KORE EDEBIYATINA GENEL BIR BAKIS
Ögr. Gör. Hatice KÖROGLU
Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi
Dogu Dilleri ve Edebiyatlari Bölümü
Kore Dili ve Edebiyati Anabilim Dali
E-mail: hatice@erciyes.edu.tr
ÖZET
Sözlü edebiyatin aktaricilari olan halk hikayeleri, sarkilar ve danslar Kore
Edebiyatinin temelini olusturmaktadir. Sözlü edebiyatin yazili forma geçirilmesi
için harfler sistemine ihtiyaç duyulmus, Uzakdogu ve Güneydogu Asya ülkelerinin
çogunda oldugu gibi eski Kore dili ve edebiyati çok uzun bir zaman dilimi boyunca
Çin dili ve Çin yazi sisteminin etkisi altinda kalmistir. Kore Edebiyatinin Çin
karakterleri ile yazilmasina “Sino-Kore Edebiyati” denilmektedir.
Silla döneminin “Hyangga” siiri Kore edebiyatinda kendine özgü bir siir
formunun baslangicini gösterir. Koryo dönemi edebiyatinda, Coson dönemine
kadar sözlü edebiyat olarak aktarilan “Koryo Türküleri”nin ortya çikmasidir.
Coson döneminde Kore alfabesi Hangil’in yaratilmasi, Kore edebiyat tarihinin
dönüm noktasi olmustur. Kore edebiyatinda ilk klasik düz yazi olan “Beyaz
Bulutun Romani”i Çince ile, “Hongkiltong’un Öyküsü” Hangil ile yazilmistir.
1910’daki Japon isgalinin öncesi ve sonrasinda edebiyat araciligi ile açiga
vurulan yeni ulusal bilinç, Hangil ile yazilmistir. Adina Sinmunhak (Yeni
Edebiyat) denir. Choe Nam- Son serbest stil siir yazarak, Yi Kvang- Su modern
tarzda romanlar yazarak Çagdas Kore Edebiyatinin zeminini olusturmustur.
Çagdas Kore Edebiyati Bati’dan aktarilan yeni düsüncelerin temeli üzerine
yükselmistir.
Anahtar Sözcükler: Hyangga, Silla, Koryo, Coson, Han mun hak, Çagdas
Kore Edebiyati, Sico-Gasa, Sinmunhak.
Giris
Milletler edebiyatlarinda ve sanatlarinda her seyden önce kendi sosyal
kimlik ve sosyolojik yapisini belirtir. Çünkü her sanatkar, yazar ve sair
milletin yetistirdigi bir kisidir. Bir sanatin, bir eserin milli olmasi ise maddi
ve manevi bütün malzemesini ve konusunu bagli oldugu milletin
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
204
kaynaklarindan almasi ile mümkündür. Toplum izdirap çekiyorsa yazar ve
sair ister istemez bu izdirabi hisseder ve eserlerinde yansitirlar. Elbette
bunun tersi de mümkündür.
Kore Edebiyatina Genel Bir Bakis adli bu çalisma bahsettigimiz üzere
Kore halkinin duygularini, düsüncelerini, yasam tarzini ve yasama bakis
açilarini görmemiz mümkün olacaktir
1. Klasik Kore Edebiyati
Tüm eski uluslarin edebiyatlarinda oldugu gibi Kore edebiyatinin
dogusu da halklarin tapinma ihtiyaçlarindan kaynaklanmistir. Koreliler
Göklerin Efendisi dedikleri en üstün tanriya taparlardi. Tanriya
sükranlarini belirtmek içinde törenler düzenlerlerdi. Müzik, dans ve sarki bu
törenlerin bir parçasi idi.
Puyo (M.Ö. 1.yy. kurulus ?-yikilis?) döneminin “Yonggo” (Davul
ruhunu çagirma) adli töreni, Koguryo (M.Ö. 37- M.S. 668) döneminin
“Tongmaeng” (Chumong’a tapma) adli töreni, Tongye (M.Ö. 1.yy.
kurulus ?-yikilis?) döneminin “Muchon” (Cennet dansi) adli töreni,
Mahan (M.Ö. 1.yy. kurulus ?- yikilis?) döneminin “Ovolce ve Sivolce”
(Mayis ve Ekim dönemi hasatlari ) adli törenleri, sözlü edebiyatin
aktaricisi olmustur.
