2. Kontak Metamorfik Yataklar: Molibdenit genellikle şelit, biz- mutinit veya granitik intruzif kayaçların yakınlarındaki silisleş miş kireçtaşı zonlarındaki bakır sülfitlerle beraber bulunur
Yüklə 82,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 01 Aralık 2012 104
Türkiye’nin Son Gözdesi Molibden
Makale www.madencilik-turkiye.com E konomide iki dünya devi olan Çin ve ABD’nin molib- den üretimi konusunda ilk iki sırayı alması, bizlere molibden konusunda bazı ipuçları vermektedir. Bu iki ülkeye ek olarak birçok ülkenin de molibden üretimi- ni arttırmaya çalıştığı bilinmektedir. ABD’de uzun yıllardır üre- time ara vermiş madenlerin son yıllarda tekrar işletmeye açıl- ması ve ülkemizde de 2012 yılı ortalarından itibaren molibden konsantresi üretilmeye başlanması, molibdenin geleceği par- lak bir maden olduğu fikrine kapılmamıza neden oluyor. Doğada Bulunuşu Molibden genellikle beş tip ya- taklanma gösterir.
Ağ ve breş damarları içerirler. Geniş hacimde altere olmuş ve kırılmış kayaçların içinde meta- lik sülfitler dağılmış durumdadır. Dünya molibden üretiminin % 95’ten fazlası porfiri molibden ve porfiri bakır - molibden yatak- larından sağlanır.
mutinit veya granitik intruzif kayaçların yakınlarındaki silisleş- miş kireçtaşı zonlarındaki bakır sülfitlerle beraber bulunur.
sı yaygındır. 4. Pegmatit ve Aplit Daykları 5. Sedimanter Kayaçlardaki Tabakalı Yataklar: Molibden rezerv- leri, molibden minerallerinin küçük yuvalanmalar ve ağlanmalar gösterdiği yataklarda % 0,5 - 0,6 Mo tenörle, stok biçimli yatak- larda % 0,1 - 0,2 Mo tenörle ekonomik olabilmektedir (4 - 5 mil- yon ton cevher rezervi veya en az 10 bin ton metal molibden re- zervi, cevherin kalitesine ve yatağın işletme şartlarına bağlı ola- rak). Cevher rezervlerinin en az 15 yıl bu tesisleri besleyebilecek miktarda olması gereklidir. Satılabilir molibdenit konsantreleri- nin en az % 70 MoS 2 (% 40 Mo) ihtiva etmesi gerekmektedir. (3) Üretim Yöntemi Yer altı madenciliğinde, büyük kapasiteli maden üretimi için blok göçertme yöntemi tercih edilmektedir. Zenginleştirmede cevher ilk olarak gerekli kırma, eleme ve öğütme işlemlerinden geçirildikten sonra gerek molibdenit ve gerekse molibdenit ih- tiva eden bakır sülfit cevherleri flotasyonla zenginleştirilir. Pa- zarlanabilir molibdenit konsantrelerinin en az % 85’i MoS 2 tenö-
ründe olması gerektiğinden, flotasyon işlemleri çeşitli aşamalar şeklinde gerçekleştirilir. Modern flotasyon tesislerinde molib- denit kazanma verimi, cevherdeki molibdenitin % 75’i ile % 90’ı arasında değişmektedir. Bakır sülfit cevherlerinin zenginleştiril- mesinde molibdenitin yan ürün olarak kazanılması biraz zor ve kompleks bir prosesi gerektirir. Zira molibdenit, bu cevherlerin ancak % 0,1’ini oluşturabilmektedir. Bakır - molibden cevherle- rinin flotasyonunda uygulanan standart metot; ilk olarak bakır ve molibdenitin birlikte yüzdürülerek düşük tenörlü, ancak yüksek verimli bir bulk konsantresi alınması ve temizleme flo- tasyonları ile bakır - molibdenit ayırımı yapılmadan mümkün olduğu kadar fazla miktardaki gang minerallerinin atılmasıdır. Bu proseste molibden kazanma verimi % 20 - 80 arasında deği- şir. Başlıca molibden ürünleri, molibdenit konsantresi, molibdik