27-tema. Social pedagogikalıq texnologiya strukturası hám mazmunı

27-tema. Social pedagogikalıq texnologiya strukturası hám mazmunı.
1. Basqıshlılıq-social pedagogikalıq texnologiya strukturası hám onı ámelge asırıw processiniń tiykarǵı ózgesheligi sıpatında.
2. Social pedagogikalıq texnologiyanı tańlaw jámiyettiń sociallıq buyırtpası.
3. Tálim mekemesiniń baǵdarı, social pedagogınıń wazıypaları menen baylanıslı.
4. Social pedagogtiń diagnozlaw nátiyjesi, rejelestiriw, basqarıw hám bahalaw.

Social tárbiya, oyla pedagogikası, oqıwshı shaxsı degende neni túsiniw kerek, balaǵa tásir kórsetiwdiń (ótkeriwdiń) hám muamula metodlarınıń qanday tu'rlari bar, tárbiyası salmaqli balalar menen jumıs aparıwdıń ayriqsha qásiyetleri hám xakozo.

Social pedagog tek ǵana ayrıqsha shaxs menen balalar menen, óspirimler menen, egerde gruppa bolıp islewi kerek bolsa tek ǵana kishkene gruppa menen, eger oyla menen bolsa tek kishi oylalar menen, lekin hár biri menen ayrıqsha jumıs júrgizedi.
Social pedagogdıń wazıypası bul balalardı, óspirimlerdi social muxafaza qılıw, olarǵa social yamasa medicinalıq járdem kórsetiw, onıń oqıwın shólkemlestira alıw, sonıń menen birge, olardıń abıray itibarın qayta tiklew hám jámiyetke maslastıra alıw oqıwına ıyelewi kerek.
Bul wazıypalardı ámelge asırıw ushın balanı xar tárepleme úyreniw, krizis dárejesin jáne onı saplastırıw yullarini joybarlawtira alıwı kerek.
Onıń ushın bolsa pedagog social xızmet iskerligi menen sonıgdek, social, qorǵaw jumısları menen jaqınnan -tanıw bolıwı kerek. Bul bolsa social pedagogdıń kásiplik tayın -bulishini hám joqarı dárejedegi pedagogikalıq maxoratga ıyelewin talap etedi.
Social pedagog qo'yidagi pánler bo'ycha kásiplik bilimlerge ıyelewleri kerek: Pedagogika hám psixologiya, balanıń rawajlanıw, fiziologiyasini, tárbiya jumısları metodikasın hám xakozo hám balalar menen xamkorlik ornata alıw hám shólkemlestira alıwı kerek.
Sonıń menen birge social pedagog pedagogikalıq texnologiyanı da biliwi kerek boladı. Sonday eken, tárbiyalaniwshilerge tásir ótkeriw jollıq, ilmiy tájriybe hám maxoratga ıyelewi kerek. Bularǵa tómendegiler kiredi: artist bóle alıw, shıraylı sóylew, ritm, temp, tembr, mimika hám ım-ishara -belgiler, alkogolik hám náshebent, foxshalr menen shaplashish tonini hám tilin tapa alıw. Tekǵana sóylesiw xattoki olarǵa tásir utkazish hám ishontira alıwları kerek boladı.
Social pedagog muamala mádeniyatı hám sóylesiw texnikasına itibar qaratıwı lizim boladı.
Házirgi kúnde social pedagog :
-mektepta klassta nosog'lom oylalar balaları menen islewinde:
-mektep-internatlarda, mexribonlik oyda, balalar oyida:
-social -bilimlendiriwge tiyisli oraylarda, social -psixologiyalıq xızmet oraylarında :
-reabilitatsion-korrektsion oraylarda :
mádeniyat orayları, jaslar klubları :
-jazǵı dem alıw hám mexnat lagerlarida jumıs júrgizediler.
Tiykarınan bul mekemelerde social pedagoglar balalar hám oylalar menen jumıs júrgizedi hám olar tómendegilerden ibarat :
Tek ǵana balalardıń (óspirimlerdiń) bilimlerigina social pedagogdıń olarǵa járdem beriwi yamasa qayta tárbiyalawda tósri jol tańlawında járdem bere aladı.