Hancha
1
adli yazi sisteminin M.Ö. 2.yy.’da Kore’ye girmesi ile sözlü
edebiyatin yazili forma geçmesi saglanmistir. Hancha ile yazilan ve
günümüze kadar ulasan en eski yapitlar Kim Bu-Sik (1075-1151) tarafinda
yazilmis olan Samguk sagi’den olusan makaleler (Üç krallik döneminin
tarihsel tutanaklari) ile Budist bir rahip olan Il-yon (1211- 1289) tarafindan
hazirlanan Samguk yusa (Üç krallik döneminden kalan kayitlar)’dir.
Samguk sagi, eski Kore kayitlari ve Çin kaynagini, Samguk yusa ise ;
Kore’nin ilk krali Dangun ve diger tarihsel , mitolojik , efsanevi
kahramanlarinin geleneksel birimlerini kapsar. Özellikle Samguk yusa eski
Kore hikayeleri hakkinda izler bulmayi düsünenler için daha önemlidir.
Siirler önemli hikayelerin bazi bölümlerine sikistirilmis ve öyküler disinda
kisisel degerlendirmeler de kitapta yerini almistir. Bu kitap su anda var olan
sözlü edebiyatin ilk koleksiyonudur. Ayni zamanda yazilmis hikayelerin ilk
antolojisidir.
Üç krallik (M.Ö.57-M.S.936) döneminde toplumlar daha iyi
örgütlendikçe ve ülke sistemi de düzene girdikçe Kore’de önemli
degisiklikler olmustur. Budizm gibi disardan gelen kültürel etki Kore’de
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
205
verimli bir ortam bularak gelisti. Budizm ve Hancha ile birlikte Han mun
hak (Sino -Kore Edebiyati) denilen edebiyat gelismistir.
Üç Kralligi olusturan (Silla M.Ö.57-M.S.935, Koguryo M.Ö.37-
M.S.668, Bekce M.Ö.18-M.S. 660) her bir kralligin kendine özgü bir yapisi
ve kültürü vardir. Birlesik Silla (668-935) kralliginin da kültürel açidan
temel özelligi “Hyangga”
2
(Kir sarkilari) adli siir türü idi. Hyanggalar
içerik bakimindan üç önemli unsura sahipti. Bu unsurlar ülkeye saygi,
Buda’ya sükran ve öldükten sonra cennete gitmek için yapilan dualardir.
“Dosolga” ve “Çangiparangga” adli iki çalisma hyangga türünün en iyi
örneklerindendir. Dosolga, gökte beliren iki günesin tek bir günese
dönüsmesi için yapilan dua, Çangiparanga ise, Hvarang toplulugunu
olusturan gençlerden biri olan Giparang’in cennete gitmesi için yapilan
duadir.
Koryo (918-1392) döneminde Hyanggalar önemini kaybetmistir. Bu
dönemde devlet hizmetleri için memuriyet sinavlari yapilmakta idi. Bu
sinava Gvago deniliyordu. Devlet memuru olabilmek için klasik Çince yani
hancha ile hazirlanan bir sinavin asilmasi gerekiyordu. Dolayisiyla da Han
mun hak gelisimine devam etmistir.
Yine bu dönemde aristokrat kesimin kullandigi hancha ile,
“Gyonggiçega” denilen siir tarzi gelistirildi. Halk arasinda da “ Koryo
sokyo” (Koryo türküleri) denilen siir gelismistir. Halk o dönemde okuma
yazma bilmediginden bu siirler agizdan agiza dolasmistir. Ancak Coson
(1392-1864) döneminde “ Koryo sokyo” (Koryo türküleri ) siirleri yazili
olarak hayata geçirilmistir.
Koryo döneminde düz yazi geliserek halkin agizdan agiza dolasarak
söyledigi sözlü edebiyatin aktaricisi olan “Mahalle Hikayeleri” denilen
eglenceli hikayeler yaziya geçilmistir. Yi-Kyo-Bo’nun (1168-1241) yapiti
“Begun Sosol” (Beyaz Bulutun Romani) bu alanda yazilmis olan en iyi
ürün olarak gösterilmekte kalmayip yeni romanin olusumuna da zemin
hazirlamistir.
Daha sonraki dönemlerde de “Fabl” ortaya çikarak “hiciv edebiyati”
ve “ögüt edebiyati” yapilmaya baslanmistir. Imçun tarafindan yazilan
Guksuncon (içki insan) ile I Gok tarafindan kaleme alinan “ Cupbuincon”
(Bambu Kadin) adli bu iki eser Kore edebiyatinda önemli bir yere sahiptir.
Coson Hanedanligi (1392-1864) iki döneme ayrilmaktadir.