oksit (MoO 3 ), ferromolibden, amonyum molibdat ve metalik molibden tozudur. Kullanım Alanları Molibden özel çeliklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum Son günlerde dünyada ve ülkemizde adından daha sık söz ettiren bir me- tal haline gelen molibdenin üreticileri, yakın zamanda yaşanması muh- temel yüksek talebi karşılamaya hazırlanıyor. Ülkemizde de geçtiğimiz günlerde ilk üretiminin gerçekleştiği molibden için kısa bir araştırma yap- mak, bu metale olan ilginin sebeplerini açıklamaya yetmektedir. Özellikle yüksek mukavemet gücü ve ısı değerlerine çıkabilmesi, molibdeni çelik sanayinin aranılan girdilerinden biri haline getirmiştir. Volkan Okyay Maden Mühendisi Madencilik Türkiye Dergisi volkan@madencilik-turkiye.com Molibden, gelişen teknoloji nedeniyle oluşan bir ihtiyaçtır Molibdenin Özellikleri Molibden gümüş beyazı renginde, atom numarası 42, atom ağırlığı 95,95 ve yoğunluğu 10,2 olan bir metalik elementtir. Molibden, kimyasal özellikleri bakımından krom ve volfram ile benzer özellikler gösterir. Yüksek ergime (2.610 °C) ve kaynama noktası (4.639 °C), yüksek ısı dayanımı, yüksek ısı iletkenliği ve düşük termal genleşme gibi üstün özelliklere sahiptir. 10 kadar molibden ihtiva eden mineral bilinmesine rağmen, ekonomik değere sahip tek mineral molibdenittir (MoS 2 ). Diğer bazı mine- raller vulfenit (PbMoO 4 ), povellittir (CaMoO 4 ). (9) 01 Aralık 2012 105
Türkiye’nin Son Gözdesi Molibden
bazlı alaşımlarda kullanılan çok yönlü ve fiyatı etkileyen bir alaşım maddesidir. Molibden bileşiklerinin yaklaşık üçte ikisi molibdik oksit, % 20’si ferromolibden, kalan kısmı da amonyum molibdat, kalsiyum molibdat ve sodyum molibdat şeklinde kullanılmaktadır. Saf metal halindeki molibden, tel, şerit, çubuk veya levha şek- line getirilerek, dirençli ısıtma elemanlarının hazırlanmasında veya karbon ve oksijen etkisiyle bozulduğu için koruyucu bir atmosfer altında, ateşe dayanıklı fırın parçalarının yapımında kullanılmaktadır. Bu sebepten dolayı uzay ve askeri endüstrinin önemli girdilerinden biri olarak görülür. Molibden alaşımlı par- çalar 1700 °C sıcaklıklara kadar sorunsuz çıkabilirler. Molibdenli özel çeliklerde ise bu metal, nikel, krom ve vanad- yumun dışında mekanik özellikleri (çeliğin sertliğinin ve çekme direncinin artması, kırılganlığının azalması) arttırmak ve yapıla- cak ısıl işlemleri kolaylaştırmak için kullanılır. % 3 Ni ve % 0,7 - 1 Cr içeren çeliklere % 0,3 oranında molibden katılması, su ve- rildikten sonra 500 °C’de menevişleme sırasında, bu çeliklerin kırılganlıklarını azaltır. (3) Molibden, özellikle aşırı sıcağa ve korozyona dayanıklı bir metal olması sebebiyle, nükleer enerji reaktörlerinin inşasında kulla- nılmaktadır. Bir nükleer santral inşasında reaktör ve enerji tesisi için yaklaşık 400 bin poundluk (2011 fiyatlarına göre) molibde- ne ihtiyaç duyulmaktadır. Yakın zamanda Çin ve ABD’nin pro- jelendirdiği toplam 100’den fazla nükleer santral için, oluşacak molibden talebi de göz ardı edilemez boyutlarda olacaktır. Molibden, bazı çeliklerde nikel, volfram gibi pahalı veya ender bulunan elementlerin yerini alır. Hızlı takım çeliklerinde normal olarak % 18 oranında bulunan volfram yerine, tamamen veya