22 may 2018-ci il, çərşənbə axşamı 10
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mən fəqət hüsni-Xuda şairiyəm, Yerə enməm də, səma şairiyəm.
- Gözəl sevimlidir, cəllad olsa da, Sevgi xoşdur, sonu fəryad olsa da. Uğrunda mənliyim bərbad olsa da
- Maarifə HACIYEVA, filologiya elmləri doktoru, professor Hüseyn Cavidi həbs etdilər və onun bütün əsərlərini qadağan etdilər.
- Cavidin əsərləri yaşadı. Heydər ƏLİYEV Ümummilli lider Hüseyn Cavid: həqiqət və gözəllik şairi
- Ramiz QUSARÇAYLI Bu torpağın aşiqi
| 22 may 2018-ci il, çərşənbə axşamı 10
yer üzünü” – deyən böyük filosof-şair Hüseyn Cavid (1882-1941) nə yazmışdısa vicdanının səsi ilə qələmə almışdır. Həyatın ən ağır sınaqlarına məruz qalan ədib ömrünün sonuna qədər uca məsləkinə sadiq qalmışdır: “Əsiri olduğum bir şey varsa, o da həqiqət və yenə həqiqətdir”. Hüseyn Cavid mənalı yaradıcılıq yolu keçmiş, həqiqət, ədalət, mərdlik, gözəllik, vətənpərvərlik və insanpərvərlik kimi bəşəri keyfiyyətləri tərənnüm edən bədii nümunələr yaratmış və ədəbiyyat tarixində öz səsi, dəst-xətti ilə məşhurlaşmışdı. Təəssüf ki, Yaradanın xalqımıza bəxş etdiyi bu nadir istedad və uca məslək sa- hibinin yaradıcılığı uzun illər mübahisə və müzakirələrə səbəb olmuş, əsərləri barədə bir-birinə zidd fikirlər söylənmişdir. Onun yazıb-yaratdığı dövrün siyasiləşmiş ədəbi tənqidi müxtəlif səbəblər üzündən Cavid sənətinin sirlərini yetərincə şərh edə bilməmişdir. Hər bir əsəri müstəqil bir hadisə olan Cavidin mövzu dairəsi çox geniş olmuşdur. Əslində, Cavid yaradıcılığı Şərqin fəlsəfi və bədii fikir dünyasını dərk etməyin növbəti mənbələrindən biri idi. Bu zəngin və nadir ədəbi xəzinəni dərindən anlamaq üçün Şərqin ictimai- fəlsəfi, ədəbi-bədii fikrini dərindən öyrənmək lazımdır. Çünki Hüseyn Cavid yaradıcılığında yalnız milli deyil, Şərqin və Qərbin sintezini əks etdirən bəşəri fakt və hadisələr də geniş əksini tapmışdır. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan ədəbiyyatında güclənən romantik ədəbi cərəyanın tanınmış təmsilçilərindən biri kimi Hüseyn Cavid poetik kimliyini belə bəyan etmişdi:
Zəmanəsinin qüdrətli romantik qələm ustası olan Hüseyn Cavid poetik yaradı- cılığına lirik-romantik əsərlərlə başlamış, aşiqanə şeirlərində dünyaya və insanlara ülvi gözəllik meyarı ilə baxmışdı: Gözəl sevimlidir, cəllad olsa da, Sevgi xoşdur, sonu fəryad olsa da. Uğrunda mənliyim bərbad olsa da, Son dildarım gözəllikdir, sevgidir. Hüseyn Cavid ədəbi yaradıcılığa belə lirik şeirlərlə başlasa da, 1910-cu ildən dramaturgiya janrına müraciət edərək birpərdəli “Ana” pyesini yazmışdır. Şair-dramaturq həm lirik, həm də dram əsərlərində insan həyatının tənzimini, ağlın və əxlaqın rolunu romantik-fəlsəfi baxımdan həll etməyə çalışmışdır. Şairin romantizmini izah etmək baxımından “Şeyx Sənan” qiymətli bir örnəkdir. Azərbaycan ədəbiyyatında ilk tarixi mənzum dram olan bu pyes mövzu etibarilə ədəbiyyatda yeni bir hadisə, həm də H.Cavidin folklordan yararlanaraq ərsəyə gətirdiyi bir əsər idi. Sənətkar bu pyeslərin ardınca “Maral”, “Şeyda”, “Uçurum”, “İblis”, “Afət”, “Peyğəmbər”, “Topal Teymur”, “Knyaz”, “Səyavuş”, “Xəyyam”, “İblisin intiqamı”, “Telli saz”, “Şəhla” kimi 20-dən artıq dram əsəri yazmışdır. Cavidşünasların yazdığına görə, ədibin əsərlərinin ilk tamaşaları 1920-1923-cü illərdə olmuşdu. 