10
böyüklərindən olan dörd kişidir ki, qəti olaraq
Ləhvəl Hədisin (mənasız,
oyun-oyuncaq sözlərin) musiqi olduğu görüşündədirlər. Səhabənin
təfsirinin mötəbər olduğu üsulda qəbul edilən şeylərdəndir. Səhabələr hər
hansı bir təfsirdə icma edərlərsə, onların icması dəlil olur. Səhabə və
tabiin Ləhvəl Hədisin (mənasız, oyun-oyuncaq sözlərin) təfsirinin Musiqi
olduğunda icma etmişlər. Bu görüşdə olduqlarını bildirən bəzi Tabiinlər:
Mucahid, İkrimə, Məhkul, İbrahim ən-Nəhai, Ata əl-Xorasani, Həsənul
Bəsri, Said b. Cubeyr, Qatadə b. Dəamə, Meymun b. Mihran, Həbib b.
Əbi Sabit, Amr b. Şueyb, Said b. Museyyib, Abdulməlik b. Cureyh –
Allah Onlara Rəhmət Etsin – bu ayədəki Ləhvəl Hədisin (mənasız, oyun-
oyuncaq sözlərin) musiqi deyə təfsir etmişlər
14
. AbdurRahman əs-Sədii –
rahmətullahi aleyhi –
deyir ki: “Bu ayə özündə bi çox qadağan olunmuş
ifadələri əhatə edir. Boş-boğazlıq (naqqallıq, lağlağılıq), yalan, cəfəngiyat,
qeybət, böhtan, təhqir, lənət, nə bu dünyada nə də axirətdə heç bir faydası
olmayan şeytanın musiqisi və musiqi alətləri”
15
.
əl-Albani
–
rahmətullahi aleyhi
–
«İslam Fiqhində Çalğı Alətləri»
kitabında deyir ki: «Sapdırmaq
–
sözünün əvvəlində yer alan Ləm hərfini
əl-Vahidi
–
rahmətullahi aleyhi -
öz təfsirində belə açıqlayır: Aqibət
«Ləm»-idir. Yəni belə bir kimsənin sonda düşəcəyi yer sapmaqdır”. İbnul
Covzi
–
rahmətullahi aleyhi - deyir ki:
«Ləm»
–
illət (səbəb bildirmək)
üçün deyildir»
16
. İbn Qeyyim
–
rahmətullahi aleyhi -
deyir ki: «Bunu belə
açıqlaya bilərik – Musiqi və çalğı alətlərini dinləməyə həvəs göstərən bir
kimsədə mütləq elm və əməl etibarıyla hidayət yolundan bir miqdar
sapma vardır. Quranı dinləməkdən bir az üz çevirib, musiqi dinləməyə
yönəlməkdir. Belə ki, əgər eyni anda musiqi dinləmək ilə Quranı
dinləmək ilə qarşı qarşıya qalarsa onu buraxıb musiqiyə yönələr. Quranı
dinləmək isə ona ağır gələr. Hətta Quran oxuyanı susdurmaq həddinə də
çata bilər və Quran oxuyanın oxumasının uzun olduğunu gördükdə
musiqinin daha da davam etməsini istər». İbn Abbas
–
radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Dəf haramdır, çalğı alətləri haramdır, qaval (davul) haramdır,
zurna haramdır»
17
. İbn Həcər
–
rahmətullahi aleyhi
–
müəllimi İbn
Muvakkin
–
rahmətullahi aleyhi
–
bu ayəyə əsaslanaraq deyir ki:
“Oxumaq və Musiqini dinləmək qadağan olunmuş əməllərrdəndir. Hətta
musiqi alətlərilə müşayət olunmasa da belə”
18
.
14
Təbəri 21356, 7/249, İbn Kəsir “Təfsir” 3/442.
15
“Təfsir” 337, Şovkani “Fəthul Qədir”.
16
«Zadul Məsir» 6/317.
17
Beyhəqi «Sunnənul Kubra» 10/222.