Olardıń sogligini, oylasidagi óz-ara munasábetlerdi, mektepke óz teńqo'rlari menen munasábetlerin, munasábetleri qanday ekenligin biliwi zárúr.
Pedagog suxbat, anketa juwapları, qatarlasları menen bolǵan munosobatlaridagi turpayınan, balalar bilim dárejesinen bilip aladı.
Social pedagogdıń júrgizetuǵın jumısınıń keyingi basqıshı bul bala (óspirim) menen birge onıń xolatini, ol túsip qalǵan jaǵdaynı,
«atrofdagilarning xammasi ayibdor» dep qaramasidan balanıń óziniń xatti- háreketine itibar qaratıwı arqalı tushinib alıw. Jaǵdaynı anıqlawtirib hám ol jaǵdayda qatnasıw menen krizistan shıǵıp ketiw jolin tabıwı múmkin.
Balalar menen munasábette bolıwı ushın social pedagogika pedagogikalıq qadaǵalaw hám maxorat kerek boladı bul bolsa olarǵa balalar menen tárbiyalıq jumıs aparıw normasın belgilep beredi: eger normaınan asıp ketsa jaman tásir kursatishi múmkin.
Social pedagogdıń shólkemlestiriwshilik qábileti balalardı (óspirimlerdi) tek ózigine óz ómirin ózgertira alıwı hám qıyın jaǵdaydan shıǵıp keta alıwın ishontirishda kórinedi.
Social pedagogdıń shólkemlestiriwshilk iskerligi balalar menen jámiyet ortasındaǵı mámleketshilik mekemeleri ortasındaǵı baylanısı, eń tiykarǵısı bolsa balaǵa jańa ómir talaplarına iykemlesiwine járdemberadi.
Social pedagogdıń islew metodları.
Eń keń tarqalǵan hám tábiy metodlarınan biri bul baqlaw metodı. Pedagog balanıń muamalasini onıń oyladagi, mektep degi, sabaq processindegi qatarlasları menen onıń mexnat iskerligin, turpayın gúzetedi. Suxbat metodı - suxbat ótkeriwge tayorlanish ushın aldın anketa alınadı, aldından sorawlar dúziledi komissiya nátiyjeleri menen tanıwadı.
Sotsiometrik metod
Pedagogika daǵı metodlar taǵı tákirar aytıladı. Social jóneliste ózlerińiz toltırıp alasızlar.

Social pedagogikalıq iskerliginiń ayriqsha ózgesheligi social pedagog ushın kerekli bolǵan kásiplik maǵlıwmatlardı talap etedi. Bunday maǵlıwmatlardı tańlaw ushın social pedagog diagnostikanıń hár túrlı túrlerinen keń foidalanadi hám olardan óz jumıs iskerligi dawamında foidalanib baradı. Bul mániste social pedagog hár túrlı pánler boyınsha belgili dárejedegi mutahassis bolıp, balalardı social pedagogikalıq psixologiyalıq hám medicinalıq tárepten úyreniw metodların jaqsı biliwi kerek. Bunday diagnostik úyreniwler maqseti ne islew kerek ekenliginiń metod usılların anıqlaw emes, tek sharayattıń qanday ekenligin anıqlaw -diagnostika qoyıw. Diagnoz ob'ektiniń jaǵdayınıń qanday sharayatta ekenligin biliw ushın, wazıypalardıń kartinasın ashıwǵa járdem beredi.

Social pedagogdıń jumıs programmaları júdá kóp bolıwǵa basshı social pedagogikalıq diagnostikanıń anıq shegarasın social pedagog wazıypalardıń júdá kópligi odan hár túrlı bilimlerden xabarlı bolıwın talap etedi.
Medicinalıq diagnostika -adamdıń qanday kesellik menen kesellengenligin anıqlaw jáne bul kesellik túrin qaǵıyda boyınsha belgili. Klassifikatsiyaga keseldi úyreniw arqalı onıń keselligin hám invalidligini anıqlaw boyınsha mutahassis vrachning sheshimin talap etedi. Social pedagogdıń bul diagnostikaningpsixologik hám pedagogikalıq aspektlarigina qızıqtiradi, sebebi ol norkaman, nevroz, al'kogolizm hám taǵı basqa diagnozlardı quya almaidi lekin ol bundası kesellikler menen kesellengen adamlar menen pútkilley islesedi jáne bul kesellikler balanıń rawajlanıwına jaman tásir etiwiniń aldın aladı.