Hanedanligin her iki döneminde de her alanda oldugu gibi edebiyat alaninda
da farkliliklar vardi. Hanedanligin Birinci Dönem Edebiyati Japonya ile
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
206
yapilan Imcin Veran (1592-1598) savasina dek sürmüstür. Hanedanligin ilk
dönemlerinde Kore alfabesi Hangil
3
’in yaratilmasi ile ilk kez Kore halki
kendilerine ait alfabeleri ile sözlü edebiyat kaynaklarini yaziya geçirmistir.
Bu arada yabanci edebiyat çevirileri de ülkeye girerek Kore Edebiyat tarihi
büyük ölçüde degisime ugramistir.
Hangil ile yazilan siirler önem kazanarak Sico
4
(Günlük Ezgi),
Akcang (Müzik Yazilari), Gyonggiçega (Uzun Sarki), ve Gasa (Sarki ve
Dans Sözleri) tarzi siirler gelisimini sürdürmüstür. Yongbioçonga (Uçan
Ejder Ezgileri) ile Vorinçongangcigok (Bin Irmak Üzerindeki Ayin
Yansilari Türküsü) döneme ait iki önemli eserdir. Yongbioçonga , Coson
Hanedanliginin kurulus tarihi ile ilgili bir destandir. Vorinçongangcigok,
Buda’nin yol göstericiligini anlatan bir eserdir.
Bu dönemde konfüçyanist düsünce ve aristokratlarin yasam tarzlari
siirlerin içerigini olusturmustur. Konfüçyanist ögretiler ve Budizimden sutra
çevirileri de Hangil ile yazilarak halk arasinda yayilmasi saglanmistir.
Ancak halk okuma yazma bilmediginden dolayi edebiyata aktif olarak
katilamamistir.
Koryo sokyo (Koryo Türküleri) ve Gyonggiçega’nin etkileri bu
dönemde de görülmüstür. Yeni Gasa tarzi siirlerin ortaya çikmasi ve sico
Coson Hanedanliginin iki önemli özelligi olmustur. Chong Chol’un
“Hunminga”(Hunmin’in Sarkisi) ile Yi I’nin “Gosangugokga” (Ulu Dag
ve Derin Tepeler ) adli sicolari Coson Hanedanliginin ilk dönem sicolarinin
en iyi örneklerindendir.
Hanedanligin Ikinci Dönem Edebiyati Imcin Veran Savasi’nin
baslangicindan Kabokyongcang (1894) çagdaslasma reformuna kadar olan
dönemi kapsar. Savasin etkisiyle ortaya çikan siyasi karisiklik, ekonomik
bozukluk, silhak (Uygulamali Bilimler), bati biliminin ülkeye girmesi,
halkin aydinlanmasi gibi kavramlar dönemin edebiyatinda etkili olmustur.
Bu sebepten dolayi Hanedanligin ikinci dönem edebiyatinda daha çok
elestiri edebiyati hakim olmustur. Ayrica silhak kavrami ile eserlerin konusu
da degismistir. Silhak taraftari olan Pak Ji- Von’un hancha ile yazdigi
“Yangbancon”(Aristokratin Öyküsü) adli eseri sosyal çeliskileri
irdeleyen ve elestiren döneme ait bir çalismadir.
Hangil ile yani ulusal dilde yazilmis olan ilk roman
Honggiltongchun’ (Honggiltong’un Öyküsü) dur. 1705 yilinda Ho Gyun
tarafindan yazilmis olan bu romanin konusu bir bakanin evlilik disi olan
Honggilton’un gayri mesru çocuklara karsi uygulanan ayrimci politikayi
protesto etmek için çete reisi olmasidir. Kore romaninin bas yapitlarindan
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
207
Kim Man-Cung’un (1637-1692) Buddhaciliktan esinlenen Guun mong’unu
(Dokuz Bulutun Rüyasi) da döneme ait idealist bir romandir. Yine ayni
yazarin nikahli bir es ile nikahsiz bir es arasindaki mücadeleyi anlattigi Sasi
nam cong gi’sini (Sa’nin Güneye Yolculug u ) anmak gerekir.
Hanedanligin ikinci yarisinda pansori
5
gelenegi canlanarak, roman
alanina girmistir. Hikayelerin büyüyüp roman sekline dönüsmesiyle
yazarlar, genel bir idealizm düsüncesiyle çagdas sorunlara daha detayli bir
sekilde deginmislerdir.
