2015-ci ilin İllik Hesabatı
Yüklə 61,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 Neft qitymətlərinin sürətlə aşağı düşməsi xarici valyuta mədaxilinin həcmində əhəmiyyətli azalmaya, belə- liklə milli valyutanın təsirlərə məruz qalmasına səbəb oldu. Bu hal ölkə iq- tisadiyyatının bir çox sahəsində2015-ci ildə olduqca qəliz bazar şəraitinin yar- anması ilə nəticələndi.
29 PASHA Bank. Annual Report.2014 QLOBAL MAKROİQTİSADİ MƏN- ZƏRƏ VƏ AZƏRBAYCAN İQTİ- SADİYYATI 30 3.4%-dən 3.1%-dək dəyişdi, avrozona üzrə artım göstəricisini isə 1.5% səviyyəsində hesabladı. Eyni zamanda inkişaf edən ölkələrin 2009-cu ildən ən aşağı sürətlə, 4% böyümələri gözlənilir. 2015-ci ildə xüsusilə Çin daxil olmaqla formalaşan iqtisadi sistemlərdə artım dərəcəsinin yavaşımasına müvafiq olaraq solğun qlobal iqtisadi tələb davam etmişdir. Bundan başqa, dünya miqyasında izafi neft həcmi neft qiymətinin kəskin aşağı düşməsi ilə nəticələndi. İl ərzində neft qiyməti 40% civarında aşağı düşdü və dekabr ayında Brent sortunun bir barreli 36 ABŞ dollarınadək azalaraq 11 ilin ən aşağı səviyyəsini müəyyən etdi. Əmtəə qiymətlərinin çökməsi əmtəə ixracatçısı ölkələrində artım dərəcəsinə mane oldu. Azərbaycan iqtisadiyyatı Neft qiymətinin dünya miqyasında qəfildən aşağı düşməsi hesabat ili ərzində Azərbaycan iqtisadiyyatının səngiməsinə səbəb oldu. 2014- cü ilin 2.8% artımı ilə müqayisədə 2015-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı cəmi 1.1%, 54.4 milyard manat həcminədək böyümüşdür. Çökən neft qiymətləri ixrac gəlirlərinin xeyli aşağı olması və milli valyutanın kəskin ucuzlaşması ilə nəticələndi. 2015-ci ilin sonuna olan vəziyyətə əsasən Azərbaycan manatı ilin əvvəli ilə müqayisədə dəyərinin 98%-i itirmişdir. Bu amillər ev/ailə təsərrüfatlarının istehlakına və dövlət investisiya qoyuluşuna həmçinin mənfi təsir göstərdi. Ölkə iqtisadiyyatının qeyri-neft sektoru 1.1%, neft-qaz sektoru isə 0.6% artdı. Neft-qaz sektorunda xam neft hasilatı 0.7% azalarkən, qaz hasilatı 5.5% yüksəlmişdir. Beləliklə, il ərzində qeyri-neft sektorunun (cari qiymətlərlə) ümumdaxili məhsula nisbəti 63.5%-dək artmışdır. Tikinti sahəsində sərt azalmanın dağ- QLOBAL MAKROİQTİSADİ MƏNZƏRƏ VƏ AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATI Qlobal makroiqtisadi mənzərə 2015-ci il dünya ölkələrinin məyusedici iqtisadi göstəriciləri ilə yadda qaldı. Ardıcıl olaraq beşinci ildir ki, formalaşan bazarlarda artım dərəcəsi aşağı düşür, inkişaf etmiş iqtisadi sistemlərdə isə mülayim təpmə davam edir. Beynəlxalq Valyuta Fodunun (BVF) sonuncu hesabatına əsasən, qlobal makroiqtisadi mənzərəyə hazırda üç keçid dövrü təsir edir: • Çində işgüzar fəallığın tədricən səngiməsi və investisiya qoyuluşu, istehsalat sahələrindən istehlak və xidmətlərə doğru yeni tarazlıq müstəvisində qərarlaşması; • Enerji resursları və digər əmtəələr üzrə daha aşağı qitmət mühiti; • ABŞ iqtisadiyyatının möhkəm bərpası əsnasında ölkənin pul siyasətinin Avropa, xüsusilə Yaponiya kimi bir neçə inkişaf etmiş iqtisadi sistesmlərin mərkəzi banklarının genişlənən (qeyri-ənənəvi) pul siyasətinə davam etməsinə baxmayaraq tədricən sərtləşməsi. 2013-cü ilin may ayında Federal Ehtiyatlar Sistemi (Fed) daha sərt pul siyasətinin icrasına keçəcəyindən xəbər verməyə başladı və istiqraz alışı proqramının 2013-cü ilin dekabr ayında daralmasına müraciət etdi. İki ildən sonra, 2015-ci ilin dekabr ayında Fed faiz dərəcələrini 0-0.25% intervalından 0.25-0.5% intervalınadək artırdı. Nəticədə ABŞ dolları digər sərbəst valyutalara qarşı möhkəmləndi, iqtisadiyyatı formalaşan ölkələr isə kəskin qaydada aşağı düşmüş əmtəə qiymətləri ilə yanaşı ciddi kapital axını ilə üzləşdi. ABŞ, Avropa və Yaponiya kimi inkişaf etmiş iqtisadi sistemlər iqtisadiyyatın mülayim bərpası dövrünə keçərkən Çin iqtisadiyyatının artım göstəriciləri səngidi, Braziliya, Rusiya və əmtəə istehsal edən digər ölkələrdə isə dərin tənəzzül başladı. Bu hadisələr əsnasında BVF 2015-ci il üzrə qlobal (iqtisadi artım) proqnozunu
31 mədən və istehsalat sahələrindəki irəliləyişi üstələməsi nəticəsində 2014-cü ilin 0.5% artımı ilə müqayisədə 2015-ci ildə sənaye sektoru 1.9% daraldı. Dövlət investisiyası həcminin kiçilməsi və daşınmaz əmlaka olan tələbin daha da aşağı düşməsi tikintidə 2014-cü ildə 9.1% artımı 2015-ci ildə 13.4% tənəzzüllə əvəzlədi. İstehlak xərclərinin və digər xidmətlərin daralması səbəbindən xidmət sahəsində artım 2014-cü ilin 7.4% göstəricisi ilə müqayisədə 4.5%-dək səngidi. Kənd təsərrüfatında sərfiyyatla bağlı tətbiq edilən dövlət imtiyazları 2014-cü ilin mənfi 2.4% göstəricisini növbəti il ən yüksək, 6.6%-lik artıma səəb oldu. Tələbə gəldikdə milli valyutanın dəyərdən düşməsi və sonrakı aylarda kreditləşmənin bir qədər sərtləşməsi səbəbindən dövlət və özəl İqtisadi göstəricilər* (%) ÜDM artımı İnflyasiya dərəcəsi Cari hesab qalığı (ÜDM-lə müqayisədə nisbi çəkisi) 2015
1.1 4.0
0.4 2016P
2017P -1.0
12.0 -0.6
1.0 5.2
1.5 *Mənbə: 2016-cı il üzrə Asiyanın İnkişaf Perspektivi PAŞA Bank 2015-ci ilin İllik Hesabatı Yüklə 61,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|