Psixologiyalıq diagnostka - adamdıń yamasa ob'ektlerdiń psixologiyalıq analizga beriletuǵın jalǵız psixologiyalıq qásiyetlerin úyreniw. Psixologiyalıq diagnostikanıń maqseti shaxsınıń psixologiyalıq ózgesheliginiń aktual jaǵdayı jáne onıń keyingi rawajlanıwın shama menen islew haqqında belgili bir juwmaq shıǵarıw social pedagog psixologiyalıq diagnoz qo'ymaydi, lekin ol tómendegi qaverli faktorlarni dikkatga alıwı kerek. Psixo-diagnostikanıń belgili retinde aniklash hám paydalana alıwı zárúr.
A) kichik mektep eshida-balanıń ukuvchi retindegi jańa rolida biliw iskerliginiń hám shaxs retinde xali etiwmaganligini túsiniw, esapqa alıw sol- hárekettiń tuxtab kolishiga gezlesiwiniń kupayib barıwı, uzını -uzını tekseriw hám jumısların xulk-atvorini boshkarishni pasaytiruvchi kungil xoliga kuprokuchrashi.
- Balanıń xulk-atvoridan onıń háreketlerinde teris tásir kiluvchi jaman ádetlerine bayqaǵıshlıǵınıń kusheytiwi úylenbey jumıs háreket etiwningkupayishi.
- Balada jeke psixologiyalıq kemshiliklerdi kursatuvchi uysizlikni uziga tán emes minez-qulıq hám uzını uslay almaslik qásiyetleriniń paydabulishi;
- Oqıwǵa mektepke emon munasábet, turaqlı ulgurmovchilik, uydan kochib ketiw mektepke úyrene almaslik belgileri retinde mekteptagi hár túrlı qarama-qarsılıqlar.
- bolaning talaplarınıń qánaatlandirilganligi, uzını unamlı minosabat qılıwmadi degen úy menen uzinng ózine qoyılǵan talaplarına xamisha qarsı shıǵıwı, uzını qo'rchashga yamasa uz talapların uzicha qánaatlantirishga uzını kursatishga bolǵanurinishlari
- Jas uspirimlik jaslıqyoshida.
- ortda qoluvchilkning (infoktil'nost' - ulshaisada bala bolıp qalıwı ) sharoyitlar tutqo'ni bolıp qalıw, qıyınchilkka shıdamaslik, olardan shaǵılısıw, ózinen-ózi basqara almaslik, ózin tuta almaslik sıyaqlı jeke shakillanishga tayın emesliginingkursatkichlari:
- ortda qoluvchilikning úlken (qizma) asabiy tezlik, ózinen-ózi uslay almaslikka aylanıp turpayınıń bo'ysinmaslik jaǵdayigakelishi.
Jinisiy tárepden erte rawajlanıwı sebepli seks máselesine joqarı dárejede qızıǵıwshılıqı, al'kogologiya, taksikomaniyaga, náshebentiyaga agressilkka berlib ketiwi hám taǵı basqalar.
Social diagnostika -jámiyettegi social - psixologiyalıq, medikobologik hám sanitar ekologiyalıq óz-ara munasábetlerdiń sebep nátiyje basshıları sharayatın kompleksli úyreniwge hám anıqlawǵa jóneltirilgen jumıslar.