1924-1926-cı illərdə isə onun dramları yeni quruluşda səhnəyə qoyulmuşdu. Bu illərdə Azərbaycan teat- rının pərdələri çox vaxt “Şeyx Sənan”la, “İblis”lə açılmışdı. Lakin o dövrün ədəbi tənqidi Cavidin əsərlərində hakim ideolo- giya baxımından müəyyən ideya qüsurları görmüşdülər. “İblis” və “Uçurum” əsərləri isə daha çox mübahisə və müzakirələrə səbəb olmuşdu. “İblis”in məfkurə cəhətdən sağlam olmadığı iddia edilmişdi. 1930-cu illərdə isə Cavidin haqsız tənqidinin miqyası durmadan genişlənmişdi. Əzəli, əbədi həqiqətlərə sadiq qalan azad ruhlu şair sosialist inqilabından, sovet rejimindən, inqilab tarixindən deyil, öz romantik təfəkkürünün ifadə etdiyi mövzu- lardan, türk və islam dəyərlərindən, klassik məsələlər üzərində köklənən Azərbaycan məfkurəsindən yazdığı üçün bolşevik tənqidçilərin hücumları ilə qarşılaşmalı olmuşdu. Onun əsərlərinin qəhrəmanları o zaman dəbdə olan ədəbi məhkəmələrdə mühakimə edilmişdi. Sovet hakimiyyətinin diktə etdiyi tənqid get-gedə Hüseyn Cavidə qarşı daha sərt mövqedə dayanmış, bu hücumlar getdikcə daha mürtəce xarakter almışdı. Bu dövr ədəbi tənqidi H.Cavidi yeni cəmiyyəti, proletar inqilabını anlamamaqda, əsərlərinin üslubunda Azərbaycan varlığını ifadə edə biləcək ünsürün olmamasında təqsirləndirirdi. 1930-cu illərdə M.Ələkbərli və S.Şamilov kimi tənqidçilər Hüseyn Cavidi Azərbaycan həyatı ilə az maraqla- nan və əməkçilərin mübarizəsinə yad olan əsərlər yazmaqda tənqid edirdilər. Dövrün proletar-marksist tənqidçiləri ədəbiyyata zorla sırınan saxta sosializm realizmi yara- dıcılıq metodunu Hüseyn Cavid yaradıcılı- ğında görə bilmədikləri üçün ittihamlarını gündən-günə sərtləşdirirdilər. H.Cavid yaradıcılığını düzgün qiymətləndirən Mustafa Quliyev, Hənəfi Zeynallı, Abdulla Şaiq kimi tənqidçilər də tapılırdı. Abdulla Şaiqin “Cavidin “İb- lis” nam hailəsi haqqında duyğularım” (1925), Hənəfi Zeynallının “Peyğəmbər” haqqında mülahizələrim” (1926), “Şeyx Sənan haqqında mülahizələrim” (1926) adlı məqalələrində Cavidin yaradıcılı- ğı, əsərlərinin məziyyətləri, sənətkarlıq xüsusiyyətləri haqqında müsbət fikirlər söylənirdi. Abdulla Şaiq “Xatirələrim” kitabına da- xil etdiyi “Hüseyn Cavid” adlı məqaləsində yazırdı: “Cavidin şah əsərləri, şübhəsiz, “Şeyx Sənan” ilə “İblis” faciələridir. Cavidin bütün əsərləri içərisində “İblis” qədər həyati və realist bir əsər yoxdur, zənn edirəm”. Abdulla Şaiq “fənalıqların simvo- lu” olan “İblis” əsərinin 1918-ci ilin Mart qırğınlarının acı təsirləri altında yazıldığını açıqlayırdı. Həmin yazıdan məlum olur ki, şairi erməni quldurlarının atəşlərindən təsadüf xilas edibmiş. 