebî topluluklardan hangisinde yer alan bir şair tarafından yazıl mış olabilir? A) Garipçiler B) Beş Hececiler C) Fecr-i Aticiler D) Yeni Lisancılar E) Yedi Meşaleciler Giyilmemiş çamaşırlar nasıl kokar bilirsin Sandık odalarında Senin de dükkânın öyle kokar işte Ablamı tanımazsın Hürriyette gelin olacaktı, yaşasaydı Bu teller onun telleri Bu duvak onun duvağı işte Ya bu camlardaki kadınlar Bu mavi mavi Bu yeşil yeşil fistanlı Geceleri de ayakta mı dururlar böyle Ya şu pembezar gömlek Onun da bir hikâyesi yok mu Kapalı Çarşı deyip de geçme Kapalı Çarşı Kapalı kutu 3.Orhan Veli Kanık'ın yukarıda verilen "Kapalı Çarşı" adlı şiiri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) Garip şiir anlayışına özgü nitelikler taşımaktadır. 4. Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday 1941'de bir şiir hareketi başlattılar. 1950'li yıllarda da devam eden bu hareketin ana çizgilerini birlikte çıkardıkları kitabın ön sözünde bulmak mümkündür. Buna göre, şiiri eski şiirin şairane modalarından kurtararak doğallaştırmak ve basitleştirmek, bunun için de bilinçaltına açıl mak ve ondaki saflığı, çocuksuluğu ve doğallığı yakalamak gerekir. Vezin, kafiye, mecaz, istiare ve abartma şiir için gereksizdir. Bu parçada sözü edilen edebî topluluk, aşağı dakilerden hangisidir?
5.Yukarıdaki sanatçılardan hangileri ötekilerden farklı bir edebiyat topluluğunun temsilcisidir? A) l. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V. Beni bu güzel havalar mahvetti Böyle havada istifa ettim Evkaftaki memuriyetimden Tütüne böyle havada alıştım Böyle havada âşık oldum Eve ekmekle tuz götürmeyi Böyle havalarda unuttum Şiir yazma hastalığım Hep böyle havalarda nüksetti Beni bu güzel havalar mahvetti 6.Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
7.Yusuf Ziya Ortaç'la ilgili aşağıdaki yargılardan han gisi yanlıştır?
D) "Şermin" adlı yapıtında çocuk şiirlerini bir araya getirmiştir. E)"Binnaz" adlı oyunu, hece ölçüsüyle yazılmış başa rılı bir tiyatro yapıtıdır. 8.Aşağıdakilerin hangisinde verilen sanatçılar, sıra sıyla Beş Hececiler ve Garipçiler topluluğuna aittir?
E) Ahmet Muhip Dıranas - Enis Behiç Koryürek (l) Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu; şiirde var olan aşırı duygusallığa, şaira-neliğe, basmakalıp söyleyişe başkaldırmıştım (II) İkinci Yeni adı, zamanla hem bu şairleri yaşatan bir kimlik kazanmış hem de Türk şiirinde yeni başlayan bir şiir akımını yansıtmıştır. (III) Bu yeni şiir tarzında her türlü kurala karşı çıkılmış, adeta "kuralsızlık" kural edinil miştir. (IV) Mecazlı söyleyişleri, söz sanatlarını redde den sanatçılar şiirde o döneme kadar işlenmemiş ko nuları -günlük yaşamda karşılaşılan sıradan sayılabile cek konular- ele almışlardır. (V) Şiirlerinde halk deyiş lerinden yararlanmışlar, sokağın dilini kullanmışlar, toplumsal yergiye de yer vermişlerdir. 9. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) l.. B) II. C) III D) IV. E) V. 10.Orhan Veli Kanık ile ilgili olarak aşağıdaki yağılar dan hangisi yanlıştır?
E) Toplumsal gerçekçi bir anlayışı benimsemiştir •—, Garip akımına bağlı kaldığı şiirlerinde sıradan in sanların günlük yaşamlarına ağırlık vermiştir. "Perçem li Sokak" adlı yapıtıyla anlamla anlamsızlık arasındaki gelgitlerin anlamsıza yaklaştığı — şiirine yönelmiştir. "Elleri Var Özgürlüğün" ve "Aşk Merdiveni" tanınmış yapıtlarındandır. 11.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?
12.Garipçiler topluluğuna bağlı şairlerle ilgili aşağı daki yargılardan hangisi yanlıştır?
E) Ölçü, uyak ve edebi sanatlara karşı çıktıkları halde şiirlerinde bunlara ağırlık vermişlerdir. İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı Kuşlar geçiyor, derken Yükseklerden, sürü sürü, çığlık çığlık Ağlar çekiliyor dalyanlarda Bir kadının suya değiyor ayakları 13.Bu dizeler Orhan Veli'nin şiirine özgü aşağıdaki niteliklerden hangisine örnek gösterilebilir?
E) Nükteli bir söyleyişi benimsemesine 14.Aşağıdakilerin hangisinde sürrealizm akımıyla ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?
E) Realizm akımının şiir kolu olarak ortaya çıkmıştır. Firkat oldu yaktı canım Feryatla geçer zamanım Yaralandım akar kanım Karac'oğlan ağlar şimdi 15.Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
E) Hece ölçüsünü tutturmak için ünlü düşmesinden yararlanılmıştır. Diyorum Sefası bitti ömrümün Şimdi dağa çıkarım, düze elveda Düze duman çöker, düze kar yağar Bahara elveda, yaza elveda Şimdi öz kökünden süzülen benim Özge budaklara dizilen benim Şimdi ne sen sensin ne de ben benim Biz ki biz değiliz bize elveda 16.Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Hoyrattır bu akşamüstüler daima Gün saltanatıyla gitti mi bir defa Yalnızlığımızla doldurup her yeri Bir renk çığlığı içinde bahçemizden Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan Lavanta çiçeği kokan kederleri Hoyrattır bu akşamüstüler daima 17.Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
|