kısmen, % 7 oranında molibden tercih edilebilmektedir. Özel dökme demirlere mekanik direncin arttırılması ve bile- şimdeki grafit parçacıklarının giderilmesi için genellikle % 0,3 oranında (en çok % 2) molibden katılır. Molibden, değişik ni- teliklerdeki birçok alaşımda da önemli oranlarda bulunur: Gaz türbinlerinde kullanılan ateşe dayanıklı alaşımlarda (Hastelloy) % 4 ile % 30, manyetik geçirgenliği yüksek olan ferronikellerde % 5’e kadar ve kalıcı mıknatıs yapımında kullanılan alaşımlarda % 20’ye kadar. Molibden ayrıca, bisülfür halinde, 400-500 °C‘lere kadar katı yağlayıcı madde olarak ya da greslerde, yağlarda katkı maddesi olarak kullanılabilmektedir. Elektrik ve elektronik sanayiinde, filaman elektrot lamba yuva- ları, valflar ve redresör lambaları yapımında da molibden tüke- tilmektedir. Molibden ayrıca, dişçilikte implant materyalleri içinde Co - Cr - Mo alaşımları olarak kullanılır. Co - Cr - Mo alaşımlarındaki (Mo) molibden dayanıklılık ve korozyon rezistansı sağlamaktadır. Molibdenin Dünyadaki Durumu Molibden cevherleşmeleri düşük tenörlü olduklarından mutla- ka birkaç prosesten geçirilmeleri gerekmektedir. Ham cevher üretimi hem yer altı ve hem de yer üstü işletme yöntemleri ile yapılabilmektedir. En uygun madencilik yöntemi, cevherleşme- nin büyüklüğü, şekli, tenör ve derinliğine göre belirlenir. Dünya uygulamasında bugün için madenciliğin % 55’i yer altı, % 45’i açık işletme olarak gerçekleştirilmektedir. (8)
Dünya’da Rezerv Durumu Dünya molibden baz rezervleri metal içeriği Kuzey Amerika, Şili, Çin ve Eski Sovyetler Birliği’nde (Kazakistan, Kırgızistan, Moğo- listan, Özbekistan vs.) bulunmakta olup metal içeriği yaklaşık 14 milyon tondur. Bu 14 milyon ton molibden rezervinin 5,4 milyon tonu ABD topraklarında yer almaktadır. Dünya’da molibden üretimi konusunda ilk 10 sırada bulunan şirketler tarafından 2011 yılında 2,2 milyar USD’lik üretim ger- çekleştirilmiştir. Bu üreticilerden 4 tanesi birincil molibden üre- timi gerçekleştirmiş, geriye kalan 6 tanesi de yan ürün olarak molibden elde etmiştir. 2011 yılında tüm dünyada üretilen cev- herin % 81’i demir - çelik sanayinde kullanılmıştır. ABD’de molibden üretimi 2011 yılında, 2010 yılına göre % 8 art- mıştır. Tablo 1’de ülkelerin 2010 - 2011 üretim ve güncellenmiş son rezerv miktarları verilmiştir. (2)
Maden Üretimi Rezerv 2010 2011 103 Ton Çin 93.600 94.000 4.300 ABD 59.400 64.000 2.700 Şili 37.200 38.000 1.200 Peru 17.000 18.000 450 Rusya 3.800 3.800 250 Kanada 8.250 8.300 220 Ermenistan 4.150 4.200 200 Moğolistan 2.500 2.000 160 Kazakistan 360 360 130 Meksika 10.900 12.000 130 Kırgızistan 250 250 100 Özbekistan 550 550 60 İran 3.700 3.700 50 Toplam 242.000 250.000 10.000 Tablo 1: 2010 - 2011 Yılları Dünya Molibden Üretimi ve Rezerv Miktarları Molibden Konsatresi 01 Aralık 2012 106