1937-ci ilin repressiya qurbanların- dan olan tənqidçi-ədəbiyyatşünas Hənəfi Zeynallının “Peyğəmbər” haqqında mülahizələrim” adlı məqaləsində bir sıra tənqidi mülahizələrlə bərabər, Cavidin bir osmanlı ədəbiyyatı dəstpərvərdəsi, bir azərbaycanlı balası olduğu göstərilir, onun möhtəşəm və böyük mövzular üzərində düşündüyü, “Peyğəmbər” pyesini ya- ratması ilə hazırkı əsrin həqiqi bir oğlu olduğu vurğulanırdı. Hənəfi Zeynallı “İblis”, “Şeyx Sənan” kimi xalis romantik, “canlı və məharətli” bir əsər yazan şairin “Peyğəmbər”inin “zəif” tərəflərini tənqid etsə də, “Cavidin yaratdığı dil və üslubun Azərbaycandakı şair və ədiblərimiz üçün də ən müstəsna, ən zərif və narın dil” olduğu- nu, bu dilin təsirilə yaranacaq Azərbaycan türk ədəbiyyatının əmsalsız əsərlər mey- dana gətirə biləcəyini, bunun da Cavidin Azərbaycan ədəbiyyatına ən böyük xidməti olacağını söyləyirdi. Məmməd Kazım Ələkbərli Azərbaycan ədəbiyyatının inkişaf yollarından bəhs edərkən Hüseyn Cavidin də yaradı- cılığına toxunur, onun “Şeyx Sənan” əsərinin qiymətli bir dram olduğunu qeyd edirdi. Mustafa Quliyev isə Cavi- din fəlsəfi görüşlərinə tənqidi yanaşsa da, şairin sənətkarlıq xüsusiyyətlərini yüksək qiymətləndirir, bu böyük söz ustasının şeirlərinin musiqiliyi və gözəlliyi etibarilə Puşkin şeirini xatırlatdığını yazırdı. H.Cavidin yaradıcılığı 1930-cu illərdə Mehdi Hüseynin, Mirzə İbrahi- movun məqalələrində də təhlil edilmiş və qiymətləndirilmişdir. Sonrakı illərdə görkəmli ədəbiyyatşünaslar Məmməd Arif Dadaşzadə, Məmmədcəfər Cəfərov, Mir Cəlal Paşayev, Cəfər Xəndan, Əli Sultanlı dahi şair-dramaturqun əsərləri haqqında qiymətli fikirlər söyləmişlər. Hüseyn Cavidin vaxtilə dərs de- diyi tələbəsi həkim Dilşad Mehdiye- va müəlliminə vaxtilə edilən qərəzli münasibəti belə xatırlamışdır: “Şairə hücumda fəallıq göstərənlərin əksəriyyəti əslində əsl milli mədəniyyətdən, milli ədəbiyyatdan tamamilə uzaq, deyərdim ki, əqidəsi də şübhəli adamlar idi”. Belələri böyük şairin adını rəsmi dairələrdə də hallandırırdılar. Odur ki, Hüseyn Cavid də Azərbaycanın bir çox ziyalısı kimi Stalin repressiyasına tuş gəldi. 1937-ci ildə o, əvvəlcə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvlüyündən çıxarıldı. Sonra isə Sibirə sürgün edildi, orada vaxtsız əbədiyyətə qovuşdu. Stalinin ölümündən və şəxsiyyətə pərəstişin pislənməsindən sonra Cavid haqqında yenidən yazılmağa başlandı, qiymətli ədəbi irsi barədə elmi incələmələr aparıldı. Ölməz ədibin bir çox əsərləri nəşr edildi, haqqında obyektiv qiymət forma- laşdı. Yazılan monoqrafiya və məqalələrdə onun Azərbaycan ədəbiyyatında tutduğu mövqe şərh olundu, bu böyük sənətkarın taleyi, sənəti, əsərlərinin mahiyyəti geniş təhlil olundu. Görkəmli sənətşünas Cəfər Cəfərov, akademik Məmmədcəfər Cəfərov, xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov, professorlar Əli Sultanlı, Abbas Zamanov, Əkbər Ağa- yev, Orucəli Həsənov, Məsud Əlioğlu və başqalarının yazdığı əsərlər Hüseyn Cavidin həyat və yaradıcılığı barədə dolğun elmi mənbəyə çevrildi. Hüseyn Cavid yaradıcılığını diqqətlə araşdıran professor Məsud Əlioğlu onun qüdrətli sənətkar, istedadlı dramaturq ol- duğunu vurğulayaraq, belə qənaətə gəlirdi: “Hüseyn Cavidin nəzərində həmişə iki növ insan dayanmışdır. Biri varlandıqca miskinləşən, xırdalanan və nəcib insani hisslərini itirən “yoxsul zənginlər”dir. Digəri isə