18
“Feyzul Qadir” 6/128.
11
«Onlardan kimi bacarsan səsinlə yerindən oynat». (əl-İsra 64).
Mücahid
–
rahmətullahi aleyhi -
deyir ki: «İblisin səsi – musiqi, tütək,
Ləhv
–
əyləncə və batildir»
19
. Dəhhaq b. Muzahim
–
rahmətullahi aleyhi -
deyir ki: «O, tütəyin səsidir»
20
. əş-Şabi
–
rahmətullahi aleyhi -
deyir ki:
«Suyun bitkiləri böyüdüb yetişdirdiyi kimi musiqi də qəlbdə münafiqliyi
yetişdirir. Şübhəsiz zikr də suyun əkini yetişdirdiyi kimi qəlbdə imanı
yetişdirir»
21
.
«İndi siz bu kəlama təəccübmü edirsiniz? Həm də gülürsünüz, heç
ağlamırsınız! Qəflət içində qalıb oynayır, əylənirsiniz». (ən-Nəcm 59-
61). İbn Abbas
–
radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Və Əntum Samidun – bu
musiqidir. Onlar Quranı dinlədikdə musiqi söyləyər və oynayardılar. Bu
Yəmənlilərin ləhçəsidir. Usmud Lənə
–
bizə mahnı oxu deməkdir»
22
. Bir
nəfər İbn Abbas
–
radıyallahu anhu
–
ya deyir ki: «Musiqi haqda görüşün
nədir? O, halaldır, yoxsa haram?». İbn Abbas: «Mən yalnız Allahın
kitabında haram olana, haram olduğunu söyləyirəm» dedi. Adam: «O,
zaman halaldır?» dedi. İbn Abbas: «Bunu da söyləmirəm» dedi və əlavə
olaraq: «Qiyamət günü gəldikdə, haqq ilə batili gördükdə musiqi harada
olur?». Adam: «O, batil arasında olur» dedi. İbn Abbas: «Get, fətvanı
özün verdin» dedi
23
.
«Onların Beytulhəramdakı namazı fit verib əl çalmaqdan başqa bir
şey deyildir. Etdiyiniz küfrə görə indi dadın əzabı». (əl-Ənfal 35). İbn
Qeyyim
–
radıyallahu anhu
–
deyir ki: «İbn Abbas, İbn Ömər, Atiyyə,
Mucahid, əd-Dahhaq, Həsən və Qatadə
–
Allah onlardan razı olsun
–
ayədə keçən Muka
–
fit çalmaq, Tasdiyə
–
əl çalmaq mənasına gəldiyini
söyləmişlər. İbn Abbas
–
radıyallahu anhu
–
deyir ki: “Qureyş Beytullahı
çılpaq olaraq təvaf edir, fit verib əl çalırdılar». Mucahid
–
radıyallahu
anhu
–
deyir ki: «Təvafda Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
in
qarşısına çıxaraq təvaf və namazını pozmaq üçün fit verib, əl çalırdılar. Əl
çalanlar, qamış və tütək, bənzəri şeylərə üfürərək səs çıxaranlar da bunlara
bənzəyirlər. Bu sadəcə görünüşdə bir bənzəmə olsa da belə, onlara
bənzəməyə çalışdığına görə qınanılır»
24
. Şeyx Əhməd b. Yəhya ən-Nəcmi
deyir ki: «Allah əl çalan və fit verən Qureyşi pislədi. Allah birisini yalnız
batil və boş bir davranışdan ötrü pislər. Başa düşülür ki, doğru və ya halal
19
Durrul Mənsur 5/312, “Təfsir Cəlaleyn” 288.
20
Təfsir Qurtubi 10/312, Təbəri 16961.
21
İbn Nasr «Qadrus Salah» 151/2.
22
Təfsir Təbəri 8/82, 25273, İbn Kəsir 4/300.
23
İbn Qeyyim «İğasətul Lehfan» 1/272.
24
İbn Qeyyim «İğasətul Lehfan» 2/274-275.