28
səndən digər günahlar arasında musiqinin münafiqliyi yetişdirməsi necə
açıqlanır? deyə soruşularsa onda: Bu səhabələrin qəlblərin hallarını və
əməlləri ən yaxşı şəkildə qavradıqlarına, qəlbin xəstəliklərini və müalicə
yollarını ən yaxşı bildiklərinə, Səhabələrin qəlblərin təbibləri olduqlarına
ən açıq dəlillərdən biridir… Lakin vaxt keçdikcə təbiblərin azlığı və
xəstələrin çoxluğu keçmişdə görülməyən yeni xəstəliklərin çıxmasına
səbəb oldu. Bunu da bil ki, musiqinin qəlbi münafiqliklə boyaması, əkinin
su ilə yetişməsi kimi münafiqliyin qəlbdə yetişməsinin bir çox özəllikləri
vardır. Bu özəlliklərdən bəziləri: Musiqi qəlbi əyləndirir və Quranı
qavramaqdan, onun üzərində düşünməkdən, Quranda olan hökmlərə
lazımınca əməl etməkdən yayındırır. Şünhəsiz ki, Quran və musiqi
əbədiyyən qəlbdə bir arada ola bilməzlər. Çünki Quran havaya (faydasız
şeylərə) uymağı qadağan edir. Quran iffəti, nəfslərin şəhvət və
arzularından uzaq olmağı, azğınlıq yollarından uzaqlaşmağı əmr edər,
şeytanın addımlarının ardıyca getməyi qadağan edərkən, musiqi bütün
bunların əksini əmr edər və bunları gözəl göstərir. Nəfslərdə azğın arzuları
hərəkətə gətirir. Gizli olanlarını hərəkətə gətirir. Sakit duranlarını
coşdurur, nəfsi çirkin olan hər bir şeyə doğru təhrik edər. Hər gözəl qadına
və ya kişiyə yaxınlaşmağa meyl etdirər. Musiqi və şərab eyni südü
əmmişlər. Hər ikisi də çirkinliklərə, arzuları oyandırmaqda birbirilə
yarışırlar. Şübhəsiz musiqi içkinin əksi, süd qardaşı, onun vəkili, onun
müttəfiqi, onun sirdaşı, onun yoldaşıdır. Şeytan bu ikisi arasında
pozulmayan bir qardaşlıq bağı qurmuşdur. Musiqi qəlbin cəsusu, ondakı
mərdliyi oğurlayan, ağlın qurdudur. Qəlblərin dərinliklərinə nüfuz edər,
qəlbdəki gizlilikləri kəşf edər. Qəlbdə olan hava, şəhvət, həyasızlıq,
məntiqsizlik, axmaqlıq kimi halları hərəkətə gətirir. Bir kimsəni ağır
təbiətli, gözəl əxlaqlı, imanlı olduğunu, üzərində İslamın cizgiləri və
Quranın şirinliyinin əlamətlərini daşıdığını görürsən. Eyni adam musiqi
dinləyib, ona meyl etdiyi təqdirdə ağlının azalması, həyasının getməsi,
mərdliyinin yox olması, gözəl sifətlərin ondan getməsi, şeytanın onun
halına sevindiyini, imanının isə Allaha şikayət etməsi, Quran oxumağın
ona ağır gəlməsi, artıq o, kimsə musiqi dinləməkdən əvvəl çirkin gördüyü
şeyləri gözəl görməyə başlayıb, ağır təbiətlikdən və əxlaqdan, çox
danışmağa, yalan söyləməyə, təkəbbürlənməyə, barmaqlarını çırtlamağa,
başını sağa-sola əyməyə, çiyinlərini sallamağa, ayaqlarını yerə, əllərini
qadınlar kimi çırpar, cuşa gəldikdə isə öküzdən daha betər olar. Kimi
zaman kədərli kimi ah çəkər, kimi zaman da dəlilər kimi fəryad edər.