imtiyazdan, var-dövlət əsirliyindən və altun hərisliyindən azad olmuş, qəlbən zəngin yoxsullardır”. Professor Əli Sultanlı “H.Cavidin faciələri” adlı məqaləsində yazırdı ki, “Hü- seyn Cavid orijinal təbiətə malik bir şair idi. Onun bir misrasını silmək, başqa bir misra ilə əvəz etmək mümkün deyildi, hətta dili- nin imlasını dəyişdirmək belə böyük cəsarət tələb edirdi. Bütün bunlar Hüseyn Cavidin yaradıcılıq haqqında olan görüşlərindən irəli gəlirdi”. Akademik Məmmədcəfər Cəfərov da H.Cavidin yaradıcılığını geniş təhlil edərək, onun özünəməxsus şeir dili, üslub xüsusiyyətlərindən söhbət açırdı: “Cavid şeirində çox zaman xəyal, sevinc, kədər, ümid kimi psixoloji hal- lar, haqq, ədalət, həqiqət, zaman, məkan kimi mücərrəd anlayışlar da canlandırılıb şəxsləndirilir”. Göründüyü kimi, Cavid düşünən və düşündürən bir şair idi. O, həm real həyatda gördüklərini, həm də ideal sayıb görmək istədiklərini qələmə alanda humanizm, üs- yankar bir ruh, millət, hürriyyət məsələsinə münasibət, tarixi şəxsiyyətlərin taleyi kimi mövzulara özünəxas münasibət bildirirdi. Nəhayət, 1982-ci ildə hələ sovet reji- minin hökm sürdüyü bir vaxtda ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və köməyi ilə xalqımızın dahi şairi, nadir sənətkarı Hüseyn Cavidin nəşi Sibirdən Azərbaycana gətirildi və dünyaya göz açdığı Naxçıvanda torpağa tapşırıldı. Müstəqilliyimizin ilk illərində isə ulu öndər böyük şairin əbədi uyuduğu məkanda onun məqbərəsini ucalt- dırdı. O zaman müstəqil dövlətimizin qu- rucusu yeni epoxanın Cavidə münasibətini belə ifadə etdi: “Bilirsiniz ki, Hüseyn Cavidin həyatı, yaradıcılığı Azərbaycan üçün nə qədər dəyərli, əhəmiyyətli olub. Onun qoyduğu ədəbi-mənəvi irs bizim üçün nə qədər əhəmiyyətli və gərəklidir. Eyni zamanda, onun həyatı faciəli olubdur. Ancaq bu faciəli dövrlər onun yaradıcılı- ğını Azərbaycan xalqının qəlbindən çıxara bilməyib, yaşadıbdır”. “Cahanı xilas edəcək iki böyük qüvvət var: gözəllik və məhəbbət” amalını bütün yaradıcılığı boyu təbliğ edən Hüseyn Ca- vidin milli və bəşəri dəyərlərlə süslənmiş qiymətli irsi onun adını dünya ədəbiyyatı xəzinəsini yaradanların sırasına əbədi həkk etmişdir.
– Urva kəndi. Urva kəndinin urvatlı nəsillərindən biri də Bağırovlar nəslidir, sadə, zəhmətkeş və nəcib insanlardan ibarət bir nəsil...Torpağın dilini bilən və torpaqla öz dilində danışan bu nəslin Bağır adında yurdsevər bir ağsaqqalı olub, Bağır kişinin ocağı başında öz yurdunda, ətraf mahallarda belə işgüzar əmək adamı kimi tanınan Tağı kişi yetişib və nəslin şərəfli estafetini haqqında söz açdığımız övladı Mayıla ötürüb... Babası Bağırın və atası Tağının xeyirxah əməllərini, işgüzar və fədakar keyfiyyətlərini həyat amalı kimi əxz edən, çalışdığı vəzifələrdə nümunəvi fəaliyyəti ilə seçilən Mayıl Bağırov təkcə Qusarda deyil, ətraf rayonlarda da vətənpərvər ziyalı və el ağsaqqalı kimi tanınır. Mayıl müəllim qırx yaşın- da qəflətən dünyasını dəyişmiş atası Tağı və təkbaşına on övlad böyüdüb boya-başa çat- dıran “Qəhrəman ana” Anabacı haqqında danışanda kövrəlir, üzündə qəm qarışıq sevinc, həsrət rəngli ışıq cilvələnir, ata- ana