22
geniş okeanlar və ona söykənən meşələr və çəmənliklər, böyük çaylardır. Bu həm də Yer
üzərindəki həyatın sonsuz müxtəlifliyidir. «Təbiət» anlayışına bütün mövcudluq, bütün Kainat
daxildir və bu mənada o materiya anlayışına yaxındır: demək olar ki, təbiət elə materiyadır, onun
formalarmın bütün müxtəlifliyi ilə birlikdə götürülən materiyadır. Lakin çox vaxt bu anlayış daha
məhdud və nıüəyyən mənada işlədilir və insan və bəşəriyyətin mövcudluğunun təbii şəraitinin
məcmusu kimi qəbul olunur. Təbiətin öyrənilməsi onun cəmiyyətlə qarşılıqlı münasibəti
aspektində aparılır. Hələ bir neçə onilliklər əvvəl onlar arasındakı real qarşılıqlı əlaqə çox vaxt bir
tərəfli xarakter daşıyırdı. Bəşəriyyət yalnız təbiətdən götürür, onun ehtiyatlarını istismar edir və
belə hesab edirdi ki, təbii zənginlik sonsuz və əbədidir. Ən yaxşı halda bu qarşılıqlı əlaqə poetik
xarakter daşıyırdı:insan təbiət gözəlliyindən zövq alır, ona qarşı hörmət və məhəbbətlə yanaşmağa
çağırışdan uzağa getmirdi. Bütövlükdə isə bəşəriyyət emosional çağırışdan uzağa getməmişdir.
Cəmiyyətin mövcud olması və inkişafı üçün təbiətin nə dərəcədə əhəmiyyət kəsb etməsini anlamaq
hələ formalaşmamışdır. Bu gün cəmiyyət və təbiətin qarşılıqlı əlaqəsi problemi sırf nəzəri məsələ
səviyyəsini keçmiş, gündəlik, lıəlli tələb olunan problem səviyyəsinə gəlib çatmışdır və bu
problemin həllindən bəşəriyyətin gələcəyi asılıdır.
Hər hansı anlayışın mənasını daha yaxşı anlamaq üçün bu anlayışı ona əks olan anlayışla
birlikdə təhlil etmək lazımdır.
Dostları ilə paylaş: 