Çunhyang con (Çunhyang’in Öyküsü) Pansori’nin roman alanina
girdigini ispatlayan dönemin realist romanlarina bir örnektir. Bu romanda
genç bir aristokrat olan Yi Mongyong ile bir kontramatristin kizi olan
Çunhyang arasindaki aski ve toplumsal engelleri nasil astigini anlatan bir
çalismadir.
Coson Hanedanliginin ikinci döneminde Sico ve Gasa’lar önceki
döneme göre daha uzun bir yapi almis ve konularda çesitlenmistir.
“Gihengasa” (Gezi Sarkisi), “Yubegasa” (Sürgün Sarkisi) ve kadin
sairlerin yazdigi “Nebanggasa” (Oda Sarkilari) dönemin önemli
gasalaridir. 17. Yy.’da nazimdan çok düzyazi faaliyetlerinin artmasindan
dolayi Sico ve Gasa’lar bu dönemde yari nesir seklinde yazilmistir. Ayrica
sico ve gasa antolojileri olusturulmustur.
2. Çagdas Kore Edebiyati
Kaehvagi Dönemi (Modernlesme Dönemi) Edebiyati
Kabokyongcang (1894) çagdaslasma reformundan 1908 yilina dek
süren bir dönemi kapsar. Kore’ye bati medeniyetlerinin girmesiyle edebiyat
alaninda “Sinmunhak” (Yeni Edebiyat) dönemi baslamistir. “Sinsosol”
(Yeni Roman) ve “ Sinçesi” (Yeni Stil Siir) faaliyetlerinin baslamisiyla
Çagdas Edebiyatin zemini hazirlanmistir. 1906’da Hyol-Iynu (Kanli
Gözyasalari) Yi In-cik (1862-1916) tarafindan yayimlanmasi Yeni Kore
Romani’nin baslangici sayilir. Bu eser biçim olarak klasik roman çerçevesi
içinde kalmis olsa da yapi ve anlatim bakimindan yeni bir denemedir. O
dönemin gerçek sorunlari olan bagimsizlik düsüncesi, yeni egitim, sinif
sisteminin kaldirilmasi, serbestçe flört etmek ve yeni medeniyetin kabulu
gibi Kaehvagi (Modernlesme Dönemi)’nin isteklerine uyan sartlari yazarlar
eserlerinde islemislerdir. Ayrica siir alaninda belirtilen bu konular
“Çanggagasa” (Uzun Sarki) denilen yeni siir türünde de dile getirilmistir.
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
208
1908 – 03.01.1919 Dönemi Edebiyati bu dönem Çagdas Kore
Edebiyatinin baslangiç safhasidir. Yi Kvang-Su (1892-?) ve Choe Nam-Son
(1890-1957) bu döneme damgasini vurmus iki önemli sahs iyettir.
Choe Nam-Son’un 1908’ e dogru yayimladigi “Heegeso- Sonyonege”
(Denizden Genç Adama) adli siiri Çagdas Kore Siir Edebiyatinin
baslangici sayilir.
Yi Kvang- Su ‘nun edebiyati milliyetçiligi ve hümanizmi temel alarak
Kore milletini aydinlatmayi amaçlayan bir edebiyatti. “Mucong”
(Merhametsiz) adli eserinin aydinlatma amaçli olmasi, ve bu eserinde
konusma ve yazi birligini saglamis olmasi nedeniyle Kore edebiyat tarihinde
ilk çagdas roman olarak düsünülmektedir.
1919 yilinda “Samil-Undong”( 1 Mart Bagimsizlik Hareketi)
6
adli
bir ulusal direnis hareketi beraberinde tüm Korelilerin ortak milli birlik ve
beraberlik duygulari ile hareket etmelerini saglamayi amaçlayan bir
edebiyat alanini beraberinde getirdi. Bu edebiyat akimi, klasik Çince’yi
dislamis ve tamamen Kore ulusal dilinin bir ürünü olmasi gerektigine
inanmistir. Siirin sico ve gasa gibi standart formlardan bagimsiz kilinmasi
dogrultusunda halk siiri ile ilgilenilmistir. Ancak, Japon emperyalizmi
sansür ve hapis gibi baski unsurlarinin uygulanmasiyla Samil Undong
(Bagimsizlik Hareketi) basarisizlikla sonuçlanmistir.
1920’li yillardan itibaren Bati Edebiyati etkisi Kore edebiyatinda yeni
egilimler olusmasinda önemli bir rol oynamistir. “Proleterya Edebiyati”
7
da
bu dönemde faaliyet göstererek “Halk Edebiyati” ile karsi karsiya gelmistir.