Social diagnoz adamlardıń máselelerin hám turmu sharayatların differentsial (arnawlı bilip alıw ) hám jeke úyreniw arqalı olarǵa qanday járdem beriw kerek ekenligin anıq belgilewge qaratlgan bolıp (klient) klient haqqında maǵlıwmatlar jáne onıń turmıs sharayatın anıq úyreniw hám járdem beriw rejesin dúziw ushın maǵlıwmatlar yishish, anıqlaw jumısların uz ishine aladı. Social diagnostikada epideminologiya (belgili bir hádiyselerdiń jámiyetinde tarqalıwı ) social xızmetshi hám klient arasındaǵı munasábetlerdi úyreniw, jalǵız adamlar menen suxbatlar, oylalar hám hár túrlı gruxlar arasındaǵı munasábetlerdi úyreniw, jalǵız adamlar menen suxbatlar, oylalar hám hár túrlı gruxlar arasında ótkeriletuǵın seanslar, ólshew hám baqlaw metodların maǵlıwmatlar daragi (istochniklari) bolıp xızmet etedi: Balalar menen islewish boyınsha social pedagog social diagnostikanıń maǵlıwmatlarınan social (situatsiya) jaǵdaylardı tarqatıp alıw balanıń rawajlanıwına olardıń tásiriniń qanday ekenligin anıqlaw, kerekli sharayatlarda bul maǵlıwmatlardıń balaǵa jaman tásir etiwiniń aldın alıw maqsetleri ushın keń paydalanadı. turmısda átirap -ortalıq máseleleri talay kóp hám hár- qıylı. Olar qatarına jaman (unamsız ) ne etiwin blmaydigan jaǵdayǵa etiwmovchilik (krizisi) ekstremal' sharayatlar kirad. Olar óz gezeginde klientke, adamǵa óz maqsetine etiwge yamasa óz talapların qánaatlantirishgi qarsılıqqiladi.
Bunday sharayatlarda adamnmng bunday qıyın sharoytlarga uzınıń sub'ektiv kóz - qarawı jáne onıń psixologiyalıq sharoyti sonıń menen birge stresstiń dárejesi úyreniliwi kerek. Adamdıń (psixosotsial) psixo - social máseleleriniń bir neshe klassifikatsiyasi belgili.
1. Materiallıq (materiallıq ) narsalarning etishmasligi, o'zida har-qıylı kemshilikler hám bilim tájiriybeleriningetishmasligi.
2. Adamning buzulishi (deformatsiya) yoki psixik kasallikka duchor bolıwı.
3. Payda bolǵan mashqalalardi kim qashan sezgan, mashqalanıń naydo bolıwısababi?
4. Klimatning óz jumısların tolıq orınlawına haqıyqat beretuǵın óz-ara gruxli hám jergilikli jónelislifaktorlar.
5. Maqsetke jetiwi ushın járdem berediginlari dep klient jumıslarınıń qay-qaysısı oǵan járdem beriwi ushın paydalı bolıwımumkinyo
6. Ózi sol sistemanıń bir bólegi bolıp esaplanǵan sistemada óz rolınıń qansha dárejede tósri, ózine muwapıq dephisoblaydi?
7. Klientning ijtimoiy xizmatlaridan va boshqalardan yordam olishga umtılıwikuchtimi.
8. Konkrekt adam oyla yamasa social qollap qo'vvatlashi kerek sistemada járdem beriliwi kerek dáwirde qanday múmkinshiliklergaega?
9. Muamolarning echilishda klienttiń xarakteri, social sharayatlar hám maqsetlerdiń muwapıqlı barılıwınıń arasındaǵı basshılıqlarqanday?
10. №aysi jumıs háreketler klient yamasa oylaning talaplarına jaqsı juwap beriwi múmkin?
Social pedagog ushın balanıń hár túrlı oylavaiy jáne social gruxlardagi sharayatı haqqında anıq hám tolıq maǵlıwmatlarǵa ıyelewi júdá áhmiyetli
Pedagogikalıq diagnostika - oqıtıw hám tárbiya processinde balanı, oqıwshılar, jámáátin tálim - tarbyaning tiykarǵı funktsiyaların effektiv ámelge asırıw maqsetinde olarǵa (individual') jalǵız hám differentsial (arnawlı ) munasábet qılıw
ushın úyreniwdi talap etedi. Balashaxsni úyreniwdi pedagoglar pedagogikalıq process (barıwında ) boyınsha pedagogikalıq usıllardan paydalanǵan halda júrgizedi. Qániygelerdi bul máselede balanıń savadligi, mektepta tálim alıwǵa qábileti haqıyqıy bilim qábileti hám kónlikpeleri dárejesi qızıqtirad. Olar balanı oqıwishlarining ob'ekti hám mektep ushın áhmiyetli psixik funktsiyaları tamonidan keń úyrenedi.