haqqını itirməyən vəfalı övlad obrazı kimi gözümüzdə ucalır... Anabacı ana balalarını necə əziyyətlə, halallıqla ərsəyə gətirib və onları uşaqlıqdan əməyi, Vətəni, xalqını sevmək ruhunda tərbiyələndirib. Bəzən çətinliklər qarşısında gizlincə gözünün qarasını sıxsa da, böyük bir külfətin – altı oğul, dörd qız uşağının ağır yükü- nü zəif çiyinlərində daşısa da, sınmayıb və əyilməyib. Hər bir dərdə kişi kimi dözüb, mətanət nümayiş etdirib. Balalarını oxut- durub, ev-eşik, ailə, oğul-uşaq sahibi edib. Urva kənd orta məktəbini bitirib Azərbaycan Kənd Təsərüffatı İnstitununa da- xil olan gənc Mayıl qaynar tələbəlik illərinin ilk günlərindən professor-müəllim heyətinin dərin hörmətini qazanmışdı. O, institunun ictimai həyatında yaxından iştirak edir, həm fakültənin divar qəzetində, həm də institutun çoxtirajlı “Kadr uğrunda” qəzetinin səhifələrində maraqlı məqalələrlə çıxış edirdi. Mayıl Bağırovun üçün- cü kursda ikən tələbə elmi cəmiyyətinə üzv seçilməsi onun qarşısında yeni üfüqlər açdı. Onun bir tələbə kimi nəinki respublikamızda, eləcə də Sovetlər Birliyinin müxtəlif şəhərlərində keçirilən tələbə elmi cəmiyyətlərinin konf- ranslarında etdiyi məruzələri yüksək qiymətləndirilir, diplom və başqa qiymətli hədiyyələrlə mükafatlandırılırdı. İyirmi bir yaşında ikən alim-aqronom diplomu ilə Qusar və Xaçmaz rayonlarında aqronom, baş aqronom, elmi işçi vəzifələrində çalışmağa başladı. Mayıl müəllim xatirələrində yazır: “İndiyədək həyatda nə qazanmışamsa, nəyə nail olmu- şamsa ilk növbədə rəhmətlik atama və anama borcluyam. Təsəvvür edin, uzun illər ra- yonda sovxoz direktoru, meşə təsərrüfatı müəssisənin müdiri, XDS-də icrakom sədri, icra hakimiyyəti başçısının müavini, respublika Nazirlər Kabinetində baş məsləhətçi və digər məsul vəzifədə işləmişəm və işlədiyim vəzifələrin hər bir məqamında mehriban, gülərüz, qayğıkeş və bacarıqlı təsərrüfatçı kimi şöhrət tapmış atam Tağı kişinin ruhu mənə mayak olub, onun işıqlı həyatı yollarıma nur çiləyib, mən də bu işığa, bu nura bələnib həmişə öyünmüşəm. Heç yadımdan çıxmaz, 1987-ci ildə 39 yaşında Qusarda XDS İcraiyyə Komitəsinin sədri işlədiyim ilk günlərdə ucqar bir kəndə getmişdim. Ağsaqqalların yığışdığı gur bir yerdə camaatla görüşüb, özümü təqdim edəndən sonra onların gün-güzaranları ilə maraqlandım. Məni adicə “rayispolkom” kimi qarşılayan ağsaqqallar Tağı kişinin oğlu olduğumu eşidəndə təzədən görüşüb hal-əhval tutdular, qucaqlayıb, bağrına basdılar. Bax, həyatda belə anları yaşamaq insan üçün necə də şərəflidir. Mən onda qət etdim ki, atamın nəcib əməllərini, gözəl insani keyfiyyətlərini şərəflə davam etdirməliyəm. Ürəyimi riqqətə gətirən o cür görüşlərdə Bağırovlar nəslinin nüfuzunu qaldır- mağın vacibliyi qəlbimə hakim kəsilib.Bu missi- yam göstərilmiş ehtimadı ləyaqətlə doğrultmaqla, daim məsuliyyət hissini, cavab- dehlik missiyasını artırmaqla həyata keçə bilərdi. Burada düzgün mövqe, mənəvi təmizlik, halallıq, başlıcası isə dövlətçiliyə sadiqlik önəmli rol oynayırdı və müdriklərin “Nəfsə hakim olan dünyaya hakim olar” deyimi həyat devizimə çevril- di...”
