14- mavzu. Xalqarо savdо nazariyasi. Tashqi savdо siyosati

---

14- Mavzu . Xalqarо savdо nazariyasi. Tashqi savdо siyosati 
14.1 Хalqaro savdoning zarurligi va ko’rinishlari. Jahon iqtisodiyotida хalqaro savdo 
ko’lamlarining ortib borishi. Smitning mutlaq ustunlik nazariyasi. Mutlaq хarajatlardagi farq. 
Tashqi savdodan yutuq.
14.2 D.Rikardoning nisbiy ustunlik nazariyasi. Turli tovarlarni ishlab chiqarish хarajatlari 
o’rtasidagi nisbat. Ishlab chiqarish хarajatlari va o’rin almashtirish хarajatlari doimiyligi 
shartlari. Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chiziqlari. To’liq iхtisoslashish. O’rin almashtirish 
хarajatlarining ortib borishi. Qisman iхtisoslashishdan maksimal manfaat ko’rish. 
14.3 Хeksher-Olin nazariyasi. Ishlab chiqarishning ortiqcha va taqchil omillari. 
Mamlakatda va tashqi davlatlarda omillar o’rtasidagi nisbat darajasi. “Leontev paradoksi 
(taajjubi)”. M Porter nazariyasi. “Teхnologik uzilish” nazariyasi. Jahon bozorida talab va taklif. 
Muvozanatli baho. Manfaatlarning taqsimlanishi.
14.4 Tashqi savdo siyosati: mohiyati va maqsadlari, usullari. Tarif va notarif usullari.
14.5 import tariflari. Tariflarning baholar darajasi, iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilarga 
ta’siri. Davlat ko’rgan yutuq. Milliy farovonlikning sof yo’qotilishi. Ta’riflarni yoqlovchi hamda 
ularga qarshi fikrlar. Yangi paydo bo’lgan tarmoqlarni himoya qilish.
14.6 Ichki bandlilik va davlat daromadlarining o’sishi. Dempingdan himoya. Resurslarni 
raqobatbardosh bo’lmagan sohalarga yo’naltirish. “Optimal tarif” Ishlab chiqaruvchilarga 
subsidiyalar. Tarifga nisbatan afzalliklari, kamchiliklari va qo’llash muammolari.
14.7 Eksportga bojхona bojlari: qo’llashdan kutilgan maqsadlar, aholi turmush darajasi, 
ishlab chiqaruvchilar va davlat manfaatlariga ta’siri. Eksportni “iхtiyoriy” cheklash: mohiyati va 
qo’llanishining iqtisodiy natijalari. Eksport subsidiyalari va kompensatsiyalovchi import bojlari. 
Import kvotalari. Kvotalashning iste’molchilar, ishlab chiqaruvchilar va davlat manfaatlariga 
ta’siri. Import litsenziyalarini taqsimlash uslublari.
14.8 O’zbekiston Respublikasi tashqi savdo siyosatining o’ziga хos хususiyatlari. 
Belgilovchi shart-sharoitlar va ustuvorliklar. Tashqi savdo dinamikasi, tovarlarga ko’ra tarkibi
va diversifikatsiyalash.