28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari
Yüklə 2,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tayanch iboralar
|
MAVZU-5 SINTETIK VA ANALITIK SCHYOTLAR VA ULARNING BOG’LIQLIGI (ma’ruza – 2 soat) REJA: 1. Sintetik va analitik schyotlar haqida tushuncha. 2. Sintetik va analitik hisob, ularning o’zaro bog’liqligi. 3. Sintetik va analitik hisob haqida tushuncha. Mavzuning maqsadi: Sintetik va analitik schyotlar, sintetik va analitik hisob, ularning o’zaro bog’liqligi, sintetik va analitik hisob haqida tushuncha hosil qilish. 25 Tayanch iboralar: Sintetik, analitik, umumlashgan, aniqlashtirilgan, pul, natura va mehnat o’lchovi ko’rsatkichlari, sintetik va analitik schyotlarning bog’lanishi. Buxgalteriya hisobining schyotlar tizimi usuli yordamida korxonalar xo’jalik mablag’’larining holati, shu mablag’’larning paydo bo’lish manbalari, shuningdek, xo’jalik mablag’’larining xo’jalik jarayonidagi xarakatlari tezlikda umumlashtirilib hisobga olib boriladi. YUqorida keltirilgan misollardan ko’rinib turibdiki, xo’jalik operatsiyalari schyotlarda umumlashgan xolda pul ko’rsatkichida aks ettiriladi. Masalan, “ Materiallar” schyotida korxonadagi jami xom ashyo va materiallarning harakati, “Asosiy ishlab chiqarish” schyotida hamma xarajatlar va olingan mahsulotlarning harakati, shuningdek, “Xodimlar bilan mexnatga xaq to’lash bo’yicha hisob-kitoblar” schyotida korxonadagi xamma ishchi va xizmatchilarga ish xaqi yuzasidan qilinadigan hisob -kitolar harakati va hokazolar umumlashtirilib aks ettirilganligi aniqlandi.Lekin korxonalarning mablag’’larini but holida saqlashni ta’minotlash va samarali foydalanish ustidan nazorat o’rnatish uchun ularning har bir turi to’g’risida batafsil maolumotlar ham bo’lishi zarurdir. CHunki “Asosiy ishlab chiqarish” schyotida umuman sarflangan harajatlar vaolingan mahsulotlar haqidagi maolumotlar bilan birga maolum bir vaqtga xarajatlarning har bir turi (masalan, ish haqi, material, amortizatsiya va hokazolar), shu bilan birga ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning har biri bo’yicha (masalan, mashinasozlik zavodida bo’lsa ayrim turdagi stanoklar, mashinalar va hokazolarning) xarajatlar summasi va turlari bo’yicha tafsilot bilan aniqlangan ko’rsatkichlar ham bo’lishi kerak. “Xodimlar bilan mehnatga haq to’lash bo’yicha hisob-kitoblar” schyotida korxonaning maolum bir davrga ishchi va xizmatchilardan bo’lgan umumiy qarz summasi ko’rinib turishi bilan birga har bir ishchi va xizmatchinig qarz summasi yuzasidan qilinadigan hisob-kitoblar maolumoti ham bo’lishi kerak. SHuningdek, “Xodimlar bilan mehnatga haq to’lash bo’yicha hisob-kitoblar” schyotining debet va kredit oboroti umumiy summasi to’g’risidagi maolumot bilan birga har bir ishchi va xizmatchiga qancha summa hisoblanagan va shundan qnchasi berilganligi to’g’risidagi maolumot ham zarurdir. SHunga o’xshash hamma schyotlarda ham umumiy ko’rsatkichlar bilan birga tafsiloti bilan aniqlangan ko’rsatkichlar bo’lishi lozimdir. SHuning uchun ham buxgalteriya hisobida oboektlar bo’yicha va ayrim turlari bo’yicha maolumotlarni hisobga oladigan schyotlardan foydalanishga zaruriyat tug’iladi. SHunga mos holda ikki hildagi schyot, yaoni sintetik va analitik schyotlar buxgalteriya hisobida qo’llaniladi. Xo’jalik mablag’’lari va ular manbaalarining harakatini hisobga oladigan xo’jalik operatsiyalari haqida umumlashgan maolumotlarni faqat pul ko’rsatkichida hisobga oladigan schyotlar sintetik (birinchi tartibli) Yüklə 2,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|