Fakat genç yazarlar dönemin zorluklarini asmak için büyük bir çaba
harcamis ve birçok edebi dergi yayimlamislardir. Ortak görüs ve akimlara
sahip yazar ve sairler ayni dergi etrafinda toplanarak eserlerini
yayimlamislardir.
Changco (Yaratma) 1919 yilinda yayim hayatina baslayan Kore
Edebiyati’nin ilk edebiyat dergisidir. Bu dergi de yer alan Kim Tong-In’in
(1900-1951) “Yakhan caiy silpim” (Zayiflarin Üzüntüsü)” adli eseri Kore
edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Yazar alt tabaka sinif halklarini
romaninda kahraman olarak belirlemistir. Ayni zamanda yazar birey ile
toplum iliskilerini objektif olarak degerlendirmistir.
“Yaratma” dergisinin ardindan 1920 yilinda yayim hayatina baslayan
“Pyeho” (Hara be) umutsuzluk ve karamsarliktan kaynaklanan görüslerin
toplandigi bir dergidir. Kim Ok bu dergide faaliyetlerini sürdüren sairlerden
biridir.
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
209
Daha sonra 1922 yilinda yaymlanmaya baslayan “Bekco” (Beyaz
Akis) dergisi yazar ve sairleri pesimistik ögelere daha çok yer vererek
romantik akimin etkisiyle duygularini net bir sekilde ifade etmisledir.
Minyo
8
tarzi sirleri ile Kore Edebiyat tarihide önemli bir yere sahip olan
Kim So-Vol (1902-1934) “Beyaz Akis” dergisi etrafinda toplanan sairlerden
biridir. Kim So-Vol ‘un minyo tarzi siirine bir örnek,
“Açelya Çiçegi
Beni görmekten bikipta
Gideceginiz zaman
Hiçbir sey söylemeden sizi gönderecegim.
Yongbyong’daki Yag dagindan
Açelya çiçeklerini
Usul usul giderken
Yolunuza serdigim o çiçeklere
Yavasca basip gidiniz.
Beni görmekten bikipta
Gideceginiz zaman
Ölsemde gözyasi dökmeyecegim.”
9
1930- 15.08.1945 Dönemi Edebiyati; bu dönemde Japonya’nin
Kore’ye baski politikasi uygulamasindan dolayi yazarlar eserlerini
istedikleri gibi yazamamislardir. Bundan dolayi “sanat için sanat”
edebiyatina yöne lmislerdir. 30’lu yillarda birçok grup olusmus sair ve
yazarlar bu gruplar etrafinda toplanarak faaliyetlerini sürdürmüslerdir.
“Sengmyonpa” (Hayat Toplulugu) ve “Modernizim Toplulugu”
10
bu
dönemde faaliyetlerini sürdüren dergilerden birkaçidir. Chong Ji- Yong
“Modernizim Toplulugu”nun önde gelen sairlerindendir. So Chong- Ju
(1915-) “Hayat Toplulugu”nun önde gelen sairidir.
30’lu yillarda yazarlar daha da derinlestirdikleri gerçekçi tasvir ile
Japon emperyalizmi altindaki aydinlarin sorunlari ile çiftçilerin yasamini
konu alarak eserlerinde islediler. “Sehir Romani” , “Köy Romani” ve
“Tarih Romani” akimlari faaliyet göstermistir. Yi Kvang-Su’nun “Hilk”
(Toprak) Sim Hun’un (1901-1936) “Sangroksu” (Yesil Agaç) adli
eserleri çiftçi yasamini en iyi ifade eden eserlerin basinda gelmektedir.
Ayrica Yi Hyo-Sok (1907-1942) memleket özlemi edebiyati ile, Kim
Yu-Jong (1908-1937) baski altindaki insanlarin görüntüsünü ve onlarin
yoksullugunu geleneksel hiciv edebiyati ile , Yi Sang (1912-1939) umutsuz,
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
210
gerçek hayata uyum saglayamayan karakterleri ele alarak bir nevi kaçis
edebiyati ile edebiyat tarihinde yerini almistir.
1945 Dönemi , ülkede hüküm süren sag-sol ideolojik çatismalar
edebiyat sahasinda da etkisini göstermistir. Dolayisiyla birçok edebi
kavgalarda ortaya çikmistir. “Halk Edebiyati” taraftarlari, “ Parti
Edebiyatina” karsi çikarak “Insan Edebiyatini”, “Siyasi Edebiyata” karsi
olup “Saf Edebiyati”savunmuslardir.
