67.10. Optik tola yaxlir slindrik shaffof moddadan tayyorlangan (230-rasm). Nur xavodan
svetoforning bir uchi markaziga α burchak ostida tushadi. Nur optik toladan
chiqmasdan harakatlanadigan α burchkning maksimal qiymati 60° ga teng. Optik
tola materialining nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.
67.11. Nur sindirish ko’rsatgichi 2.6 ga teng bo’lgan shaffof moddadan tayyorlangan,
diamerti d=2 mm bo’lgan optik tolaning tashqi qismining egrilik radiusi qanday
bo’lganda, uning kendalang kesimiga perpendikuliyar tushayotgan nurlar uning yon
devorlaridan chiqmasdan tarqaladi (231-rasm)?
67.12. Boyi 1.8 m bo’lgan g’ovvos suv sirtidan qaytayotgan yorug’lik nurlarini suvning
gorizontal tubidan 35 m va undan uzoq masofada ko’rsa, u qanday chuqurlikda
joylashgan? Suvning nur sindirish ko’rsatkichi
.
67.13. Radiusi 80 sm bo’lgan qora disk nur sindirish ko’rsatkichi
√
ga teng bo’lgan
suyuqlik sirtida suzadi. Disk o’qi bo’ylab 1 m chuqurlikdan 5 mm/s tezlikda
nuqtaviy yorug’lik manbayi vertikal yuqoriga ko’tarila boshlaydi. Qancha vaqtdan
so’ng manba tashqi kuzatuvchiga ko’rinmay qoladi?
67.14. Yuqori darajada shaffof bo’lmagan idish nur sindirish ko’rsatkichi 1.25 ga teng
bo’lgan suyuqlik bilan to’ldirilgan. Suyuqlik sirti yupqa noshaffof plastinka bilan
qoplangan, unda 2 sm radiusli teshik bor. Agar u bulutli osmonning tarqoq nurlari
bilan yoritilgan bo’lsa, idish tubida joylashgan yorug’ sohaning diametrini
aniqlang. Suyuqlik qalinligi 6 sm.
Husniddin Qoraboyev
96
68.
Yupqa linzalar.
Birinchi daraja
68.1. Fokus masofasi 20 sm bo’lgan linzaning optik kuchini aniqlang.
