2 Naxçıvan Dövlət Universiteti

- 9 -
 
 
   Tablo 2. İlaç uygulamaları sırasında kartonlara dökülen ortalama Varroa sayıları (adet)         
Gruplar  n 
Varroa  Say. 
Eylül 18
 
 Varroa 
Say. 
Eylül 25 
Varroa Say. 
Ekim 2 
Varroa  Say. 
Ekim 9 
Toplam 
Varroa Say. 
 
 
 
 
 
TT 
5 
142.2±21.8
a
 
190.2±37.3
a
 
239.2±83.2
 a
 
134.2±27.9
 a
 
705.80±162.
6
 a
 
AP 
5 
119.0±19.2
 a
 
121.0±7.3
a
 
174.8±25.2
ab
 
190.6±38.1
 a
 
605.40±51.6
 
a
 
TH 
5 
135.6±18.8
 a
 
130.6±22.1
a
 
163.4±30.1
 ab
  141.2±37.9
 a
 
570.60±98.6
 
a
 
Genel 
20 
110.3±12.0 
119.9±16.1 
153.5±27.1 
126.8±18.7 
510.55±65.8 
K 
5 
44.4±7.6
 b
 
38.2±7.1 
b
 
36.6±6.5 
b
 
41.2±6.8
 b
 
160.40±9.15
 
b
 
 
Farklı harf taşıyan ortalamalar arasındaki fark önemlidir (p<0.01) 
3.3. Farklı ilaç uygulamalarının Varroa destructor üzerine etkisi (%) 
Çalışmada,  Varroa’ya  karşı  ilaçların  etkilerinin  farklılığını  ortaya  koymak  için  kolonilere  üç  gün 
ara  ile  üç  defa  Rulamit®-VA  uygulaması  yapılmıştır.  Her  bir  muamele  grubunda  elde  edilen 
değerler kendi arasında ve kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Yapılan varyans analizi sonucunda 
TT  grubu  koloniler  en  yüksek  (%92.03)  etkiyi  gösterirken,  bunu  sırasıyla  TH  (%83.60)  ve  AP 
(%76.08)  muamele  grupları  takip  etmiştir.  Ortalamalara  uygulanan  karşılaştırma  testi  sonuçlarına 
göre;  TH  ve  AP  muamele  gruplarına  ait  ortalama  yüzde  etkinlik  değerlerinin  birbirinden  farkı 
önemsiz çıkarken; TT ile AP grubu arasındaki fark çok önemli çıkmıştır  
3.4. İlaç uygulamalarının kapalı yavru üretimine etkisi 
Tablo 3. Farklı ilaçlama gruplarına ait kolonilerin kapalı yavru gözlerinde tespit edilen Varroa 
oranı (adet-%) ,  kolonilerde arı varlığı (adet) ve kolonilerde toplanan akar sayısı (adet). 
 
İlaçlama öncesi ve sonrası arı varlığının karşılaştırılması (sütunlar arası), ns: Önemsiz a,b: Aynı sütunda farklı harfi taşıyan ortalamalar arasındaki 
fark önemlidir (p<0.01). 
 
 
x
S
x

x
S
x

x
S
x

x
S
x

x
S
x

 
 
G
r
p 
                                                             
 
 
 
 
n 
 
İlaçlama Öncesi  
 
 
İlaçlama Sonrası 
  
İlaçlama 
Öncesi 
Arı 
Varlığı 
İlaçlama 
Sonrası 
Arı 
Varlığı 
Organik 
Bileşikler 
Toplamı 
Rulamit®-
VA  
(2 hafta) 
Adet                           
% 
Adet 
% 
 
 
 
 
 