Dünya’daki Önemli Molibden Üreticileri 2010 yılında tüm dünyada üretilen molibden cevheri mikta- rı 242.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Üretilen molibdenin % 94’ü Çin, ABD, Şili, Peru, Meksika ve Kanada’da çıkartılmış olup, Peru’nun bir önceki yıla göre üretim miktarı % 40 artmıştır. Çin’in molibden üretimi konusunda dünyanın en büyüğü ol- duğu bilinmesine rağmen, ekonomisindeki gelişmeler konu- sunda dünyaya kapalı bir çalışma sistemi izlemesinden dolayı Çin’in molibden üretimi hakkında ayrıntılı bilgi edinilememiştir. Çin’in molibden ürettiği bilinen en büyük iki firması Jinduic- heng Molybdenum Group Mining Co. ve China Molybdenum Co. Ltd. olarak bilinmektedir. Çin’den sonra en fazla molibden üretimiyle ikinci sırada yer alan ABD’dedir. ABD’de faaliyet gös- teren önemli molibden madeni işletmeleri şunlardır; (1) Nevada - Ashdown Madeni: Maden, Win-Eldrich Mines Limited şirketine aittir. (14)
Colorado - Henderson Madeni: Madenden, açıldığı 1976 yılın- dan bugüne kadar toplam 160 milyon tonluk molibden cevheri üretimi yapılmış olup, işletmenin 2010 yılı molibden cevheri üretimi 18,140 ton olarak gerçekleşmiştir. Maden, Freeport McMoran Copper & Gold Inc. şirketine ait olan Climax Molybde- num Company tarafından işletilmektedir. New Mexico - Questa Madeni: Chevron Mining and Chevron Technology Ventures şirketi tarafından işletilmektedir. (12) Idaho - Thompson Creek Mine Madeni: 1983 yılında işletilmeye başlanmıştır. Şirket 2011 yılında yaptığı açıklama ile madenin çalışma süresini buldukları yeni kaynaklarla birlikte 15 yıl daha uzattığını açıklamıştır. (13)
ABD’nin yanı sıra Kanada’da önemli molibden yatakları mev- cuttur. Kanada’nın önemli molibden yatakları British Colom- bia, New Brunswick ve Quebec bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Meksika’nın La Caridad bölgesinde de önemli molibden yatak- ları işletilmektedir. Şili’de devlete ait bakır ve molibden üreticisi Codelco, 2010 yılında yüksek bakır ve molibden fiyatları sebebiyle bir önceki yıla göre kazancında % 60 artış sağlamıştır. 2010 yılında toplam molibden üretim miktarı 22.000 ton olarak açıklanmıştır. Şili’nin en önemli molibden yatakları Andina, Chuquicamata ve El Teni- ente olarak gösterilebilir. (20), (21), (22) Şili’nin bir diğer önemli molibden madeni ise Antofagasta Plc şirketine ait Los Pelambres molibden madenidir. Şirket, molib- den üretiminde 2010 yılında bir önceki yıla göre % 13 artış gös- tererek 8.800 ton üretim gerçekleştirdi. (15) Peru - The Cerro Verde molibden madeni uzun yıllar atıl durum- da bekledikten sonra 2009 yılında tekrar işletmeye açılmıştır. 2009 yılında 910 ton üretim gerçekleştirilen madende, 2010 yılında 3.180 ton molibden üretimi gerçekleştirilmiştir. Dünya’da ki önemli molibden yataklarından biri olan Ermenistan’da bulunan Karajan bakır - molibden sahasının iş- letmesini, Zangezur Copper and Molybdenum Combine CJSC (ZCMC) şirketi yapmaktadır. Şirketin, 2010 yılında yaptığı mo- libden cevheri üretimi bir önceki yıla göre % 2,3 artarak 8.800 ton olmuştur. Avustralya’da Moly Mines Limited şirketine ait The Spinifex Rid- ge Molybdenum projesininde hayata geçirilmesi için hazırlık çalışmaları devam etmektedir. İşletme faaliyete geçtiğinde yıl- lık 5.500 ton molibden üretimi gerçekleştirilmesi planlanıyor. (7)