Social pedagog óz jumıslarında belgili: bala shaxstı úyreniw onıń kemshiliklerinigina tabıwǵa emes onıń qanday múmkinshiliklerge (rezervlarga) iye ekenligin «yashirin potentsiallarana (tatıw, uqub, qábilet, jismony hám erk kúshlerin) ashıwǵa qaratılǵan pedagogikalıq talaplardı da esapqa alıw zárúr». Pedagogikalıq diagnostika stamulik (mápdarlıq ) háreketke ıyelewi, balanı jumıs - háreket jáne social munasábetler boyınsha (haqqında ) úyreniw jáne bul úyreniw balanıń ózine qarsı qaratılǵan bolmawi kerek. Tek bir metod járdeminde úyrenlgan faktlar boyınsha bala haqqında juwmaqqa keliwde tósri emes, óziniń kursatkichlari menen salıstırıp úyreniw pedagogikalıq diagnostikanıń bas maqseti bolıwıshart.
Social pedagogikalıq diagnostika pedagogikalıq faktorlarning effektivligini asırıw maqsetinde social psixik, pedagogikalıq ekologiyalıq jáne social faktorlarınıń shaxs hám sotsiumga bolǵan tásirin arnawlı úyreniw procesi ol mazmunı hám tiykarǵı maqset boyınsha pedagogikalıq analaiz ótkeriw metodikası boyınsha social hám psixik izertlewlerge júdá jaqın.
Social pedagog diagnostika ob'ekti balanıń shaxs retinde shakillanishiga óz-ara tásir etiwshi mikromuhitda rawajlanıwshı bala shaxsı hám sol ortalıqtıń ayırım sub'ektleri páni social ideologik shınlıq, social pedagogikalıq diagnostikanıń páni hám ob'ekti onıń mazmunın sáwlelendiredi. Social pedagogikalıq diagnostika jumısları qo'ydagi tuzulishga iye.
Balanıń xulq-atvori va ish - harakatlaridagi kamchilklarning konstatatsiyasi.
1. Bala daǵı sol kemshiliklerdiń sebebin túsiniw, hár bir sharayatnianalizlash.
2. Yishilgan materiallardı analiz qılıw jolı menen ne islew kerek ekenliginiń daslabki gipotezasiga (tasavvuliga) erisiw.
3. Gipotezaning tósriligini tekshirib kóriw ushın qosımsha materiallar yi¿ish.
4. Jumıs gipotzaning jılǵan materialların analiz qılıw arqalı tekseribko'rish.
5. Gipoteza tastıyıqlanmasa hámme jumıslarinitakrorlash.
Social pedagogikalıq tamondan tarbyasi qıyın balalar diagnostikası - social pedagogikalıq tárepinen tárbiyası qıyın balalar degende óz jasına tán sub'ektiv faktorlarning tolıq shakillanishi, rvojlnishida kemshiliklerdiń bolıwı nzarda tutıladı. Balalarda bunday sharayatlardıń dús keliwi onıń normal' rawajlanıwı ushın qolay sharayatlar jaratılmasligi social mikromuxtning teris tásir etiwi ya. b. larga basshı bolıwı múmkin. Balanıń tómen oqıwı, tárbiyasızligi, ózin- ózi basqara almasligi social tárepden qıyın túsinikke kiredi. Bul mektepkacha jas daǵı balalardıń oyın qábiletiniń aktivliginiń tómenligi bolsa, kishi mektep jası balalarında oqıwǵa umtılıwdıń bolmawi, sabaqǵa qatnasmaslik oqıwdıń payda zıyanın tushunmasdan ulgurmaslik hám taǵı basqalar. Balalarda ushraytuǵın social pedagogikalıq aspektlar óz-ara basshı hám bir- birine tásirlihodisalar.
Balanıń górsawatlıǵı jumısınıń keliwmovchiligi, uyretilmagani sıyaqlı, kemshilikler menen bir qatarda social etik xarakter degi bilmlarni bilmewi onıń social rawajlnishida referent gruxlarda úyreniwinde kata tosıqlar hám qinchiliklar tushiladi. Oyla tárbiyası daǵı kemshiliklerge bala boshcha hám mektep tárbiyasında ketken kemshilikler qosılıp balanı «qiyin balaǵa» aylanıwıninig sırtqı sebeplerin quraydi. Balanıń «qiyin bala» bolıp rawajlanıwda balalardıń jalǵız psixofiziologikalıq hám jeke ayırmashılıqları, genotki salamatlıǵı, ishki pozitsiya ózi tańlaǵan mikromuhitga kelisiwshi aktivlgi hám taǵı basqalardıń da ro'li júdákuchli.