Ariflər deyirlər ki: «Musiqi dinləmək kimisində münafiqliyi, kimisində
inadkarlığı, kimisində yalançılığı, kimisində həyasızlığı, kimilərində də
29
axmaqlığı yetişdirir»
107
. İbn Qeyyim
–
rahmətullahi aleyhi - deyir ki:
«Arif insan səbəbləri götürən, nəticələri fikirləşən, məqsədləri və sonunda
yetişəcəyi nöqtə üzərində düşünən kimsədir. Haramlara götürən yolları
bağlamaqda şəriətin məqsədlərini bilən bir kimsə bu şəkildə musiqi
dinləməyin haram olduğunu qəti qəbul edər. Çünki yad bir qadına baxmaq
və səsini dinləmək, harama gedən yolu bağlamaq üçün haramdır.
Şəriətin haram etdikləri iki qimdir: 1 – Bir qismi içində olan pisliklərə
görə haramdır. 2 – Bir qismi də pislik olan bir şeyə aparan yol olduğundan
haram edilmişdir.
Haram olan bu xüsusa baxar və nəyə səbəb olduğuna baxmayan bir
kimsə bunun nə üçün haram edildiyini başa düşməkdə çətinlik çəkər və
belə deyər: Gözəl bir surətə baxmaqda nə kimi bir pislik, günah vardır?
Cuşa gətirən və bir alət ilə icra edilən bir səsdə, gözəl bir səslə söylənən
vəzinli bir sözü dinləməkdə nə kimi bir pislik vardır? Belə deyənə bu
şəkildə cavab verilir: «Surətlərə bu şəkildə baxmağın və cuşa gətirən bu
çalğıları dinləməyin haram edilməsi şəriətin əksiksiz və mükəmməl
olduğunu, onu ümmətin xeyirini səmimi olaraq istədiyini göstərməkdədir.
Əgər pislikləri haram etməklə bərabər onlara aparan yolları mubah etsəydi
bu ağla sığmaz olardı. (Necə ola bilər ki, bir şey haram olsun lakin ona
aparan yollar isə mubah)… Harama götürən bir yol olduğu üçün bu yolu
bağlamaq məqsədilə qadağan edilmişdir. Bu da onun hikməti, rəhməti və
qullarını qoruması, onları pisliklərdən və pisliklərə aparan yol və
vasitələrdən himayə etməsinin bir göstəricisidir. Ağlı başında və həqiqəti
bilən bir kimsə musiqi və musiqi alətlərinin Allahın və Rəsulunun haram
etdiyi şeylərə götürəcəyini bilir. Əgər onun səbəb olduğu pisliklər
baxmanın səbəb olduğu pisliklərdən çox olmasa da, aşağı da deyildir.
Musiqi çox vaxt içkinin səbəb olduğu pisliklərdən də artığına səbəb olur.
Çünki içkinin sərxoşluğundan kişi tez ayılır. Lakin musiqi dinləməkdən
sərxoş olan kimsə yalnız həlak olanlar arasında ayılır»
108
.
2. Mübah Olan Musiqi
–
Bu səsi yüksəldərək, əyləncə və musiqi
alətləri olmadan mahnı (şer) söyləməkdir. Lakin bu şərtlərin yerinə
yetrilməsi mühümdür. Sözlərdə Allaha şərik qoşmaq, küfr sözlər
olmamalı, əxlaqsızlıq, müsəlmanları pisləmək, yad qadınları tərif etmək,
içkilərdən bəhs etmək və s. boş və faydasız sözlər olmamalıdır. Həmçinin
qadınların yad kişilərin yanında mahnı söyləmələri, Allahı zikr etməkdən
və fərz ibadətlərdən yayındırmamalı və etdiyi ilə məşhur olmamaq üçün
107
«İğəsətul Ləhfan» 1/248.
108
Məsələtus Səma 167-168.