Ot kökü üstə bitər, – deyiblər. Təbiətə, başlıcası isə halal zəhmətə bağlılığı və vur- ğunluğu Mayılı uşaqlıqdan kənd təsərrüfatı mütəxəssisi olmağa sövq edib. Kiçik yaşlarından zəhmətə alışıb. Əkin-biçin, bağçılıq və digər işlərdə ailə üzvlərinə həmişə dəstək olub, kömək göstərib. Torpağa sevgi, məhəbbət, halallıq onun qanın- da-canında olub... Yeri gəlmişkən, onu da əlavə edim ki, 1984-cü ildə Qu- sar Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi Sultan Hacıbalayev sovxoz direktoru Mayıl müəllimi yanına çağırıb yaxşı işinə görə onu “Əməkdə fərqlənməyə görə” medalına təqdim etmək istədiyini bildirir. Mayıl müəllim təklif edir ki, ona verilməsi üçün nəzərdə tutulan meda- lın təsərrüfatda işləyən əmək qabaqçıllarından birinə verilməsi daha məqsədəuyğundur. Amma katib sözündə qəti idi və bir daha israr edir ki, mükafatla sovxoz rəhbəri təltif olunmalı- dır. “Uzun mübahisə”dən sonra mükafatın qabaqçıl təsərrüfatçı- fəhlə Feyzəbani Qaraxanovaya verilməsi qərara alındı ki, bu da “közü həmişə öz qabağına çəkmək istəyənlərə” ibrət dərsi idi...
Mayıl Bağırovun bacarığı, təşkilatçılığı, səriştəli və qurucu rəhbər olması ilk dəfə 1981-ci ildə Qusarın ən iri toxumçuluq təsərrüfatı sayılan “ Partiyanın XXIII qurultayı” adına sovxoza direktor təyin olunandan sonra üzə çıxdı. 33 yaşlı gənc burada çalışdığı 7 il ərzində doğma kəndini, rayonunu respublikada şöhrətləndirə bildi. Direktor kimi o vaxt çoxlarının mümkün- süz hesab etdiyi bir çox sosial problemlərin həllinə nail oldu: Urvaya qaz kəməri çəkdirdi, idarə binası, uşaq bağçası, ha- mam inşa olundu, kənd abadlaş- dırıldı. Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının şərəfinə əzəmətli abidə kompleksi ucaldıldı, Urva Palasa kəndində 10 yaşayış evi tikildi. Kəndə 4 kilometrlik yol çəkildi, əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsindən ötrü yeni kəmər istifadəyə verildi. Urva kəndinin, demək olar ki, bütün tikinti-abadlıq işləri Mayıl müəllimin sovxoza rəhbərlik etdiyi vaxtlarda həyata keçirildi, iqtisadi cəhətdən möhkəmlənən sovxoz geniş tikinti meydanına çevrildi. Qısa müddətdə bir təsərrüfatda bu qədər tikin- ti-abadlıq işlərin aparılması görünməmiş hadisə idi. Mətbuat, radio və televiziya buradakı quruculuq işlərini geniş işıqlan- dırdı. Təsərrüfat Ümumittifaq “Cinstərəvəz” toxumçuluq sistemi tərkibinə daxil olduğun- dan iş təcrübəsi ilə artıq Sovetlər Birliyi səviyyəsində maraq doğurdu. Təsərrüfat qazandığı nailiyyətlərə görə “Yüksək mədəniyyət və nümunəvi ictimai asayiş sovxozu” fəxri adına layıq görüldü. Azərbaycan KP MK-nın, Nazirlər Sovetinin fəxri diplomu ilə mükafatlandırıldı. 1987-ci ildə Mayıl Bağı- rov Qusar rayon XDS İcraiyyə Komitəsinin sədri kimi məsul vəzifəyə irəli çəkildi. Bu vəzifədə də Mayıl müəllim yeni uğurlara imza atdı. Müsahibələrindən birində oxu- yuruq: “Fəxr edirəm ki, icraiyyə komitəsinin sədri işlədiyim dövrdə Qusarda yeni konserv zavodu işə salındı, avtovağzal tikildi, şəhərdə kanalizasiya sis- temi quraşdırıldı, 1100 nəfərlik məktəb istifadəyə verildi. Qu- sardan kəndlərə gedən onlarca kilometr yola asfalt döşəndi.17 kənddə dəyirman tikildi. Hil, Urva kimi iri kəndlərdə isə su təchizatı yaxşılaşdırıldı, ayrı-ayrı kəndlərdə qazlaşma işi sürətləndirildi, fermerlər üçün 30 yaşayış evi inşa edildi. “Hər kəsə fərdi mənzil” proqramının müəlliflərindən biri oldum”. 