Molibdenin Ülkemizdeki Durumu Türkiye’deki molibden cevherleşmelerinin çoğu porfiri bakır Molibden Cevheri Kuzey Ege Bakır İşletmeleri, Havran - Tepeoba Ba- Madencilik ve inşaat yapım işleri alanında uzun yıllar faaliyet göstermiş olan Özdoğu İnşaat ve Ticaret AŞ şirketinin iştiraki olan Kuzey Ege Bakır İşletmeleri, Balıkesir ili Havran ilçesi Tepeo- ba Köyü sınırları içerisinde kalan bakır - molibden maden sahası- nı işletmektedir. İşletme hakkı Kasım 2007’de Maden İşleri Genel Müdürlüğünden ihale ile alınan sahada gerçekleştirilen çalışma- ların ardından, Kasım 2010’da üretim hazırlıklarına başlanmıştır. 1439 hektarlık maden sahasında MTA’nın yapmış olduğu sondaj çalışmaları neticesinde % 0,32 tenörlü bakır ve % 0,04 tenörlü molibden olmak üzere 17,5 milyon ton olarak belirlenen molib- den - bakır rezervi, şirket tarafından yapılan sondaj çalışmaları sonrasında 26 milyon tona çıkartılmıştır. Sahadaki sondaj ve arama faaliyetleri halen devam etmektedir. Madendeki üretim şekli açık ocak işletmeciliği olup, sondaj faaliyetleri sonrasında tespit edilen yeni rezervler ve ulaşılan bilgilere istinaden yer altı işletmeciliği ile ilgili fizibilite çalışmalarına başlandığı bilin- mektedir. 1 yıl hazırlık 12 yıl üretim olmak üzere toplam 13 yıllık proje sürecinde, yıllık 3 milyon ton kapasiteyle 26 milyon ton cevher bakır - molibden konsantresi piyasaya arz edilecektir. 30.10.2012 tarihi itibariyle 6650 ton % 22 - 25’lik Cu konsant- resi ve 150 ton % 46 - 48’lik molibden konsantresi üretilirken, molibden konsantresinde ulaşılması hedeflenen tenörün % 55, bakır konsantresinde ulaşılması hedeflenen tenörün ise % 28 olduğu öğrenilmiştir. Şirket bu konuda Ar-Ge faaliyetlerine de- vam etmektedir. Bu sahada gerçekleştirilen molibden üretimi ile ülkemizde ilk kez ticari molibden cevheri üretimi gerçekleş- tirilmiş durumdadır. (10)
SONDAJ EKİPMANLARI / DRILLING EQUIPMENTS Elmas Matkaplar / Diamond Bits Elmaslı Portkronlar Diamond Reaming Shells Vidye Matkaplar / T.C. Bits Zırh ve Zırhaltı Adaptor Coupling and Locking Coupling Tijler ve Muhafaza Boruları Rods and Casing Tubes Tahlisiyeler Recovery Taps Karotiyer Başlıkları Core Barrel Heads Su Başlıkları Manevra Başlıkları Water Swivel Hoisting Plugs Wire - Line Karotiyer Başlığı Wire - Line Core Barrel Head Özpetek Sanayi Sitesi 1378 Sk. (Eski 515. Sk.) No: 10 Ostim / ANKARA Tel: +90 312 395 81 71 - Faks: +90 312 395 80 35 www.besmuhendislik.com.tr - info@besmuhendislik.com.tr BES MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK TİC. LTD. ŞTİ. Overshot TÜRKİYE’NİN İLK, DİŞLERİ SERTLEŞTİRİLMİŞ WIRELINE TİJLERİ FİRMAMIZ TARAFINDAN ÜRETİLMEKTEDİR. 01 Aralık 2012 108
- molibden tipindedir. Bunların tümünde de bakır birinci, mo- libden ikinci metal konumundadır. MTA tarafından Türkiye’nin değişik yörelerinde yapılan çalışmalarla yeni molibden sahaları saptanmıştır. Bunlar arasında Kütahya - Domaniç - Sarıçayıryay- la Cu - Mo, Bursa - İnegöl - Tüfekçikonağı Cu - Mo ve Bilecik - Bozüyük - Muratdere Cu - Mo - Au sahaları başta gelmektedir. Bu sahaların bir kısmında sondaj da dahil olmak üzere arama çalışmaları yapılmıştır. Ancak, ruhsat sorunu ya da bütçe soru- nu gibi çeşitli nedenlerle rezerv çalışmaları yapılamamıştır. Aynı şekilde Elazığ - Baskil yöresinde ve Yozgat - Merkez - Başnayayla yöresinde molibden içeren cevherleşme sahaları saptanmıştır. Yozgat yöresinde ise damarlara bağlı küçük molibden cevher- leşmeleri ve porfiri sisteme bağlı oluşuklar saptanmıştır. Ancak, sondaj çalışmaları yapılamamıştır.