- Social tárbiyanı quraytuǵındıń tamoiyllari:
- Shaxstıń social uz-arasında tásirinde onıń ómiriy munasábetleriniń baxoli qáliplesiwinde konfliktli hám krizisli sharayatların jónge salıw etiwge individual járdemlesiw.
- Insannıń uzını jáne onıń jaqın mikromuxitini fizikalıq, psixik hám ijtioiy tárepinen shaxstıń individual jaratıwshańgligining qáliplesiwin gruppalı (jámáát) qullash.
Xar bir bala hám úlken adamdıń jámiyette ılayıq turmıs keshirim xuquqini onıń fizikalıq hám intellektual rawajlanıwınan, social statusidan (mártebeinen) ǵárezsiz jámiyet qorǵaw (qurgash).
-Berilgen mikro-ortalıqtı saqlaw haqqında Ámeliy gamxurlik:
- Xar tárepleme social tárepinen múmkin iskerligin bulgan gruppalı hám bush waqıt (ıskergligini) fizikalıq, biliw, individual -jaratıwshańglik shólkemlestiriw.
- Ósip kiyatırǵan insannıń muvaqqiyatlar sub'ektlik uzaro tásirin tıǵızagan social materiallıq keńlikte (sheńberde) támiyinlew hám qullab-quwatlaw.
- Shaxstıń uziga ǵárezsiz iskerliginiń social tájiriybesin hám kontakt gruppa daǵı hám uziga musal munasábetin shólkemlestiriw arqalı juwapkerli uzını -uzi shólkemlestiriwge jeke ómirin uzını ádep-etikalilikga uzi qurıwǵa tayınlıǵın támiyinlew. Fizikalıq dúzeliw, jandıń qısılıwı, jeke ómir degi yuqatish hám krizislerge qaramastan jeke obruni, sezimsin hám uziga, átirapındaǵı adamlarǵa xurmatini saqlaǵan túrde insannıń jasawı múmkin bulgan turmıs sharayatların mikromuxitda dúziwgeyordamlashishi.
- Social pedagogikanıń mexnati psixologiyaning úsh bazalı kategoriya - iskerlik, munasábet (social pedagogikanıń uzaro tásiri) hám insannan kelip shıǵıwıkerak.
Social pedagogika kompleks jumısları kuyidagi mısallar tiykarında qurıladı :
- Mektepti ruwxıylıqı basım bulgan mektepden ruxiy mádeniyat mektepke, uqitish mektepden tárbiya mektepgaaylantirish.
- Insanǵa yunaltirilgan mektepti balaǵa gumanistlik jeke munasábetti, áke- analardıńlar Menen munasábetlarnituzish.
- Balalar bogchalari oyla hám mekteplerdiń uyumlashganligi olardıń uzaro tásiri hám birge islewinita'minlash.
«Social pedagogikaning» iskerlikti basqarıwda jasına qaray munasábette bulish, xar bir gruppanıń ózgeshelikin hám múmkinchiligini, gruppa hám jámáátlerdiń social psixologiyalıq múmkinshiliklerin esapqa alıp shaxstıń maqsetke yunalgan rawajlanıwın támiyinleydi. Jeke princip basshın pedagog hám tárbiyalaniwshiniń social birge islewin barıwında tárbiyalaniwshine munasábette shaxs, uzi rawajlanatuǵın talabın hám motivların psixikasiva qulıq-
atvorining rawajlanıwındaǵı irkilishlar hám deformatsiyalarni psixologiyalıq diagnostika etiwge tiykarlanǵan waqıtta tárbiyalaw tarmaqları.