1969-cu ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunu alim – aqronom diplomu ilə bitirən Mayıl Bağırov 1991- 1994-cü illərdə Bakı Sosial İdarəetmə və Politologiya İnstitutunda ikinci ali təhsil almaqla politoloq ixtisası- na da yiyələnmişdir. Kənd təsərrüfatının inkişafında Mayıl müəllimin xüsusi xidmətləri olduğu kimi, qazandığı biliklərdən bacarıqla istifadə edərək, Sovetlər dönəminin son dövrlərində, fəsadlarla dolu “yenidənqurma” illərində də siyasi fəallığı ilə seçildi. Mayıl müəllim deyir ki, dünya şöhrətli siyasətçi Heydər Əliyev məktəbinin yetirməsi olan ziyalı kimi mən də baş verən proseslərdən kənarda qala bilməzdim. “Qayğı və tələbkarlıq” Heydər Əliyev idarəçilik məktəbinin əsas prinsipi idi. O məktəbin kadrı kimi gecə-gündüz ümumi iş üçün mübarizə aparırdıq. O vaxtlarda respublika Nazirlər Kabinetində millətlərarası münasibətlər şöbəsində çalışır- dım. Heydər Əliyev kimi müdrik şəxsiyyətin hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkə parçalanmaq, məhv olmaq təhlükəsindən qurtuldu. Milli münasibətlərdə tarazlıq, ahəngdarlıq yaradan qanunlar, milli, dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün vətəndaşların barabər hüquqla- rına təminat verən Konstitusiya qəbul edildi. Möhtərəm Prezi- dentimizin respublikanın ləzgi ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə unudulmaz görüşləri, Qusar Ləzgi Dövlət Dram Teatrının, Sabir adına Bakı Pedaqoji Texnikumunun Qusar filialının açılması, respublika radiosu ilə ləzgi dilində verilişlərin səsləndirilməsi, orta məktəblərdə doğma dilin tədris edilməsi süni milli problem yaradanları tərksilah etdi”. Mayıl Bağırov 1972-ci ildə Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin nəzdində kolxoz və sovxozlar üçün istehsalatdan ayrılma- dan rəhbər kadrlar hazırlayan birillik kursu, 1988-ci ildə isə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İdarəetmə İnstitutun- da “Müasir idarəetmə üsulları, istehsalın təşkili və planlaşdı- rılması” ixtisasartırma kursunu bitirdi.
Azərbaycanın müstəqillik qazanması ilə bağlı olaraq Mayıl Bağırov bir sıra digər vəzifələrdə çalışmalı oldu. Lakin harada işləməsindən asılı olmayaraq, əvvəlki şövqlə, təşəbbüskarlıq və yaradıcılıq əzmi ilə fəaliyyət göstərdi. Bu keyfiyyətlər rayon meşə təsərrüfatının müdiri işləyəndə bir daha qabarıq nəzərə çarpdı. Meşələrin talan edilməsinin qarşısını almaq məqsədi ilə direktor burada yeni nəzarət sistemi yaratdı. Yardımçı və tingçilik təsərrüfat fəaliyyətlərini canlandırdı.Ya- şıllaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar həmin təsərrüfatdan rayonun idarə və təşkilatlarına, təhsil ocaqlarına təmənnasız olaraq minlərlə müxtəlif növ ting verildi. Res- publikada ilk dəfə olaraq Şərq çinarı, Sərv, Eldar şamı, Küknar, Kolvarı jasmin yetişdirildi. Qu- sar şəhəri ətrafında Həzrə, Girig, Uqur və başqa kəndlərdə çay sahillərinin məhsuldar torpaqları yuyub aparan sel sularına qarşı dərin və möhkəm köklərə malik ağaclardan xüsusi qoruyucu zolaqlar yaradıldı... Onu da qeyd edək ki, Yeni Azərbaycan Partiyasının ilk üzvlərindən olan Mayıl Bağırov Qusar rayonunda bu partiyanın yerli təşkilatlarının yaradıl- masında çox böyük fəaliyyət göstərib. Deyirlər ki, insan doğulduğu torpağa bənzəyir. Mayıl Bağırov Qusar torpağının Vətənimizə bəxş etdiyi Azərbaycan ziyalı- larından biridir. O, bütün varlığı ilə doğulduğu torpağın oğludur və sözün həqiqi mənasında, torpağa bağlı adamdır. Nədənsə, mən onu başqa sahədə təsəvvür edə bilmirəm. Elə bilirəm o, dünyaya torpaq aşiqi kimi gəlib. Mayıl müəllimin elmə münasibəti, elmi dəyərləri yüksək qiymətləndirmək bacarı- ğı onun həyat amalına çevrilmiş- dir, onda torpağa, elmə, insan- lara qəribə bir can yanğısı var, torpaqşünaslıq sahəsində rayon və respublika mətbuatında dərc olunmuş onlarca elmi məqalənin müəllifi kimi hamını Vətən torpağını sevməyə səsləyir. Ömrünün 70 yaşını haqlayan Mayıl müəllimin yeganə dərdi işğal altında inləyən Qarabağdır, bu dərd ixtiyar yaşında olan bu ziyalının yuxusunu ərşə çəkib. Torpaq dərdi, torpaq həsrəti üzür onu.