 
T
T 
5  25.20±1.
8
 ns
 
12.60±
1.9
 ns
 
13.20±1.
1
ns
 
6.60±0.5
8
 ns
 
9.40±0.4
0 
ns
 
11.20±0.
58
ns
 
705.80±1
62.6
 a
 
52.20±8.8
 
a 
A
P 
5  22.60±3.
8 
ns
 
11.30±
1.9 
ns
 
20.67±1.
5 
ns
 
9.00±1.2
6 
ns 
 
9.00±0.4
4
 ns
 
 
10.40±0.
59 
ns
 
605.40±5
1.6
 a
 
197.40±52
.8 
a
 
T
H 
5  20.00±1.
6 
ns
 
10.00±
1.7  
22.60±8.
5 
ns
 
9.70±1.4
6
 ns
 
8.80±0.3
7
 ns
 
11.20±0.
58 
ns
 
570.60±9
8.6
 a
 
106.20±19
.2 
a
 
M  1
5 
22.85±1.
4 
ns
 
11.42±
0.7  
22.85±1.
3 
ns
 
9.02±0.6
3 
ns
 
9.07±0.2
2
 ns
 
10.93±0.
39 
ns
 
627.27±6
2.72 
118.60±92
.06 
K  5  23.60±3.
52 
ns
 
11.80±
3.8  
23.60±3.
5 
ns
 
10.80±1.
04 
ns
 
9.20±0.8
3 
ns
 
10.40±0.
51 
ns
 
160.40±9.
15
 b
 
592.80±14
1.5 
b
 
G
n 
2
0 
6.23±0.9 
ns
 
12.4±1
.8 
ns
 
7.97±1.4 
ns
 
15.9±2.9 
ns
 
9.10±0.1
9 
ns
 
10.80±0.
32 
ns
 
510.55±6
5.79 
237.15±59
.88 
x
S
x

x
S
x

x
S
x

x
S
x

x
S
x

x
S
x


---

- 10 -
 
 
 
İlaçlama  öncesi  ve  sonrası  değerlere  uygulanan  Wilcoxon  testinde  gruplar  arasında  fark 
gözlezmezken,  tüm  muamele  gruplarında  ilaçlama  öncesi  ve  ilaçlama  sonrası  yavrulu  alan 
miktarları  arasındaki  fark  istatistik  olarak  çok  önemli  (p<0.01)  bulunmuştur.  Yapılan  varyans 
analizi sonucunda, ilaçlama öncesi ve sonrası her bir muamele grubu arasında yavrulu alan miktarı 
bakımından  önemli  bir  fark  bulunmamıştır  (Tablo  1).  Organik  bileşiklerin  uygulamasında, 
kolonilerdeki yavrulu alan miktarları ile kontrol grubu arasındaki fark önemsiz bulunmuştur. Elde 
edilen sonuçlara göre, Varroa ile mücadelede thymol ve thymol içerikli ilaçların,  kuluçkalık alanda, 
ilaçların etkinliğinden kaynaklanabilecek herhangi bir azalmaya neden olmadığı tespit edilmiştir. 
3.5. İlaç uygulamalarının kapalı yavru gözlerinde gelişen Varroa parazitine etkisi (adet-%) 
Thymolun  petek  gözlerinde  gelişen  Varroa  miktarına  olan  etkisini  tespit  etmek  amacıyla  20 
koloniye  ait  peteklerde  200  kapalı  gözde  parazit  sayımı  yapılmıştır.  Örnekler,  ilaçlamaya 
başlamadan  önce  ve  ilaçlama  sonunda  olmak  üzere  2  kez  toplanmıştır.  İlaçlama  öncesi  petek 
gözlerinde  tespit  edilen  bulaşıklık  oranı  %10.00-12.60,  ilaçlama  sonrası  ise  %  6.60-9.70  arasında 
değişiklik  göstermiştir.  İlaç  uygulaması  öncesi  ve  sonrasında  gözlerde  sayılan  parazit  sayısı 
bakımından muamele grupları ile kontrol grubu arasındaki fark önemsiz çıkmıştır (Tablo 3). 
Araştırmadan elde edilen analiz sonuçlarının ışığı altında literatür bildirişleriyle uyumlu olarak toz 
thymol ve thymol içerikli ürünlerin göz içerisinde bulunan Varroa’ya etkili olmadığı görülmüştür. 
4.1.6. Mücadelede kullanılan ilaçların arı populasyonu üzerine etkisi 
Bu  çalışmada,  ilaçlama  öncesi  20  kolonide  koloni  başına  ortalama  arılı  çerçeve  sayısı  9.10±0.19 
adet, ilaçlama sonrası ise 10.80±0.32 adet olarak tespit edilmiştir (Tablo 3). Skinner et al. (2001) 
thymol  uyguladığı  kolonilerde  arı  sayısını,  arılı  çerçeve  sayısı  olarak  belirlemiş;  ilaçlama  öncesi 
(11.9±1.7  adet)  ve  ilaçlama  sonrası  (8.8±0.6  adet)  çerçeve  sayısı  arasındaki  farkı  istatistik  olarak 
önemsiz  bulmuşlardır.  Aynı  şekilde  Rice  et  al.  (2002)  48  bal  arısı  kolonisinde  thymolu  emici 
köpüklerde  uygulamışlar  ve  arılı  çerçeve  sayısı  bakımından  ilaçlama  öncesi  ve  sonrası  koloni 
grupları arasında bir fark bulamamışlardır. 
4.1.7. Farklı ilaçlama gruplarında amitraz uygulaması sonunda kalan Varroa paraziti sayısı (adet) 
Araştırmada, toz thymol, Apiguar ve Thymovar ile kontrol grubunda ilaçlama sonrası kalan Varroa 
parazitlerini  öldürmek  için  kolonilere  amitraz  aktif  maddeli  Rulamit®-VA  uygulanmış  ve  akar 
sayısı bakımından mumele grupları ile kontrol grubuna ait ortalamalar arasındaki fark çok önemli 
(p<0.01)  bulunmuştur.  Thymol  muamele  grupları  içerisinde,  Rulamit®-VA  uygulaması  sonrası 
kolonilerde kalan en fazla Varroa sayısı (197.40±52.82 adet) AP muamele grubunda elde edilmiştir 
(Tablo 3). 
Doğal  ilaçların kullanılması ile dört hafta süresince  yapılan parazit sayımları sonucunda,  en  fazla 
ölü  akar  miktarı  TT  (705.80±162.6
 