Ülkemizde yakın zamana kadar molibden üretimi gerçekleştiril- memiştir. Ancak 2012 yılında Özdoğu İnşaat ve Ticaret AŞ iştira- kı Kuzey Ege Bakır İşletmesi ülkemizin ilk molibden konsante- sini üretmeyi başarmıştır. Balıkesir Havran’da kurduğu modern tesisleri ile bakır - molibden üretimi gerçekleştiren şirket, ülke- mizde bu konuda öncülük etmektedir. Erzincan - İliç’te bulunan altın madeninde ortaklıkları bulunan Lidya Madencilik ve Alacer Gold firmaları da yine ortaklık içinde oldukları diğer bazı ruhsat sahalarında yaptıkları çalışmalarda molibden varlığına rastlamıştır. MTA’nın daha önce molibden tespit ettiği Kırıkkale - Balışeyh sahasında ve yapılan yeni çalış- malar netciesinde Bursa - Yelekkaya, Tunceli - Cevizlidere saha- larında da molibden varlığı tespit edilmiştir. Yapılacak geliştirme çalışmaları sonucunda uygun sonuçlar alındığı takdirde bu sa- halardan da molibden üretilmesi gündeme gelebilecektir. (5), (16) Ülkemizde faaliyetlerini sürdüren Stratex International plc. ve Lodos Maden Yatırım A.Ş. ortaklığındaki Bilecik - Muratdere ve Konya - Altunhisar geliştirme projelerinde de molibden varlı- ğına rastlandığı bilinmektedir. Bir diğer maden arama şirketi Empire Mining Corporation, Bursa - Karapınar projesinde, Pon- tid Madencilik şirketi de Artvin - Ardanuç projesinde molibden varlığı tespit etmişlerdir. (17), (18), (19) Yapılan akademik çalışmalar neticesinde Kırıkkale - Karacaali’de molibdenit mineraline bağlı molibden varlığına rastlanmıştır. Yapılan araştırmalarda bölgedeki molibdenin tenörü % 0,4 ola- rak hesaplanmıştır. (6)
Tablo 2. Türkiye Molibden Envanteri (MTA) Kaynak: DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı, ÖİK Raporu (2001) (3) Yer % Tenör Görünür Muhtemel Mümkün Toplam Kırklareli İkiztepeler (Cu+Mo) 0,5 Cu Eşdeğeri 2.000 - 2.000 Kırklareli Şükrüpaşa 0,3 – 0,4 Cu, 0,01 – 0,02 Mo 8.000 - 8.000 Kırklareli Dereköy 0,89 Cu, 0,0023 Mo 1.500 - 1.500 0,50 Cu, 0,0064 Mo 15.000 - 15.000 0.31 Cu, 0,0038 Mo 50.000 - 50.000 0,26 Cu, 0,0024 Mo 175.000 - 175.000 0,24 Cu, 0,0027 Mo 221.000 - 221.000 Elazığ-Keban- Nallıziyaret (Cu+Mo) 0,92 Cu eşdeğeri 4.500 - 4500 Elazığ-Keban Karamağala 0,8 Mo 30 70 - 100 Trabzon-Maçka Güzelyayla 0,3 Cu eşdeğeri 155.000 - 155.000 Erzurum-İspir Ulutaş 0,27 Cu, 0,0176 Mo - 143.000 143.000 Keskin-Balışeyh 1 Mo 26 31 - 57 Toplam 56 211.601 143.000 362.657 Grafik 1. 2002’den Günümüze Molibden-Oksit Fiyatları (11) Thompson Creek Metals - Idaho Madeni 01 Aralık 2012 110
Molibden Fiyatları Molibden fiyatları son 10 yılda büyük iniş - çıkışlar yaşamıştır. Özellikle ton başına fiyatın 100.000 USD’nin üzerine çıktığı bir dönem dahi yaşanmıştır. Ancak 2005 yılında fiyatların zirve yap- tığı bu zaman diliminin ardından 2008 krizi ile birlikte 20.000 USD/ton seviyelerinin altına kadar düşen fiyatlar, bugünlerde daha dengeli bir seyir izlemektedir. Bunda da arz - talep den- gesinin oluşturulmuş olmasının da etkisi vardır. Önümüzdeki süreçte dünyada hayata geçirilecek yeni nükleer santral proje- leri ile birlikte molibden fiyatlarında, oluşacak talep nedeniyle bir miktar yükselmeler yaşanabilir. Tabi bu denli büyük bütçeli projelerin hayata geçirilmesi için şu anda küresel çapta yaşanan ekonomik dar boğazın da sona ermesi önemli bir koşul. Grafik 1’de son 10 yılın molibden fiyatlarının seyri görülmektedir. (4) Sonuç