Hələ Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini vəzifəsində işləyərkən onun rəhbər işçi və ehtiyatda olan zabit kimi bir qrup ziyalı və konsert briqadaları ilə cəbhə bölgələrinə etdiyi səfərləri və əsgər və zabitlərlə keçirdiyi görüşləri, bu görüşlərdə iblis donuna girmiş erməni daşnakla- rına, onların başabəla ideoloqla- rına qarşı barışmaz mövqe tut- mağa, işğalda olan rayonlarımızı azad etməyə çağıran çıxışlarını unutmaq olmur. 14 oktyabr 1998-ci il tarixli “Bakinski raboçi” qəzetində res- publikamızın bir qrup görkəmli ziyalı və hərbi xadiminin imzası ilə “Odun üstünə yağ tökənlərə aman verməyin!” başlıqlı geniş məktubu dərc olunmuşdu. Ru- siya Federasiyasının Prezidenti B.Yeltsinə və doqquz MDB ölkəsi prezidentinə ünvanlanmış həmin məktubu imzalayanların arasında Azərbaycanda yaşayan milli azlıqların nümayəndəsi, Qusar Rayon İcra hakimiyyəti başçısının müavini M.Bağırovun da adı vardı. Müraciətdə deyilirdi ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında əsassız torpaq iddiasına söykənən qanlı münaqişə Azərbaycana, burada yaşayan bütün xalqlara hədsiz məhrumiyyətlər gətirib, misilsiz faciələr doğurub. Rusiyanın silahını qeyri-qanuni yolla Ermənistana ötürənlər o silahı həm də bizə qarşı tuşlayırlar. An- caq bu, o demək deyildir ki, biz özümüzə görə narahat oluruq. Bizi ABŞ, Rusiya, Turkiyə kimi vasitəçilərin, BMT və ATƏT kimi beynəlxalq təşkilatlarının köməyi ilə əldə olunmuş atəşkəsin pozula biləcəyi narahat edir. Qafqaza silah göndərilməsi səngiməkdə olan odun üstünə yağ tökməkdir.Məktub bu sözlərlə bitir: “İnanırıq ki, tək bizim deyil, həm də haqqın, ədalətin səsini eşidəcək və odun üstünə yağ tökənlərə qarşı aman- sız olacaqsınız”. Bu mövqe Mayıl Bağırovun Vətənin ehtiyatda olan müsəlləh zabiti kimi torpaq uğrunda hər an döyüşməyə hazır olduğunu təsdiq edən xarakteridir. Mayıl müəllim Vətəninə, elinə, obasına bağlı vətənpərvər ziyalı, eyni zamanda, son dərəcə alicənab ailə başçısı, qayğıkeş baba, müdrik ağsaqqal, xeyirxah insan, nəcib bir vətəndaşdır. Onun parlaq və mənalı həyatı müstəqillik yolunda inamla addımlayan respublikamı- zın sabahkı qurucuları olan gənclərimizə ən yaxşı örnəkdir. Mayıl Bağırov bu çətin və ağır vəzifəni çiyinlərində şərəflə daşıyır və bundan zövq alır. Mayıl Bağırovun çox sevdiyi bir deyim var,- ömrün də öz zirvələri olur. 70 yaş da ömrün kamilik, müdriklik zirvəsidir. Bu zirvədən hər yer çox aydın görünür və bu zirvəni hamı görür. Axı görünən dağa nə bələdçi, amma güman edirik ki, fəth olunmamış zirvələr hələ qabaqdadır. Mayıl Bağırovu daha əzəmətli zirvələrdə görəcəyimizə inanıram! Ramiz QUSARÇAYLI Bu torpağın aşiqi Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|