16. Süxurlar Bildiyimiz kimi süxurlar iki cür olur : təbii və süni

16.Süxurlar

• Bildiyimiz kimi süxurlar iki cür olur : təbii və süni.

• Təbii süxurlar insan müdaxiləsi olmadan təbiətdən bizə bəxş edilir.Onlar əsaən dağda, okean dibində, düzənliklərdə yerləşir. Onlar yerləşdiyi yerdən asılı olaraq

• müxtəlif olurlar : bərk, yumşaq, ağır, yüngül, suda həll olan və əksinə.

• Yadda saxla!

• Mantiya maddəsindən yaranan süxurlara maqmatik süxurlar deyilir. Dünyada

• ən çox yayılan maqmatik süxurlar bazalt və qranitdir.

• Bu gün yeni terminlə də tanış olacağıq. Bu aşınmadır.

• Aşınmanın mənası süxurların illər keçdikcə parçalanmasıdır.

• Digər termin : Çökmə mənşəli süxurlar.

• Bu xırdalanmış süxur qırıntıları küləyin, dalğanın və s. təsiri ilə çökəkliyə yığılır.

Çökmə süxurların faydası

• Qum, çaydaşı, gil, çınqıl və s. tikintidə daha çox istifadə olunan materiallardır.

• Kömür, daş, torf, tabaşir, əhəngdaşı isə bitki və heyvan qalıqlarından yaranmışdır.

• Əhəngdaşı yerin daxili qızmarlığında xüsusiyyətlərini dəyişərək mərmərə çevrilir.

• Mərmər metamorfik süxurdur.

Metamorfik süxurlar

• Süxurlar yerin daxili qızmarlığında çevrilərək metamorfik süxur olur.

• Metamorfik süxurlar sarı rənglə verilib.

• Əhəng daşı – mərmər

• Qum daşı – kvarsit

• Qranit - qneys

• Gil – gilli şist

• Metamorfik yunanca metamorfoz olub, çevrilmə deməkdir.

Keçilən dərslər üzrə sual və tapşırıqlar.

• Sual 1. Maqmatik süxurlar nəyə deyilir?

• Sual 2. Metamorfik süxurlar nəyə deyilir?

• Sual 3. Çökmə süxurlar nəyə deyilir?

• Sual 4. Metamorfik süxurlar necə yaranır?

• Sual 5. Aşınma nəyə deyilir?

5 ballıq qiymətləndirmə

• 5- 5 düz, 0 səhv

• 4- 4 düz, 1 səhv

• 3- 3 düz, 2 səhv

• 2- 2 düz, 3 səhv 1 düz, 4 səhv

• 1- 0 düz, 5 səhv

Diqqətinizə görə təşəkkürlər.