-Tártipsizlik etken o'spirimlarni jazolash tarmogi. Bul tárbiyalıqtıń aldın alıw ámeliyatı kriminal tarmaqqa emes, bálki balalar hám uspirimlarning kúndelikli turmıs tarmogiga ulıwma yunaltrish principiniń ámelge asıwishini, yaǵnıy tiykarǵı kúsh salıwların oyla, oqıw urınları, uspirimlarning kishi gruppa daǵı tárbiya jumisına utgazishni ańlatadı. Járdem kursatish túrleri jası etpegenler hám ata-analardıń nomisini, obruyini, uzını bahalawın hám óz-ara xurmatini kamsitmasligi hám ata-analardı nokulay jaǵdayǵa tushurmasligi kerek.
Social, xuquqiy hám pedagogikalıq -psixologiyalıq hám tibiyi járdemdi balalar hám uspirimlarga kursatishni shólkemlestiriwde hám jumıs aparıwda kuyidagi toyillardan kelip shıǵadı. Bilim beriw iskerliginiń tabiyatga jaqınlıq (shıdamlılıq) principi tabiyi jáne social protsesslarni ilimiy tiykarda túsiniwge tabiyat jamitchi hám shaxstıń rawajlanıwınıń ulıwma nızamları menen mosga tiykarlanǵan bulishini ańlatadı. Mádeniyatqa jaqınlıq principi bilim iskerliginiń mádeniyatınıń ulıwma insaniylik baxoliligiga tıykarlanıwın konkret milliy hám diniy mádeniyat kadriyatlariga hám normalariga saykes dúzilisin, ulıwma insanıylıqqa qarsı kelmaslikka tiykarlanǵanliginianglatadi.
Mikromarkaz iskerliginiń principlerı:
-bala jáne onıń oylasi menen jumıs aparıwda jeke yunaltirish usılın kullanish.
- bola jáne onıń oylasiningrivojlanishi.
- tarbiya basqarıw princpıininganiqligi.
-social pedagogikalıq keńes sub'ektleriniń birge islewi.
-social pedagogdıń basqa «yordamchi» qánigelerdiń wákilleri menen kásiplik birge islewiwi.
Jámiettiiń balalar hám uspirimlarga umummiy munasábetin gumanizatsiyalash, jası etpegenlerdiń qulıqlar daǵı xar qıylı chetlashlarga keshigib jazolash menen juwap beriwden balalar hám o'spirimlarga xar tárepleme hám uz waqtında járdem kursatishga utish, yaǵnıy tárbiyanıń jazolashdan ústin bulishini támiyinlew boladı. Gumanizatsiya kuyidagilarni uz ishine kamrab alıwı shárt.
- Qaǵıydalılıq tarawin (tarmogini).
- Tárbiyalaw (oyla mektepge shekem, mektep, mektepden tısqarı ) balalar hám uspirimlar qızıǵıwshılıqına boglik iskerlikke (qatnasıwı ) munasábetine tiyisli oqıw hám attestatsiyadan utish keyin hám talap etilgen juwapkershilik shegarasında iskerliginiń tiykarǵı sub'eklariga járdem kursatishi múmkinbuladi.
Iskerliginiń barlıq tiykarǵı sub'ektleriniń bir maqsetligiga hám qızıǵıwshılıqlarınıń joqarı dárejede ms keliwi eki wazıypanı ashıw talap etedi. Bir tárepden balalar hám uspirimlarni sotsializatsiya, reabilitatsiya, adaptaciya buyicha maxaliy máselelerin kompleksli ashıw ushın mákemeleriniń máplerin integraciyalaw, ekinshi tárepinen mákemelik tiyisligini hákimshilik buysinuvchiligining vertikal boglikligini (buzmagan) yuqotmagan túrde saqlap qalıw. Bul pedagogikalıq iskerliginiń baslanǵısh buginlarining xalıq ushın kúl iskerligin xam jaqın bulishinita'minlaydi.

Adabiyotlar

1. Shul`gin V.N. «Osnovnie voprosi sotsial`nogo vospitaniya» M-1994
2. Shurkova «Novie texnologiivospitatel`nogoprotsessa»M-1994
3. Galaguzova M.A. i dr «Sotsial`naya pedagogika» M-1994 4M.V.FirsovAntologiya sotsial`noy rabotiM-1994
4.Klayberg Yu.A. Sotsial`nie normi i otklyucheniyaM-1997
5.Deti sotkloneniyamivrazvitii. Metodich.Posobiedlyapedagogov vospitateley massovix ipets uchrejdeniy roditeleyM-1997