Japon emperyalizminin baskisi ile duygularini eserlerine
yansitamayan yazarlar “memleket özlemi” edebiyati yapmistir. Kim Tong-
Ri’nin “Hyolgo Bucog” (Magarada Yasayan Kavim) adli eser bu türün en
iyi örneklerindendir.
1946 yilinda Pak Mog-Vol (1916-1978), Pak Tu-Jin, Cho Ji-Hun’dan
olusan sair toplulugu “Yesil Geyik Toplulugu” nu olusturarak milli siiri
gelistirme çabalarini sürdürmüslerdir.
Kore Savasi sonrasi 1950’li yillarda ülkenin kuzey ve güney olarak
ikiye bölünmesi trajedik bir ortam olusturmustur. Savas Sonrasi
Edebiyatinda, savasta yara alan insanlarin tutumunu ve trajedisini, çeliski
içinde kalan topluma karsi sikayet ve elestiri, geçmise duyulan özlem ve
humanizm 1950’li yillarin yazar ve sairlerinin eserlerinde görülen
konulardir. Yu Chi-Hvan’in “Bobyonggva” (Piyade ile birlikte), Gu
Sang‘in “Conggyungmyociapeso” (Düsman Askerinin Mezari Önünde)
adli çalismalar savas sonrasi siirlerin en iyi örneklerindendir.“savas sonrasi
edebiyati”nin egemen temasi, insanin insana yaptigi zulmün gerçek
yüzüydü. Kore savasini ele alirken bu egilimi simgelemis olanla r Son
Chang-Sop ‘un “Bi onin nal” (Yagmurlu Gün), ile Son U-Hui ‘nin
“Bulggot” (Hava Fisekleri) gibi romanlardi. Yine bu dönem de O Yong-
Su ‘nun “Getmail” (Kenar Mahalle) adli eseri “varolusculuk” egilimi ile
yazilmis baslica eserlerdendir.
1960’li yillarda Askeri Ihtilal ve ögrenci eylemleri gibi iki önemli
olay siyasi dalgalanmalara neden olmustur. Bu dalgalanmalar edebiyat
alaninada yansimistir. “Varolusculuk Edebiyati” 60’li yillarda da etkisini
sürdürmüstür. Kim Su-Yong’un “Godehanburi” (Büyük Kök) ve “Pul”
(Ot) , Shin Kyung-Rim‘in “Nogmu” (Çiftcinin Dansi) adli siirleri bu
akimin en iyi örnekleri arasindadir. Yi Mun-Gu’nun “Canghanmong”
(Uzun ve Hüzünlü Rüya) adli romani 60’li yillarin önemli eserleridir.
60’li yillarda So Chong-Ju , Pak Tu-Jin gibi “saf edebiyat”
düsüncesini savunan yazarlar bulunmaktaydi. Pak Kyung-Ri’nin
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
211
“Sicanggvaconcang” (Pazar ve Savas Yeri) ile Kim Sing-Ok’un “Seul
1964 nyon Gyoul” (Seul 1964 Kisi) adli eseri dönemin önemli yapitlari
arasinda sayilmaktadir. Ayrica Kim Sang-Ok, Yi Ho-U gibi sairler Sico
tarzi siirleri çagdas biçimde ele alarak yorumlamislardir. An Su-Gil’in
“Pukgando” (Kuzey Gando) ile Yu Chu-Hyon ‘nun “Cosonçongdogbu”
(Coson’daki Bakanlik) adli çalismalari tarihsel nitelikli degerli
çalismalardir.
1970’lerde yeni yazarlar “Ulusal Edebiyat” akimini baslattilar. Bunda,
“ulusal yasamin ve bütünlügünün (onurun) yeniden gerçeklestitilmesinin
tümel anlaminin aranilisi” içinde ulusallik ifade edilmekteydi. 1970 sonlari
ve 1980 ‘lerde genç yazarlar “halk edebiyati” diye bilinen yazin türünü
yarattilar; bu akim, halk kitlelerini, “toplumsal ana ögeler olarak , edebiyatin
tüketicileri olarak ve de bir güç tabani olarak” görmekte ve önemsemekteydi.
Yazarlar daha çok Güney Kore toplumunun hizla degisen ve ekonomik
ortamin, özellikle çagdaslasma ve sanayislemenin çok sayida yeni ve
önceden tanitilmamis durumlar yarattigi psikolojik sorunlari ele almislardir.
Cho Se-Hui’nin “Nancangiga soaollin cagingong” (Bir Cücenin Attigi
Küçük Top) adli eseri bu türün en iyi örneklerindendir.
