2-Mavzu: Yangi iqtisodiyotda marketing maqsadi, vazifalari va asosiy tamoyillari

Joriy talabni baholash usuli:

• Marketing strategiyasini amalga oshirish bozorning umumiy potensialini, mintaqa bozor potensialini, tarmoqda kompaniyaning ulushini bilishni talab etadi.
• Mintaqa (region)ning bozor potensialini aniqlashning 2 usuli mavjud:
• Bozorni shakllantirish usuli;
• Ko‘p omilli indeks usuli.
• Birinchi usulga kompaniya mutaxassislari, tarmoq xaridorlari tomonidan sotib olinishi mumkin bo‘lgan mahsulot hajmini aniqlashadi, bozorning to‘yinganlik darajasini, raqobatchilar soni, bozorning o‘sish sur’atini aniqlashadi (Shimoliy Amerikaning tarmoq klassifikatsiyasi tuzulishi CASOK, NABCS).

Ikkinchi usulga statistik ko‘rsatkichlar orqali aniqlanadi. Masalan: farmasevtika firmasi AQSHning Virjiniya shtatida jami aholining 2,28 % yashaydi va ular shuncha dori sotib oluvchi bor deb hisoblaydilar. Lekin bu yetarli emas. Buning uchun ya’ni dorining sotuv hajmiga ko‘p omillar ta’sir ko‘rsatadi. Ya’ni 1) aholi j.b.t.k YaIM; 2) har 10.000 kishiga to‘g‘ri keladigan vrachlar soni; 3) jami sotuv hajmiga rejaning ulushi va h.k.

• Ikkinchi usulga statistik ko‘rsatkichlar orqali aniqlanadi. Masalan: farmasevtika firmasi AQSHning Virjiniya shtatida jami aholining 2,28 % yashaydi va ular shuncha dori sotib oluvchi bor deb hisoblaydilar. Lekin bu yetarli emas. Buning uchun ya’ni dorining sotuv hajmiga ko‘p omillar ta’sir ko‘rsatadi. Ya’ni 1) aholi j.b.t.k YaIM; 2) har 10.000 kishiga to‘g‘ri keladigan vrachlar soni; 3) jami sotuv hajmiga rejaning ulushi va h.k.
• Masalan: Virjiniyaga jami tasarrufdagi daromadning 2 %, jami chakana savdo-dagi sotuv hajmining 1,96 %, jami aholining 2,28 % to‘g‘ri kelishiga qarab belgila-nishi kerak. Bu orqali xarid qobiliyati indeksini aniqlash mumkin. U quyidagiga teng: 0,5 (2,00) + 0,3 (1,96) + 0,2 (2,28) – 2,04.