4. 2-mavzu: Fizika fanidan 7-sinf darsliklaridagi laboratoriya ishlarini o‘tkazish metodikasi. Reja

Laboratoriya ishi: Prujina bikrligini aniqlash.
Ishning maqsadi: eng oddiy dinamometr prujinasining bikirligini aniqlash orqali jismlarning deformatsiyasi va bikirligi haqida tasavvurlarni kengaytirish, elastiklik kuchi haqida olingan nazariy bilimlarni mustahkamlash.
Kerakli jihozlar: shtativ, eng oddiy dinamometr, yuklar to`plami, millimetrli qog`oz.
Ishni bajarish tartibi.
1.Prujinadan dinamometr yasash uchun shkalasiga millimetrli qog`oz yopishtiring.
2.Dinamometr shtativga rasmda ko`rsatilganidek mahkamlang.

3. Dinamometr ko`rsatkichining boshlang`ich vaziyatini shkaladagi millimetrli qog`ozga belgilang.

4. Dinamometr ilgagiga m₁ massali yukni iling, uning ta`sirida prujinaning ∆l<sub>1</sub> uzayishini
o`lchang va natijani jadvalga yozing.
5. Massalari m₂ va m₃ bo`lgan yuk uchun ham prujinaning ∆l<sub>2</sub> , ∆l<sub>2</sub> cho`zilishlarini o`lchang
va natijalarini jadvalga yozing.
6. Dinamometrga osilgan har bir yuk uchun prujinaga ta`sir etgan tashqi kuchlarni F<sub>1</sub>=mg
formula bo`yicha hisoblang va natijalarni jadvalga yozing ( g=10 m/s² deb oling )
7. Har bir o`lchangan ∆l<sub>1</sub> , ∆l<sub>2</sub> , ∆l<sub>3</sub> va hisoblangan F<sub>t1</sub> , F<sub>t2</sub> , F<sub>t3</sub> natijalarni k= F<sub>t</sub> / ∆l
formulaga qo`yib , k₁ , k₂ , k₃ prujinalar bikirligini hisoblang va natijalarni jadvalga yozing.
8. k<sub>o`rt</sub> = ( k<sub>1</sub> + k<sub>2</sub> +k<sub>3</sub> ) /3 formula bo`yicha prujina bikrligini o`rtacha qiymatini hisoblang va
natijani jadvalga yozing.
9. ∆k_n= formuladan absolyut xatolikni toping.
10. ∆k<sub>o`rt</sub> =(∆k<sub>1</sub>+∆k<sub>2</sub>+∆k<sub>3</sub>) / 3 formuladan absolyut xatolikni o`rtacha qiymatini toping.
11. formuladan nisbiy xatolikni toping.
12. Natijalarni tahlil qiling va xulosa chiqaring.
Tajriba o`tkazish davomida quyidagi savollarga javob topishga harakat qiling.

1. Dinamometr shkalasi bo`limining qiymati nimaga teng?

   
   

2. Dinamometr shkalasining yuqori chegarasi nimaga teng ?

   
   

3. Yuk osilgan dinamometrning prujina ko`rsatkichi qayerda turishi kerak ?

   
   

4. Kuchni o`lchashda dinamometrni qanday o`rnatish kerak ?

   
   

5. Kuchni o`lchash vaqtida dinamometrning shkalasiga qanday qarash kerak?