adet)  ve  AP  (605.40±51.6
 
adet)  muamele  grubu  kolonilerinde 
elde edilmiş, ancak amitraz uygulaması sonrası AP grubu kolonilerde diğer gruplara nazaran hala 
yüksek  oranda  akar  (197.40±52.8  adet)  kaldığı  tespit  edilmiştir.  Amitraz  uygulaması  sonrası  en 
düşük akar sayısı (52.20±8.8 adet) TT grubunda  eldilmiş  ancak muamele grupları arasındaki fark 
önemsiz çıkmıştır. Akar sayısı bakımından, thymol muamele grupları ile kontrol grubu arasındaki 
fark çok önemli (p<0.01) çıkmıştır. 
Araştırmada, toz thymol, Apiguard ve Thymovar için elde edilen parazit sayıları, literatür bulguları 
ile  benzerlik  göstermektedir.  Yapılan  analizlerde  doğal  ilaç  kullanımı  sonunda  dökülen  parazit 
sayılarının  literatür  bulgularından  yüksek  veya  düşük  çıkmasının  nedeninin  ilaçlamanın  yapıldığı 
dönem  farklılığından ve kullanılan ilaçların  farklı dozlarda uygulanmış  olmasından kaynaklandığı 
sanılmaktadır.  Elde  edilen  sonuçlara  göre,  Varroa  mücadelesinde  birçok  dezavantaja  sahip  olan 
sentetik  kimyasalları  (Coumaphos,  Flumethrin,  Apistan,  Fluvalinate,  Amitraz  gibi)  kullanmak 
yerine, doğal bileşiklerin tercih edilmesi ile parazit kontrol altına  alınabilmektedir. 
 
 
 

---