Molibdeni son zamanların gözde madenlerinden biri yapan en büyük etken, Çin’den gelen yoğun talep olarak gösterilebi- lir. Özellikle çelik sanayinde kullanılması, gelişen teknoloji ile birlikte tüm dünyada daha güçlü, daha mukavemetli ve daha uzun ömürlü malzemelerin tercih edilmesi, molibdene olan ih- tiyacı her geçen gün biraz daha artıracaktır. Ancak Çin’den ge- len bu talebin en büyük sebebi olarak; savunma, uzay ve hava- cılık sanayine yaptıkları yatırımlar, ayrıca arttırmayı planladıkları nükleer enerji santrallerinin sayısını gösterebiliriz. Molibdene olan talebi sadece Çin’e bağlamak da doğru olmaz. Molibden, ABD ve Avrupa ülkelerinden önemli miktarda talep gören bir malzeme olarak tanımlanabilir. Molibdeni yukarıda da bahsettiğimiz gibi gelişen teknolojinin yarattığı bir ihtiyaç olarak görebiliriz. Ülkemizde de önemli bazı molibden yataklarının mevcut oldu- ğu bilinmektedir. İşletilebilecek molibden madeni örneği ola- rak yüksek potansiyele sahip, MTA’nın geçmişte çalışmalar yap- tığı ve molibden varlığını ortaya çıkardığı Kırklareli - Dereköy ve İkizler cevherleşmeleri gösterilebilir. Bu bölge Bulgaristan’da işletilen önemli bir bakır - molibden madenine (Medett Bakır Madeni) yakın bir bölge olmakla birlikte, jeolojik olarak aynı sis- temde yer aldığı düşünülmektedir. (6) Ancak en büyük sorun, MTA’nın yaptığı araştırmalar üzerine daha güncel araştırmaların bundan önce ya hiç yapılmaması ya da yeni yeni yapılmaya başlanmasıdır. MTA’nın molibden varlığını keşfettiği bir kısım sahada halen rezerv miktarları tes- pit edilmemiş, rezerv tespiti için de bir çalışma yapılamamıştır. Boşa geçirilen bu zaman ülke ekonomimiz için bir kayıptır. Yapı- lacak yeni çalışmalarla bilinen sahaların dışında daha keşfedil- memiş başka molibden sahalarının da varlığının tespiti müm- kün olabilecektir. Kaynakça 1. Polyak, E., 2010 Minerals Yearbook Molybdenum, USGS Science For A Changing World. 2. Polyak, E., Molybdenum, U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, Haziran 2012. 3. DPT Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2001. Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Metal Madenler Alt Komisyonu Diğer Metal Madenler Çalışma Grubu Raporu (Molibden). 4. Okyay, V., Baz Metaller ve Bazı Önemli Metallerin Fiyat Analizi, Madencilik Türkiye Dergisi, Sayı:25, Sayfa: 42, Eylül 2012. 5. MTA, İl Maden Potansiyelleri, Kırıkkale. 6. MTA, İl Maden Potansiyelleri, Kırklareli. 7. www.molymines.com/public/View_Page.aspx?id=11&Lvl=11&DGrd=0 8. www.imoa.info/molybdenum/mining_processing/molybdenum_mining.php 9. tr.wikipedia.org/wiki/Molibden 10. www.ozdogu.net/?sayfa=8 11. www.infomine.com/investment/metal-prices/molybdenum-oxide/ 12. www.chevron.com/about/ourbusiness/otherbusinesses/mining/ 13. www.thompsoncreekmetals.com/s/Thompson_Creek_Mine.asp 14. www.win-eldrich.com/pressreleases/03-27-2008.pdf 15. www.antofagasta.co.uk/interior/operations/f_pelambres.html 16. www.lidyamadencilik.com.tr/tr/OperasyonlarProjeler/Polimetal/2012/06/04/polimetal 17. www.stratexinternational.com/operations/exploration/turkey/muratdere.aspx 18. www.stratexinternational.com/operations/exploration/turkey/altunhisar.aspx 19. www.empireminingcorp.com/i/pdf/Property_Report_Bursa_2007_10_30.pdf 20. www.codelco.com/prontus_codelco/site/edic/base/port/andina.html 21. www.codelco.com/prontus_codelco/site/edic/base/port/chuquicamata.html 22. www.codelco.com/prontus_codelco/site/edic/base/port/el_teniente.html Codelco - Andina Madeni Yüklə 82,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|