SONUÇ
Kore Edebiyati, klasik edebiyattan çagdas edebiyat dönemine kadar
kronolojik biçimde ve tarihsel açidan ele alinmistir. Her tarihsel dönemin
kendine has özellikleri Kore edebiyatini etkileyerek , Kore halkinin
düsünceleri, duygulari, kültürü, yasam biçimi ve tarihi yazarlarin eserlerinde
degindigi konular olmustur.
Klasik edebiyat dönemindeki Han mun hak edebiyati döneminden
Hangil edebiyatina, Aristokrat edebiyatindan halk edebiyatina geçilmistir.
Böylelikle , eski edebiyatin özellikleri yok olup yeni edebiyat dogmustur.
Ayrica Bati medeniyetinin kabulu ve Bati Edebiyati etkisi ile Kore
Edebiyatinda yeni egilimler olusmasinda önemli bir rol oynayarak Çagdas
Edebiyatin dogmasi saglanmistir.
Çagdas edebiyat döneminde eski edebiyat gelenegi olan grup edebiyat
çalismalrindan siyrilip sahsi edebiyat çalismalarina yönelinmistir. Ayrica
zaman zaman Kore toplumunda ortaya çikan degisiklikler yazarlarin
degisiminde de rol oynamistir.
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
212
Klasik edebiyat döneminden çagdas edebiyat dönemine kadar olan
süreçte yazarlarin eser yazma tekniklerinin degistigini, ancak tek
degismeyen sey kore ‘nin geleneksel duygularidir.
Kore halkinin her zaman içinde yasattiklari sevinçleri, mutluluklari
hüzünleri, acilari korelilerin kisaca han dedikleri bu duygulari Kore
Edebiyat döneminin her safhasinda eserlerde yer almaktadir.
KAYNAKÇA
Che Man- Muk 1930 Nyonde hanguk simunhak yong (1930 Yillari Kore Siir
Edebiyati Arastirmalari), Hangukmunhvasa yayinevi, Seul, 2000
Chong Ce- Ho Hanguk gasaiy ihe (Kore Gasa Edebiyatini Anlamak), Koryo
Üniversitesi yayinevi, Seul, 1998
Chong Ryol- Mo Hyangga yongu (Hyangga Arastirmalari), Sahvegvahakvon
yayinevi, Seul, 1999
Hong Sun -Sok Klasik Kore Edebiyatini Anlamak , Hanguk munhvasa yayinevi,
1998
Ilyon Samguk yusa (Üç Krallik Döneminden Kalan Kayitlar), (Çev.Ha Tae Hung),
Yonsei University press, Seul, 1997
Kim So-Vol Kim So Vol Sicip (Kim So Vol’un Siir Kitabi) Bomusa yayinevi, Seul
1984)
Köroglu Hatice Sair Kim So Vol’un Hayati Edebi Kisiligi,Kore Edebiyatina Katkisi
ve Siirleri, Basilmamis Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1999
Kvan Du-Hvan Kosico yongu, Sicoiy Balsenggva givon (Klasik Sico Arastirmalari,
Sico’nun Gelisimi ve Baslangici), Tehaksa yayinevi Seul, 1997
Lee Ki -Baik A New History of Korea, (Çev.Edward W.Wagner,Edward Shultz),
Harvard University press, 1984
Pak Byong-Ce Gukobaldalsa (Kore Dili’nin Gelisim Tarihi), Seyongsayayinevi,
1996
So Cong -Teg,Cong Dog- Cun Hanguk hyonde sosol yongu (Çagdas Kore Romani
Arastirmalari), Semunsa yayinevi, 1996
So Cong -Teg Hanguk Ginde sosoliy curo (Çagdas Kore Romaninin Temelleri),
Semunsa yayinevi, 1994
Yu Yong -De Hanguk goconsosolron, Pansoriiy congeva byonmo (Kore Klasik
Roman Makaleleri,Pansorinin Gelisimi ve Degisimi),Semunsa yayinevi,
Seul, 1997
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : 2002 (203-213 s.)
213
DIPNOTLAR
1
Hancha ; Kore sözcüklerinin Çin karakterleri kullanarak yazilmasidir.
2
Hyangga ; Silla döneminde siir alaninda Kore dilini Çin karakteri ile yazmaya yarayan
Hyangchal adinda bir sistem gelistirildi.Hyangchal ile yazilan siirlere Hyangga denilir.
Bkz. Chong Ryol- Mo Hyangga yongu (Hyangga Arastirmalari) , Sahvegvahakvon
yayinevi, Seul,1999,s.,1-78
3
Hangil ; Ya da resmi adiyla Hun min cong im “Halkin ögretiminde dogru sesler” diye
adlandirilan Kore alfabesi Coson Hanedanligi döneminin (1392-1910) dördüncü krali
Secong’un önderliginde 1446 yilinda olusturulmustur. Bkz. Pak Byong -Ce
Gukobaldalsa (Kore Dili’nin Gelisim Tarihi), Seyongsayayinevi,1996, s., 157-169
4
Sico; Üç dizede dört ayak biçiminde standart bir forma sahiptir. Bir ayak, iki ile bes
heceden olusur ve bu sayi artabilir. Kore siirinde ölçü her biri degisken sayida heceler
dizisi olan dizelerin uygun biçimde düzenlenmesi ile olusur. Ancak, Sico’da üçüncü
dizenin birinci ayaginda standarttan az sayida hece varken ikinci ayakta standarttan
fazla sayida hece olmasi kurali vardir. Sico’nun üç dizede tamamlanmasi gerekmektedir.
Yapisi ise; a) 3-4-3 / 4-4 b) 3-4-3 / 4-4 c) 3-5 /4-3’tür. Ilk iki dizede konu gelistirilir.
Üçüncü ve dördüncü dizede genellikle mizah ya da hüzünle yüklü özgün ve
beklenmedik bir biçimde sonuca varilir.Bkz. Kvan Du -Hvan Kosico yongu, Sicoiy
Balsenggva givon (Klasik Sico Arastirmalari, Sico’nun Gelisimi ve Baslangici),
Tehaksa yayinevi Seul, 1997, s.,12-14
5
Pansori ; Coson Hanedanligi (1392-1910) döneminde aydin tabakanin ögrenmeyi yeg
tuttugu ve zenginlerin evlerinde ya da köy meydanlarinda gezici halk ozanlarinin
canlandirdigi yari opera türünden yari destansi öykülerdir. Bkz. Yu Yong- De Hanguk
goconsosolron, Pansoriiy congeva byonmo (Kore Klasik Roman Makaleleri,Pansorinin
Gelisimi ve Degisimi ),Semunsa yayinevi, Seul, 1997, s., 261-270
6
Samil Undong ; 1 Mart 1919 yilinda Koreliler ülke çapinda Japon isgaline karsi binlerce
yasama mal olan protestolar düzenlediler. Bu bagimsizlik hareketi Japonlari kovmada
basarisiz oldu ama Korelilere güçlü vatanseverlik ve ulusal kimlik baglari kazandirdi.
Ayrica bu hareket, Sanghai’da geçici bir hükümetin kurulmasina ve Mançurya’daki
Japon sömürgeciligine karsi örgütlü ve silahli mücadeleye yol açtigi için Kore tarihinde
önemli bir yere sahiptir.Bkz. Lee Ki -Baik A New History of Korea, (Çev.Edward
W.Wagner,Edward Shultz), Harvard University press,1984,s., 340-345
7
Proletarya Edebiyati ; 1925 yilinda “Kore Proletarya Sanat Birligi” adli sosyalist
edebiyat toplulugunun olusturdugu ve belli bir dönemde yaygin olan sinif edebiyatina
verilen ad. Bkz. So Cong -Teg, Cong Dog- Cun Hanguk hyonde sosol yongu (Çagdas
Kore Romani Arastirmalari), Semunsa yayinevi,1996,s., 13-18
8
Minyo ; Acikli folklor motifleri içeren 3.4 -4.5 -5.5 -7.5 hece ölçülü Kore halk sarkisi
tarzidir.Bkz. Kim So-Vol, Kim So-Vol Sicip (Kim So Vol’un Siir Kitabi) Bomusa
yayinevi,Seul 1984, s., 173-174
9
Bkz. Köroglu Hatice, Sair Kim So-Vol’un Hayati, Edebi Kisiligi, Kore Edebiyatina
Katkisi ve Siirleri, Basilmamis Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1999,s.31-32
10
Modernizim ; 20.yy.’da Bati edebiyatinda genis çapta yaygin olan bu akim Kore’de de
proletarya edebiyatinin geri plana itilmesinden sonra, 1930’lu yillarda Bati’nin
anlikçilik (entellektüelizm)düsüncesinin etkisiyle ortaya çikti. Anti-romantik,
entellektüelligi ve görsel imaji önemseyen bir içerigi vardir. Bkz. Che Man -Muk1930
Nyonde hanguk simunhak yong (Kore Siir Edebiyati Arastirmalari), Hangukmunhvasa
yayinevi, Seul, 2000, s.,26-31
Dostları ilə paylaş: |